راز «سلول‌های تی تنظیمی» و تأثیر آنها بر آینده پزشکی

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

مریم مرامی-کارشناس ارشد علوم شناختی:  جایزه نوبل پزشکی سال ۲۰۲۵ به سه دانشمند برجسته به‌خاطر کشف نقش سلول‌های تی (T) تنظیمی در کنترل سیستم ایمنی اهدا شد؛ کشفی که مسیر درمان بیماری‌های خودایمنی و سرطان‌ها را هموار می‌کند. این یادداشت تصویری روشن از اهمیت این کشف علمی و تأثیر آن بر پزشکی و درمان بیماران ارائه می‌دهد تا خوانندگان، ضمن درک ساده نقش سلول‌های تی تنظیمی، ارزش تحقیقات بنیادی و جایگاه این کشف در تاریخ علم را بهتر بشناسند.

برندگان نوبل

سه دانشمند برجسته که نقش مهمی در کشف سلول‌های تی تنظیمی و تأثیر آنها بر سیستم ایمنی داشته‌اند، جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۵ را دریافت کردند:

 مری ای. برانکو

- دکترای زیست‌شناسی مولکولی از دانشگاه پرینستون

-عضو مؤسسه زیست‌شناسی سامانه‌ها در سیاتل، ایالات متحده

دستاورد کلیدی: تحقیقات پیشگامانه در شناسایی عملکرد سلول‌های تی تنظیمی که مکانیسم جلوگیری از خودایمنی را روشن کرد.

 فرد رامسدل

- دکترای ایمنی‌شناسی از دانشگاه کالیفرنیا، لس‌آنجلس (UCLA)

- مشاور علمی در Sonoma Biotherapeutics، سان‌فرانسیسکو، ایالات متحده

دستاورد کلیدی: تکمیل و تثبیت یافته‌های ساکاگوچی و برانکو و توسعه مدل‌های کاربردی برای درمان بیماری‌های خودایمنی.

 شیمون ساکاگوچی

- دکترای پزشکی و ایمنی‌شناسی از دانشگاه کیوتو

- استاد دانشگاه اوساکا، ژاپن

دستاورد کلیدی: پایه‌گذار تحقیقات سلول‌های تی تنظیمی، کشف اولیه این سلول‌ها در سال ۱۹۹۵ و بازکردن مسیر پژوهش‌های بعدی در ایمنی و سرطان.

این سه دانشمند با تلاش و تحقیقات خود، درک ما از سیستم ایمنی بدن را متحول کردند و دریچه‌ای نوین برای درمان بیماری‌های خودایمنی و سرطان‌ها باز کردند.

اهمیت این کشف

سلول‌های تی تنظیمی (T-regs) یکی از اجزای حیاتی سیستم ایمنی هستند. آنها با کنترل فعالیت دیگر سلول‌های ایمنی، از حمله به بافت‌های سالم جلوگیری می‌کنند و تعادل بدن را حفظ می‌کنند. به بیان ساده، می‌توان آنها را مانند «پلیس‌های هوشمند» سیستم ایمنی تصور کرد که تعیین می‌کنند چه زمانی سلول‌ها فعال شوند و چه زمانی آرام بمانند. در بسیاری از بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های خودی حمله می‌کند و باعث آسیب به بافت‌های سالم می‌شود. سلول‌های تی تنظیمی می‌توانند این حملات را مهار کنند و تعادل سیستم ایمنی را بازگردانند. در سرطان، فعالیت بیش از حد این سلول‌ها می‌تواند پاسخ ایمنی بدن به سلول‌های سرطانی را محدود کند. آشنایی دقیق با عملکرد آنها به دانشمندان امکان داده روش‌های نوین ایمنی‌درمانی و داروهای هدفمند را طراحی کنند که پاسخ ایمنی را تقویت کرده و شانس درمان بیماران را افزایش می‌دهد. این مسیر علمی از سال ۱۹۹۵ با کشف اولیه شیمون ساکاگوچی آغاز شد، زمانی که او برای نخستین‌بار نقش حیاتی این سلول‌ها در حفظ تعادل سیستم ایمنی را نشان داد. سپس در سال ۲۰۰۱، مری ای. برانکو و فرد رامسدل یافته‌های او را تکمیل و تثبیت کردند و زمینه را برای کاربردهای درمانی گسترده‌تر فراهم ساختند. کشف سلول‌های تی تنظیمی نمونه‌ای روشن از قدرت تحقیقات بنیادی است؛ پژوهش‌هایی که شاید در آغاز هدف کاربردی نداشته باشند، اما در درازمدت می‌توانند مسیر درمان میلیون‌ها بیمار را تغییر دهند. این سلول‌ها امروز نه‌تنها موضوعی کلیدی در تحقیقات ایمنی‌شناسی هستند، بلکه به‌عنوان «کلید درمان‌های آینده» برای بیماری‌های خودایمنی و سرطان شناخته می‌شوند. درک بهتر عملکرد این سلول‌ها به دانشمندان امکان می‌دهد تا داروهای دقیق‌تر، درمان‌های ایمنی‌درمانی پیشرفته و استراتژی‌های نوینی برای کنترل سیستم ایمنی طراحی کنند. اهمیت این کشف فراتر از آزمایشگاه‌هاست؛ دانشی است که وارد مرحله عمل شده و امید به درمان‌های نوین و شخصی‌سازی‌شده را برای میلیون‌ها بیمار در سراسر جهان ممکن ساخته است.

ابعاد علمی و کاربردی این کشف

کشف سلول‌های تی تنظیمی، نه‌تنها درک ما از سیستم ایمنی بدن را متحول کرده، بلکه مسیرهای عملی و کاربردی تازه‌ای در پزشکی و داروسازی باز کرده است. این سلول‌ها اکنون محور طراحی درمان‌های نوین و هدفمند شده‌اند و تأثیر مستقیمی بر زندگی بیماران دارند. در زمینه بیماری‌های خودایمنی، پژوهشگران توانسته‌اند با بهره‌گیری از سلول‌های تی تنظیمی، فعالیت سیستم ایمنی را متعادل کنند. روش‌هایی همچون تقویت این سلول‌ها یا انتقال آنها به بدن بیماران، در درمان بیماری‌هایی مانند دیابت نوع یک، لوپوس و رماتیسم مفصلی نتایج امیدوارکننده‌ای داشته است. این رویکردها، نمونه‌ای از پزشکی مبتنی بر سلول و درمان‌های شخصی‌سازی‌شده هستند؛ شاخه‌ای نوظهور که به جای نسخه‌های یکسان، درمان‌هایی دقیق و متناسب با ویژگی‌های ژنتیکی و ایمنی هر فرد ارائه می‌دهد. چنین تحولاتی می‌تواند فصل تازه‌ای در مدیریت بیماری‌های مزمن و مقاوم به درمان رقم بزند. در حوزه سرطان نیز سلول‌های تی تنظیمی نقشی دوگانه و حیاتی دارند. در برخی از انواع سرطان، فعالیت بیش از حد این سلول‌ها ممکن است پاسخ ایمنی بدن را در برابر سلول‌های سرطانی تضعیف کند. بر همین اساس، شناخت دقیق سازوکار عملکرد آنها به دانشمندان کمک کرده تا داروها و ایمنی‌درمانی‌های هدفمندی طراحی کنند که تعادل سیستم ایمنی را بازگردانند و قدرت دفاعی بدن را در برابر تومورها افزایش دهند. این پیشرفت‌ها در درمان سرطان‌هایی مانند ملانوما (سرطان پوست)، لنفوم و برخی از سرطان‌های ریه، چشم‌انداز تازه‌ای برای افزایش طول عمر و کیفیت زندگی بیماران فراهم کرده است. اما تأثیر این کشف تنها به درمان‌های مستقیم محدود نمی‌شود. سلول‌های تی تنظیمی راه را برای نوآوری در داروسازی مدرن نیز هموار کرده‌اند. شرکت‌های داروسازی اکنون ترکیباتی طراحی می‌کنند که فعالیت سلول‌های تی تنظیمی را به‌طور دقیق تنظیم کرده، پاسخ ایمنی علیه سرطان را تقویت می‌کنند و عوارض جانبی درمان‌ها را کاهش می‌دهند. این تحقیقات همچنین مسیر توسعه نسل جدیدی از واکسن‌ها و درمان‌های ایمونولوژیک را فراهم کرده و افق تازه‌ای در پزشکی شخصی‌سازی‌شده و درمان‌های هدفمند به وجود آورده است. در چشم‌انداز بلندمدت، کشف سلول‌های تی تنظیمی نمونه‌ای درخشان از پیوند میان علم نظری و کاربرد عملی است. این دستاورد نشان می‌دهد که چگونه پژوهش‌های بنیادی می‌توانند به راهکارهای درمانی واقعی و ملموس برای بیماران تبدیل شوند. سلول‌های تی تنظیمی اکنون به نمادی از آینده پزشکی بدل شده‌اند -آینده‌ای که در آن درمان‌ها نه‌تنها هدفمند و دقیق، بلکه متناسب با ساختار ایمنی و زیستی هر فرد طراحی می‌شوند.

مسیر تحقیقات تا امروز

کشف سلول‌های تی تنظیمی، نتیجه سال‌ها پژوهش دقیق و پیوسته دانشمندان برجسته‌ای است که تلاش کردند مکانیسم‌های پیچیده سیستم ایمنی را درک کنند. مسیر این تحقیقات، نمونه‌ای از تأثیر تحقیقات بنیادی بر نوآوری‌های درمانی است. همه چیز از سال ۱۹۹۵ آغاز شد، زمانی که شیمون ساکاگوچی در دانشگاه اوساکای ژاپن، اولین شواهد را درباره وجود سلول‌هایی ارائه کرد که می‌توانند فعالیت سایر سلول‌های ایمنی را کنترل کنند. این سلول‌ها نقش نگهبان تعادل سیستم ایمنی را داشتند و ساکاگوچی نشان داد که فقدان یا نقص عملکرد این سلول‌ها می‌تواند به بروز بیماری‌های خودایمنی منجر شود. در سال ۲۰۰۱، تحقیقات او توسط مری ای. برانکو و فرد رامسدل در ایالات متحده تکمیل و تثبیت شد. آنها نشان دادند که سلول‌های تی تنظیمی نه‌تنها در آزمایشگاه، بلکه در بدن موجود زنده نیز عملکرد حیاتی دارند و می‌توانند مسیر پیشرفت بیماری‌های خودایمنی را مهار کنند. پژوهش‌های این سه دانشمند، بنیان علمی روش‌های درمانی نوین مبتنی بر سلول‌های تی تنظیمی را ایجاد کرد و راه را برای توسعه داروهای هدفمند و درمان‌های ایمنی‌درمانی باز کرد. پس از این دستاوردها، تحقیقات در سراسر جهان ادامه یافت و دانشمندان توانستند نقش این سلول‌ها در سرطان، پیوند اعضا و بیماری‌های مزمن دیگر را کشف کنند. علاوه بر این، مطالعات نشان داد که تغییر یا مهار عملکرد سلول‌های تی تنظیمی می‌تواند کارایی درمان‌های نوین را افزایش دهد و عوارض جانبی داروها را کاهش دهد. این مسیر تحقیقاتی، نمونه‌ای روشن از ارتباط نزدیک میان پژوهش‌های بنیادی و کاربردهای بالینی است. دستاورد علمی سلول‌های تی تنظیمی -از کشف اولیه در آزمایشگاه تا به‌کارگیری در درمان بیماران- نشان می‌دهد که چگونه یک ایده نوآورانه می‌تواند به بهبود و نجات زندگی میلیون‌ها نفر بینجامد. امروزه، پژوهش درباره سلول‌های تی تنظیمی در حال گسترش است و تلاش می‌شود روش‌های نوین برای تقویت یا مهار آنها در درمان بیماری‌ها به کار گرفته شود. این مسیر علمی، پیامدهای بلندمدت و گسترده‌ای برای پزشکی، داروسازی و درمان‌های شخصی‌سازی‌شده دارد و نشان می‌دهد که کشف علمی می‌تواند تئوری و کاربرد عملی را به هم پیوند دهد.

جایزه نوبل و جایگاه تاریخی این کشف

کشف سلول‌های تی تنظیمی اکنون نه‌تنها به‌عنوان یک دستاورد علمی بزرگ شناخته می‌شود، بلکه منجر به اهدای جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۵ به سه دانشمند برجسته شد: مری ای. برانکو، فرد رامسدل و شیمون ساکاگوچی. این جایزه اهمیت جهانی کشف آنها در فهم و کنترل سیستم ایمنی بدن را نشان می‌دهد و تأکیدی است بر نقش تحقیقات بنیادی در پیشرفت علم پزشکی.

مبلغ جایزه: جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۵ شامل مدال طلا، دیپلم افتخار و مبلغ ۱۱ میلیون کرون سوئد (۱.۲ میلیون دلار) است که به‌صورت مشترک بین سه برنده تقسیم می‌شود.

تاریخ و مراسم رسمی: مراسم اهدای جایزه نوبل پزشکی در ۱۰ دسامبر ۲۰۲۵ در استکهلم، سوئد برگزار شد و برندگان به صورت رسمی مورد تقدیر قرار گرفتند. این مراسم، علاوه بر جنبه رسمی، فرصتی برای برجسته‌کردن دستاوردهای علمی و تبیین اهمیت تحقیقات بنیادی در سطح جهانی بود.

جایگاه این کشف در تاریخ علم پزشکی: سلول‌های تی تنظیمی اکنون جزء کشفیات تاریخی پزشکی به‌شمار می‌روند که مسیر درمان بیماری‌های خودایمنی و سرطان را به‌طور بنیادین بازتعریف کرده‌اند. پیش از این، بسیاری از درمان‌ها تنها علائم بیماری‌ها را کنترل می‌کردند، اما درک عملکرد این سلول‌ها به دانشمندان امکان داد تا درمان‌های هدفمند، ایمنی‌درمانی‌های پیشرفته و روش‌های شخصی‌سازی‌شده ارائه دهند. این کشف، علاوه بر گسترش افق‌های نظری سیستم ایمنی، تأثیر واقعی و مستقیم بر زندگی تعداد زیادی از بیماران در نقاط مختلف جهان داشته است. به بیان ساده، سلول‌های تی تنظیمی امروز مانند یک پل میان تحقیقات بنیادی و درمان‌های کاربردی عمل می‌کنند و نشان می‌دهند که چگونه علم پایه می‌تواند جهان را تغییر دهد.

چشم‌انداز آینده

کشف سلول‌های T تنظیمی نه‌تنها درک ما از سیستم ایمنی بدن را بهبود بخشیده، بلکه مسیر نسل جدیدی از درمان‌ها را برای بیماران در سراسر جهان هموار کرده است. این سلول‌ها اکنون به‌عنوان کلید احتمالی درمان بیماری‌های خودایمنی و سرطان شناخته می‌شوند و امید به درمان‌های دقیق‌تر و شخصی‌سازی‌شده را فراهم کرده‌اند. اهدای جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۵ به مری ای. برانکو، فرد رامسدل و شیمون ساکاگوچی بار دیگر نشان داد که پژوهش‌های بنیادی می‌توانند زندگی انسان‌ها را متحول کنند و یک کشف علمی، فراتر از آزمایشگاه، قادر است مسیر سلامت جهانی را  دگرگون کند.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.