مکانیسم ماشه و اقتصاد مقاومتی ایران
بحران یا شتاب‌دهنده توسعه؟
مکانیسم ماشه، ابزاری حقوقی در برجام است که در صورت فعال‌شدن، می‌تواند تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را به صورت خودکار بازگرداند. با اینکه این سازوکار بیشتر از جنبه سیاسی و حقوقی مورد توجه قرار گرفته، اما آثار اقتصادی آن می‌تواند عمیق و چندبعدی باشد. در این یادداشت به تحلیل اثرات اقتصادی ماشه، فرصت‌های ساختاری ناشی از آن و راهکارهای سیاستی برای مواجهه با این وضعیت پرداخته می‌شود.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
سید‌مهرداد بنی‌هاشمی کهنگی: مکانیسم ماشه، ابزاری حقوقی در برجام است که در صورت فعال‌شدن، می‌تواند تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را به صورت خودکار بازگرداند. با اینکه این سازوکار بیشتر از جنبه سیاسی و حقوقی مورد توجه قرار گرفته، اما آثار اقتصادی آن می‌تواند عمیق و چندبعدی باشد. در این یادداشت به تحلیل اثرات اقتصادی ماشه، فرصت‌های ساختاری ناشی از آن و راهکارهای سیاستی برای مواجهه با این وضعیت پرداخته می‌شود.
تحلیل اقتصادی: فشارها و فرصت‌ها
1- کاهش درآمد ارزی و محدودیت‌های تجاری: فعال‌شدن ماشه، به‌ویژه در شرایط کنونی که فروش نفت ایران به صورت غیررسمی و از طریق چین انجام می‌شود، می‌تواند به کاهش شدید درآمدهای ارزی منجر شود. این امر، دسترسی به منابع مالی خارجی را محدود کرده و فشار بر نرخ ارز و تورم را افزایش می‌دهد.
2- آسیب به صنایع داخلی و وابستگی به واردات: صنایع ایران، به‌ویژه در بخش‌های خودروسازی، داروسازی و قطعه‌سازی، به واردات مواد اولیه و فناوری‌های خارجی وابسته‌اند. تحریم‌های ماشه می‌تواند این وابستگی را تشدید کرده و موجب کاهش تولید و افزایش بیکاری در این بخش‌ها شود.
3- چالش‌های سرمایه‌گذاری و جریان نقدینگی: محدودیت‌های مالی و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری، جریان نقدینگی را در اقتصاد ایران کاهش می‌دهد. این امر به‌ویژه در بخش‌های خصوصی و صنایع کوچک، می‌تواند منجر به کاهش فعالیت‌های اقتصادی و افزایش رکود شود.
فرصت‌های ساختاری: بازنگری در سیاست‌ها و ساختار اقتصادی
1- توسعه صنایع داخلی و دانش‌بنیان: محدودیت‌های وارداتی می‌تواند انگیزه‌ای برای توسعه صنایع داخلی و دانش‌بنیان ایجاد کند. سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها، علاوه بر کاهش وابستگی به واردات، می‌تواند زمینه‌ساز اشتغال‌زایی و افزایش تولید داخلی شود.
2- تنوع‌بخشی به منابع درآمدی: کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و توسعه بخش‌های غیرنفتی اقتصاد، مانند گردشگری، کشاورزی و خدمات، می‌تواند اقتصاد ایران را مقاوم‌تر کند و وابستگی به نوسانات بازار نفت را کاهش دهد.
3- اصلاح حکمرانی اقتصادی و شفافیت مالی: بحران ناشی از تحریم‌ها می‌تواند فرصتی برای اصلاح ساختارهای اقتصادی و افزایش شفافیت مالی باشد. مبارزه با فساد، بهبود نظام مالیاتی و تقویت نهادهای نظارتی، می‌تواند پایه‌گذار توسعه پایدار اقتصادی باشد.
تحلیل سیاسی-اقتصادی: دیپلماسی اقتصادی و روابط بین‌الملل
1- جایگاه ایران در منطقه و روابط با شرکای اقتصادی: ایران با کشورهای چین، روسیه و همسایگان خود روابط اقتصادی گسترده‌ای دارد. این روابط می‌تواند در شرایط تحریم، به‌عنوان یک مزیت استراتژیک عمل کرده و مسیرهای جایگزینی برای تجارت و سرمایه‌گذاری فراهم کند.
2- دیپلماسی اقتصادی و کاهش فشارهای بین‌المللی: استفاده از دیپلماسی اقتصادی و تقویت روابط با کشورهای غیرغربی، می‌تواند فشارهای ناشی از تحریم‌ها را کاهش دهد و فرصت‌های جدیدی برای همکاری‌های اقتصادی ایجاد کند.
انتخاب مسیر توسعه
فعال‌شدن مکانیسم ماشه، اگرچه فشارهای اقتصادی را افزایش می‌دهد، اما می‌تواند فرصتی برای بازنگری در سیاست‌ها و ساختارهای اقتصادی ایران باشد. با اتخاذ سیاست‌های مناسب، می‌توان از این بحران به‌عنوان شتاب‌دهنده‌ای برای توسعه پایدار و مقاوم‌سازی اقتصاد استفاده کرد. در این مسیر، توجه به فرصت‌های داخلی، تقویت روابط بین‌المللی و اصلاح ساختارهای اقتصادی، می‌تواند ایران را در مسیر توسعه‌ای پایدار قرار دهد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
