بی‌صدایی حاشیه‌نشینان و مسئله آب
معنا و اهمیت حیات‌بخشی آب را در سالهای دانشجویی‌ام زمانی متوجه شدم که در جریان نشستی با حضور یک کارشناس بین‌المللی حوزه بهداشت، از او شنیدم چگونه فقط با «یک فنجان آب» توانسته بودند جان کودکانی را در جوامع آفریقایی از مرگ حتمی نجات دهند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
شیرین احمدنیا
معنا و اهمیت حیات‌بخشی آب را در سالهای دانشجویی‌ام زمانی متوجه شدم که در جریان نشستی با حضور یک کارشناس بین‌المللی حوزه بهداشت، از او شنیدم چگونه فقط با «یک فنجان آب» توانسته بودند جان کودکانی را در جوامع آفریقایی از مرگ حتمی نجات دهند. از آن لحظه به بعد بود که نگاهم به آب عوض شد. چرا این‌قدر دیر و در بزرگسالی به خودم آمده بودم؟
مسلما تا پیش از آن، گاه‌به‌گاه شنیده و خوانده بودم از مشکلات کمبود آب در اینجا و آنجا و به‌ویژه اینکه در ایران هم بنا بر شرایط اقلیمی، در سطح وسیعی از کشور همواره جامعه، به‌ویژه شاغلان بخش کشاورزی، با مشکل کمبود آب دست به گریبان بوده است. اما منِ مرکزنشین طبقه برخوردار جامعه شهری، چه خبر داشتم از اینکه در جامعه ما هم افرادی اعم از پیر و جوان هستند که تداوم حیات‌شان به همان یک لیوان‌های آب سالم قابل شرب وابسته است و چنین معضلی محدود به منطقه صحرای جنوب آفریقا نیست؟ از کجا باید خبردار می‌شدم وقتی رسانه‌ها اخبار حاشیه‌نشینان در استان‌های محروم را آن‌چنان که باید و شاید در معرض افکار عمومی قرار نمی‌دهند و نتایج بسیاری از تحقیقات نیز در همان‌جا که تولید شده باقی مانده و منتشر نشده است یا اساسا اجازه نشر پیدا نمی‌کند. همین یکی، دو روز اخیر، در نشستی به همت گروه جامعه‌شناسی مردم‌مدار انجمن جامعه‌شناسی ایران، با شنیدن سخنان سروش طالبی‌اسکندری، محقق حوزه آب، در زمینه کم‌بهره‌بودن ساکنان روستاها و حتی شهرهایی در چابهار و نقاط مشابهی در جنوب استان سیستان‌وبلوچستان از آب سالم و کافی، دچار شوک شدم. مردمی را ایشان به ما معرفی می‌کنند که آب مورد نیازشان را با فواصل زمانی طولانی -هرگاه آب در لوله‌ها جریان پیدا می‌کند- فقط طی چند ساعت دریافت می‌کنند. ناچارند چنین آب محدودی را در حوض‌هایی در خانه جمع و ذخیره کنند، چراکه نوبت بعدی که آب دوباره وصل بشود، ممکن است تا 20 روز بعد فرا نرسد. این آب ذخیره‌شده طی چند ساعت را داخل حوض برای شرب خانواده، دام و همچنین بهداشت و نظافت جمع می‌کنند که عملا ظرف چهار، پنج روز مصرف می‌شود و خانواده ناچار است تا وصل‌شدن مجدد آب، آب مورد نیازشان را طی هفته‌های بعدی با قیمت بسیار بالا با تانکر از نقاط دیگری خریداری کنند. نیازی به تأکید نیست که چنین آب راکد ذخیره‌شده در حوض نیز مستعد آلودگی ب.ده و بیماری‌زاست و تهدیدی برای سلامت ساکنان به حساب می‌آید. ایشان به‌درستی به نقد رسانه‌ها و پژوهش‌های معمول دانشگاهی و دچاربودن آنها به نوعی مرکزگرایی پرداختند که به تعبیر ایشان مسئله واقعی آب در ایران را «رؤیت‌ناپذیر» می‌کند.
از سوی دیگر، این روزها شاهدیم با قطعی‌های برق در پایتخت و برخی استان‌های دیگر، مشکل قطعی آب در سطح وسیع‌تری برای مردمی نمایان شده که از شرایط هم‌وطنان خود در استان‌های دیگر بی‌اطلاع یا کم‌اطلاع بوده‌اند.
در حالی که روستاییان بلوچ طی سال‌ها عدم بهره‌مندی از آبِ باکیفیت و در دسترس را تجربه کرده و همچنان صبوری کرده‌اند و چندان کسی خبر از احوالات ایشان نداشته است، در ماه‌های اخیر، شهروندان با قطعی دو یا چندساعته آب لب به شکایت گشوده و مکرر شاهد گفت‌وگوهای داغ و تبادل اخبار در سطح شبکه‌های اجتماعی در زمینه مشکلات عدم دسترسی به آب و برق هستیم. این روزها‌ست که مدام اخبار خشک‌شدن دریاچه‌ها، سدها، لطمات به کشت‌و‌کار و محصولات کشاورزی، دامداری‌ها، مهاجرت اجباری یا ناگزیر بخشی از جمعیت از مناطق خشک به مناطق و استان‌های دیگر به گوش می‌رسد. عملا همه حساس‌تر و هوشیارتر از قبل نسبت به مشکلات پیرامون آب شده‌ایم. اما چه دیر، چه ناکافی و چه نامتوازن. صدای مرکزنشینان گویی همواره واضح‌تر به گوش می‌رسد و فقط زمانی که آسایش و راحتی دسترسی برای «ما» محدود شد، کمی متوجه شرایطی شدیم که دیگرانی از هم‌وطنان‌مان سال‌ها به آن مبتلا و دردمند آن بوده‌اند اما صدایشان شنیده نشد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
