مادر و پسر

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

تهیه‌کننده‌‌ای که این بار یک شهردار خلق کرد؛ این توصیف برخی رسانه‌های جهان درباره «‌میرا نایر» است؛ کارگردان-‌تهیه‌کننده‌ای که پسرش، زهران ممدانی، تبدیل به اولین شهردار مسلمان نیویورک شده است. میرا نایر برای بسیاری کارگردان سلام بمبئی، آملیا، نام‌خانوادگی و‌ چندین فیلم موفق تأثیر‌گذار است‌.

در یک سال گذشته، جهان شاهد صعود شگفت‌انگیز یک سوسیال‌دموکرات جوان -پسری ۳۴‌ساله- بوده است که موفق شد یکی از غیرمنتظره‌ترین «پیروزی‌های سیاسی» سال را رقم بزند؛ او شهردار نیویورک شد، آن‌هم با تکیه بر رؤیایی مشترک برای «قابل‌ زندگی‌کردن گران‌ترین شهر آمریکا برای مردم عادی».

رادیکال به نظر می‌رسد، درست است؟ اینکه ایده‌ سوسیالیسم وارد شهری شود که نماد میلیاردرهاست، واقعا حرکتی انقلابی است. اما پایبندی ممدانی به سوسیال‌دموکراسی، ناگهانی و یک‌شبه شکل نگرفته است. تایمز هند سرخوش از حضور فرزندانی از کشورش در اداره بزرگ‌ترین شهر جهان، این اتفاق را ریشه‌ در شیوه‌ تربیتی او می‌داند. همان‌جایی که نام «‌میرا نایر» به میان می‌آید؛ متولد روُرکلا در هند‌؛ زنی که از قاره‌ای به قاره دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر رفت و کنجکاوی و همدلی را وارد هنر خود کرد.

این مقاله تایمز هند به روند شکل‌گیری و آموزش زهران ممدانی، فرزند زیر نظر «‌میرا نایر» پرداخته است.

«میرا نایر‌» که پدر و مادرش هندی بودند، در دانشگاه هاروارد تحصیل کرد و بعدها به فیلم‌سازی مطرح و تحسین‌شده تبدیل شد. فیلم‌های اولیه‌اش -از روایت خیابانی جوانان در سلام بمبئی (۱۹۸۸) که نامزد اسکار شد، تا عاشقانه‌ میان‌فرهنگی می‌سی‌سی‌پی ماسالا (۱۹۹۱) و بستر خانوادگی پرجنب‌وجوش عروسی مونسون (۲۰۰۱)- همه بیانگر علاقه‌ او به پیونددادن شکاف‌های اجتماعی، کاوش در هویت جنوب آسیا، مهاجرت، تعلق‌ و روایت صدای فراموش‌شدگان بودند.

«نایر» در آثارش زندگی انسان‌هایی را که در حاشیه‌اند‌ برجسته کرد و میان هند، آفریقا و غرب در حرکت بود و این نگاه جهانی، بازتابی است از تربیت پسرش، زهران که در سال ۱۹۹۱ در کامپالا، اوگاندا، از «میرا‌» و همسرش، پژوهشگر نامدار «محمود ممدانی» متولد شد.

به نظر می‌رسد در خانه‌ «‌میرا نایر»، فیلم فقط سرگرمی نبود؛ ابزاری بود برای کاوش هویت، جامعه و تغییر. به نظر می‌رسد برای آنها فیلم نه‌فقط چیزی برای تماشا، بلکه موضوعی برای گفت‌وگو بود. زهران‌ از کودکی در فضای «چندفرهنگی‌بودن» و «تلاش برای تغییر» رشد کرده است. او حتی گفته بود اولین خاطرات «بازی کودکانه‌اش» شامل شرکت در راهپیمایی‌ها کنار والدینش بود؛ یک زندگی عمومی، اجتماعی و درگیر با مردم.

نکته مهم‌تر اینکه فیلم‌های «نایر» فقط قصه نمی‌گفتند، بلکه دعوت به همدلی می‌کردند. حتی در جریان ساخت فیلم نام خانوادگی (۲۰۰۶) (بر پایه داستانی از جامپا لاهیری) زهرانِ نوجوان بر انتخاب بازیگر نقش اصلی تأثیر گذاشت؛ نشانه‌ای زودهنگام از حساسیت او نسبت به نمایندگی و روایت.

می‌توان گفت چنین محیطی -با مادری فیلم‌ساز مهاجر، پدری دانشگاهی و زیستی میان فرهنگ‌ها- به زهران یک زاویه دید ویژه نسبت به نابرابری‌های اجتماعی و قدرت روایتگری بخشید.

نظر می‌رسد میراث خانواده برای «زهران ممدانی»، نوع تربیت و جهان‌بینی‌ای بود که دریافت کرد. کمپین او برای شهرداری نیویورک بر سه محور استوار بود: امکان زیست‌پذیری شهر، عدالت برای مهاجران و حکمرانی فراگیر.

او در مصاحبه‌ای اخیر گفته بود: «یکی از چیزهایی که پدر و مادرم به من آموخته‌اند، این است که باید با واقعیت روبه‌رو شد، نه اینکه تظاهر کنیم وجود ندارد».

ممدانی در فضایی رشد کرد که فیلم‌های مادرش کلیشه‌های فرهنگی را به چالش می‌کشید و پژوهش‌های پدرش ساختارهای قدرت را نقد می‌کرد.

تأثیر «میرا نایر» فقط در دیدگاه‌های زهران نیست، بلکه در شیوه‌ کمپین او هم دیده می‌شود: متنوع، فراگیر، روایی و حساس به فرهنگ و هویت.

او با تماشای فعالیت مادرش، آموخت چگونه می‌توان تجربه‌ جنوب آسیا را به موضوعی جهانی تبدیل کرد. و انگار سیاست برایش ادامه‌ همان کار است؛ روایت داستان‌هایی که شنیده نمی‌شوند، برای مردمی که دیده نمی‌شوند.

حالا پس از یک سال فعالیت خستگی‌ناپذیر، گفت‌وگو با مردم و کمپینی سرشار از امید، شادی و وعده‌های عملی، زهران ممدانی تاریخ‌ساز شد؛ او اولین شهردار مسلمان و جنوب‌‌آسیاییِ نیویورک شد.

اینکه آیا وعده‌هایش را عملی خواهد کرد یا نه، هنوز مشخص نیست.

با این حال او در این مدت نشان داده است ارزش‌هایی که تا امروز حفظ کرده و آرمان‌هایی که رها نکرده است، می‌تواند ادامه‌ میراث مادرش باشد؛ میرا نایر.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.