تاکسی آنلاین شهرداری بدون ترمز نظارت شورا

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

 درحالی‌که شهرداری تهران قصد دارد شنبه آینده از سامانه تاکسی اینترنتی خود با حضور شهردار رونمایی کند، انتقادات و ابهامات گسترده‌ای از سوی اعضای شورای شهر مطرح شده؛ از نبود اطلاع‌رسانی مناسب به کمیسیون‌ها و نبود شفافیت در سازوکار اجرا گرفته تا پرسش درباره ماهیت شرکت مجری و نقش آقای خاص شهرداری که در هر اقدام حوزه فناوری اطلاعات شهرداری برخی از اعضای شورا بارها به ادامه و نقش و حضور مؤثر او اشاره می‌کنند. این ابهامات سبب شد با وجود وعده کاهش قیمت در مقایسه با تاکسی‌های اینترنتی، اما برخی از اعضا هشدار شکست زودهنگام این پروژه شهری را بدهند.

پس از افزایش نرخ‌های نامتعارف تاکسی‌های اینترنتی در جریان «جنگ ۱۲روزه» و کمبود خودرو برای خدمات‌رسانی، مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، بارها بر ضرورت راه‌اندازی پلتفرم شهرداری برای تاکسی‌های آنلاین تأکید کرد. قرار است شنبه سامانه تاکسی‌رانی شهرداری به‌‌طور رسمی رونمایی شود. اما هم‌زمان با این رونمایی، برخی اعضای شورا درباره جزئیات فنی، سازوکار اجرائی و نحوه واگذاری پروژه اعتراض دارند.

در جلسه اخیر شورای شهر تهران، شادی مالکی، مدیرعامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسی‌رانی شهر تهران، با اعلام این خبر گفت: «قیمت دریافت‌شده از شهروندان در خدمات پلتفرم تاکسی‌رانی کمتر از نرخ مسافربرهای اینترنتی خواهد بود». او افزود: «شهروندان از هر مبدأ می‌توانند از این سامانه استفاده کنند و شهرداری قصد رقابت با بخش خصوصی را ندارد، بلکه به‌ دنبال بهره‌گیری از ظرفیت آنها و تضمین امنیت سفرهاست. هیئت‌های انضباطی نیز به تخلفات رانندگان به‌سرعت رسیدگی می‌کنند».

مهدی چمران نیز ضمن اشاره به تجربه خوب خدمات‌رسانی تاکسی‌ها در دوران بحران، تأکید کرد که این خدمات در قالب سامانه‌ای رسمی گسترش خواهد یافت. اما مدیر سامانه «شهرزاد» که در جلسه شورا حضور داشت، تأکید کرد این سامانه در نسخه اولیه با حداقل امکانات راه‌اندازی شده و کاربران می‌توانند گزینه‌هایی مانند استفاده از تاکسی‌های زرد یا سبز را انتخاب کنند.

علی‌اصغر قائمی، عضو شورای شهر تهران، با ابراز نگرانی درباره روند اجرای پروژه جدید شهرداری در حوزه خدمات شهری دیجیتال، اعلام کرد که قرار بود توسعه این پلتفرم با مشارکت بخش خصوصی و از طریق سرویس‌های مشابه انجام شود تا شهرداری وارد رقابت مستقیم با بخش خصوصی نشود، اما متأسفانه مسیری کاملا متفاوت از توافق اولیه در پیش گرفته شده است.

او با اشاره به ارائه‌نشدن محصول نهایی به کمیسیون‌های تخصصی شورا افزود: نه‌تنها این محصول برای بررسی و اظهارنظر به کمیسیون‌ها ارائه نشده، بلکه مسیر طی‌شده مغایر با توافقات و بدون شفاف‌سازی طی شده است. ماهیت شرکت تجارت الکترونیک پارس شهروند که مسئول اجرای پروژه معرفی شده، محل ابهام است. این شرکت نه‌تنها در شرف انحلال بوده، بلکه فاقد مجوزهای لازم از کسب‌وکارهای مجازی و اتصال به درگاه‌های بانکی است‌.

او با انتقاد از تصمیم‌گیری شخصی شهردار تهران در واگذاری مأموریت‌ها به این شرکت گفت: «شهردار محترم به‌تنهایی برخی مأموریت‌ها را واگذار کرده‌اند، در‌حالی‌که این شرکت از منظر هویتی و قانونی وجاهت لازم را ندارد و نباید مسئول چنین پروژه‌هایی شود».

قائمی همچنین به موضوع مالکیت نرم‌افزارهای شهرداری اشاره کرد و افزود: بر‌اساس ضوابط، مالکیت این نرم‌افزارها متعلق به شهرداری است و سازمان فناوری اطلاعات (آوا) به‌ صورت نیابتی وظیفه مدیریت آن را بر ‌عهده دارد. اما اکنون شاهد واگذاری این نرم‌افزارها به مجموعه‌ای هستیم که اصل ماهیت آن زیر سؤال است. خارج‌کردن این سرویس‌ها از ساختار شهرداری اقدامی نگران‌کننده و محل مناقشه جدی است که نیازمند پاسخ‌گویی و شفاف‌سازی دقیق مسئولان مربوطه است.

قائمی تأکید کرد: سازوکار فعلی اجرای این پروژه باعث نگرانی جدی درباره فاصله‌گرفتن شهرداری از اصول شفافیت، نظارت‌پذیری و پایبندی به قانون شده و لازم است مورد بررسی دقیق‌تری قرار گیرد. مهدی اقراریان، عضو شورای شهر تهران هم با انتقاد از نحوه عملکرد و پشت‌ پرده پلتفرم «شهرزاد»، گفت: در جلسه شورا اشاره شد که در جهان امروز، پلتفرم‌ها حکمرانی می‌کنند، اما در تهران ما تازه بعد از چهار سال متوجه شدیم که پشت پرده پلتفرم‌هاست که حکمرانی می‌شود، نه خود پلتفرم‌ها.

اقراریان تأکید کرد: ما با یک ایده وارد شدیم که همه خدمات شهری را در یک اپلیکیشن به نام شهرزاد تجمیع کنیم. در‌حالی‌که پیش‌تر هم اپ‌هایی مثل «تهران من» و «پلیس من» را داشتیم. اما حالا با نامی که یکی از دوستان هم به طنز گفت شبیه نام چای است، پلتفرمی را به مجموعه‌ای سپرده‌ایم که هنوز درباره سهام، ساختار مالکیتی و جزئیات آن ابهامات جدی وجود دارد. او افزود: تجربه شهرزاد نشان داده که موفق نبوده‌ایم. شهرداری تصمیم گرفته اما پرسش مهم این است که هزینه‌های آزمون‌ و خطای این ایده‌ها را چه کسی می‌پردازد؟

عضو شورای شهر تهران با اشاره به سابقه مشابه در حوزه تاکسی‌رانی گفت: ما در گذشته شاهد آزمون و خطاهای متعددی روی رانندگان تاکسی بوده‌ایم. حالا هم در‌حالی‌که فقط چند ماه از دوره باقی مانده، وارد فرایندی شده‌ایم که نه زیرساخت فنی و تخصصی آن محرز است و نه توان لازم برای اجرای موفق آن دیده می‌شود.

او با اشاره به تبلیغات گسترده طرح افزود: تبلیغات بیلبوردی که از بودجه شهرداری تأمین می‌شود، یک مسئله است، اما تبلیغات تلویزیونی میلیاردی در این شرایط اقتصادی شهر، جای سؤال دارد. همین امروز در جلسه‌ای با یکی از مجموعه‌های شهرداری اعلام شد ۲۵ درصد درآمدها تحت تأثیر شرایط اقتصادی کشور کاهش یافته است.

اقراریان با طرح پرسشی کلیدی گفت: اگر این طرح نیز مانند برخی طرح‌های گذشته شکست بخورد، آیا شخص آقای زاکانی یا افراد پشت پرده این پروژه پاسخ‌گوی هزینه‌هایی خواهند بود که از جیب مردم تهران صرف آزمون و خطای برخی افراد شده است؟

حبیب کاشانی، عضو شورای شهر تهران‌ نیز در جلسه علنی شورا با انتقاد از نحوه پیشبرد پروژه پلتفرم «شهرزاد» و تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده، گفت: در یک سال گذشته بارها درباره این پلتفرم با کمیسیون جلساتی برگزار شده و خواسته‌های آن نیز برای شما روشن بوده است. با‌‌این‌حال، اکنون بدون رفع اشکالات، قرار است به‌ صورت شتاب‌زده رونمایی انجام شود؛ واقعا نمی‌دانم این میزان اضطرار برای چیست. اگر هدف اجرای درست و دقیق کار است، باید زمان کافی داده شود تا همه جوانب بررسی و رفع نقص شود. شما قول رونمایی داده‌اید، اما هنوز مسائل فنی حل نشده و جای نگرانی دارد که این رونمایی به شکست پروژه منجر شود.

کاشانی با اشاره به تجربه گذشته درباره ون‌ها گفت: در موضوع ون‌ها هم همین مسیر طی شد. یک سال است که بحث واگذاری آنها مطرح است اما هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم. تجربه شکست آن پروژه نباید تکرار شود. ما نمی‌خواهیم گرهی به کار مردم بزنیم، بلکه می‌خواهیم گرهی از کارشان باز کنیم. فرمول اجرای طرحی که قرار است شنبه رونمایی شود، ایرادات اساسی دارد. وقتی در پیک ترافیکی اعلام می‌شود در عرض چند دقیقه می‌توان به نقطه‌ای از شهر رسید، در عمل نشان می‌دهد که طرح از ابتدا دچار اشکال است. قبلا هم این را امتحان کردیم و نتیجه نگرفتیم.

جعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، با ابراز نارضایتی از روند تصمیم‌گیری‌های شهرداری‌ گفت: ظاهرا شهرداری شورای شهر را به‌عنوان نهاد ناظر، سیاست‌گذار و راهبردی قبول ندارد. اگر این روند ادامه یابد، بیش ‌از ‌این نمی‌توانیم از این تریبون برای هماهنگی و شفاف‌سازی فریاد بزنیم.

او با اشاره به ضعف سامانه شهرزاد تأکید کرد: در جلسه پیشین نیز گفتم که اشکالات فنی و اساسی در سامانه شهرزاد بارها مشاهده شده و همچنان پابرجاست. ما مدام در حال بارگذاری ماژول‌های جدید روی این زیرساخت ناقص هستیم، در‌حالی‌که انتظار داریم نتیجه مطلوب بگیریم. وقتی پایه‌ کار ایراد دارد، محصول نهایی هم دچار ایراد خواهد بود.

تشکری‌هاشمی تصریح کرد: لازم است درباره اختیارات قانونی شورا و مأموریت‌هایی که بر عهده دارد، بازنگری و گفت‌وگو صورت گیرد. تا زمانی که شورا در جایگاه واقعی خود قرار نگیرد، نمی‌توان از اجرای موفق طرح‌های کلان‌شهری انتظار داشت.

احمد صادقی، عضو شورای اسلامی شهر تهران‌ هم در واکنش به روند اجرای سامانه تاکسی اینترنتی شهرداری، با اشاره به دغدغه‌های موجود درخصوص شفافیت طرح گفت: سؤال من این است که مکانیسم محاسبه کرایه در این سامانه چگونه تعریف شده است؟

وی با اشاره به اینکه مصوبه شورا درباره این طرح موجود است، افزود: تا این لحظه نحوه محاسبه هزینه سفر در این سامانه اینترنتی به تصویب شورا نرسیده و مشخص نیست که بر چه مبنایی محاسبه انجام می‌شود. اینکه مسافر از یک ایستگاه سوار شود و در شرایط مختلف ترافیکی در سطح شهر جابه‌جا شود، نیاز به مدل محاسباتی دقیق و شفاف دارد.

صادقی با گلایه از عدم تعامل مناسب با شورای شهر در روند اجرای این پروژه ادامه داد: اگر پیش از اجرای طرح، مسئولان مربوطه در کمیسیون‌های تخصصی شورا حاضر می‌شدند، بسیاری از ابهامات موجود قابل طرح و بررسی بود. اما متأسفانه نه گزارشی به شورا ارائه شده و نه اعضای متخصص شورا در جریان جزئیات فنی آن قرار دارند. چنین طرح‌هایی نیازمند تعامل دقیق‌تر با شورا هستند تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود. حضور در کمیسیون‌ها و ارائه مستندات فنی می‌توانست به شفاف‌سازی فرایند کمک کند.

ناصر امانی، یکی دیگر از اعضای شورای شهر تهران هم با تأکید بر وظایف قانونی شورا اظهار کرد: فلسفه وجودی شورا دو محور اصلی دارد؛ سیاست‌گذاری و نظارت. سیاست‌گذاری نیز باید بر مبنای قوانین بالادستی باشد. ما مرجع قانون‌گذاری نیستیم که برای شهرداری قانون جدید وضع کنیم، بلکه باید بر پایه برنامه‌های توسعه‌ای کشور، مسیر را برای مدیریت شهری ریل‌گذاری کنیم.

او با اشاره به احکام قانون برنامه هفتم توسعه تصریح کرد: در این برنامه صراحتا بر واگذاری امور به بخش خصوصی، منع تصدی‌گری و اولویت‌دادن به خصوصی‌سازی تأکید شده است. یکی از دلایل غیرفعال‌شدن سازمان تاکسی‌رانی در دوره سوم شورای شهر نیز همین اصل خصوصی‌سازی بود. چرا باید حالا دوباره به سمت تصدی‌گری بازگردیم و صرفا با تغییر نام، همان عملکرد را دنبال کنیم؟

امانی با انتقاد از شیوه اجرا گفت: اگر هدف، ایجاد امنیت خاطر برای مردم است، می‌توان اساسنامه شرکتی را با رنگ و ساختار خصوصی تنظیم کرد و به شورا آورد و شفاف اعلام کرد که برای مدتی این خدمات ارائه می‌شود تا پس از تثبیت، آن را به بخش خصوصی واگذار کنند. در این صورت، ما مخالفتی نخواهیم داشت. اما شکل فعلی موضوع، بیشتر رنگ‌وبوی یک اقدام شتاب‌زده برای نمایش در مراسم شنبه‌ها و اهداف تبلیغاتی دارد.

او در ادامه به لزوم شفافیت در عملکرد شهرداری اشاره کرد و گفت: هیچ دوره‌ای از خطا و اشتباه مصون نیست. من هم اگر بخواهم به عملکرد گذشته خودم نگاه کنم، می‌توانم ده‌ها ایراد وارد کنم. اما اکنون به‌عنوان نماینده مردم، موظفم قانون را معیار قرار دهم، نه گذشته یا ملاحظات فردی را.

حسین نوروزی، دبیر کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر تهران‌ نیز با اشاره به ابهامات درباره راه‌اندازی پلتفرم «تاکسی‌بر» وابسته به شهرداری به «شرق» گفت: در نسخه‌ای که تاکنون معرفی شده، صرفا تاکسی‌های خطی پوشش داده می‌شوند و امکانات آن هم به‌صورت یک‌طرفه در اختیار راننده قرار دارد؛ یعنی راننده می‌تواند ثبت‌نام کند و قیمت را ببیند، اما مسافر عملا در شرایطی قرار می‌گیرد که یا باید استفاده کند یا صرف‌نظر، در‌حالی‌که اپلیکیشن در بسیاری از موارد دچار اختلال عملکردی بوده و کاربران را سرگردان کرده است.

وی افزود: در جلسه شورا مطرح شد که قرار است نسخه‌ای جدید از این سامانه برای سرویس‌های دربستی و غیرخطی نیز راه‌اندازی شود، اما پرسش جدی این است که این اقدام از چه مسیری انجام شده؟ گفته می‌شود سه مناقصه در سازمان تاکسی‌رانی برگزار شده که هیچ‌کدام به نتیجه نرسیده‌اند، عمدتا به ‌دلیل نداشتن مجوز افتا (امنیت فضای تبادل اطلاعات). حالا چطور در همین فضا به‌ناگاه شرکتی با نام «پارس تجارت الکترونیک پارس شهروند» وارد میدان شده و ظرف ۱۰ روز اپلیکیشن را تولید و رونمایی کرده؟

نوروزی با ابراز نگرانی از نبود دوره آزمایشی برای این اپلیکیشن ادامه داد: ما هیچ گزارشی از عملکرد پایلوت این سامانه ندیدیم. حتی شرکت «شهرزاد» که هم‌اکنون در حوزه بلیت الکترونیک فعالیت دارد، با مشکلات و خطاهای جدی روبه‌رو است. این سؤال مطرح است که در پلتفرم جدید، چه مکانیسمی برای رسیدگی به شکایات وجود دارد؟ اگر راننده تخلفی کرد یا هزینه اضافه گرفت، چه نهادی مسئول است؟ آیا باز هم سازمان تاکسی‌رانی باید پاسخ‌گوی ۸۲ هزار راننده باشد؟ یا این مسئولیت به شرکت واسط واگذار شده است؟

او با اشاره به ملاحظات قانونی تأکید کرد: بر‌اساس دستورالعمل وزارت صمت و وزارت کشور در سال ۱۳۹۹، اپلیکیشن‌های ارائه‌دهنده خدمات حمل‌ونقل شهری باید از اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی مجوز بگیرند. این مجوز هنوز برای سامانه فعلی اخذ نشده و ممکن است با آغاز به‌ کار رسمی، نهادهای نظارتی جلوی فعالیت آن را بگیرند.

نوروزی گفت: ادعای شهرداری مبنی بر تست پنج هزار تاکسی و اجرای پایلوت، هنوز بدون سند باقی مانده. شورا انتظار دارد گزارش شفافی از عملکرد این پلتفرم، میزان جابه‌جایی مسافران، نحوه پاسخ‌دهی اپلیکیشن و مشخصات بهره‌بردار ارائه شود. تا زمانی که این شفاف‌سازی صورت نگیرد، نمی‌توان از شورا انتظار همراهی داشت. ما نماینده مردم هستیم و باید پاسخ‌گو باشیم.

مهدی اقراریان هم با اشاره به فعالیت‌های زاکانی، شهردار تهران، این اقدامات را هیجانی و بعضا نامتناسب با اولویت‌های شهری دانست و به «شرق» گفت: ممکن است برخی اقدامات خوب باشند، اما باید اولویت‌های شهر در نظر گرفته شود.

این عضو شورا همچنین به نگرانی درباره «انتقال کمترین اطلاعات از سوی شهرداری به اعضای شورا» و «تصمیم‌گیری‌های متأثر از نگاه انتخاباتی و سیاسی» اشاره کرد و گفت: شهرداری باید بر اساس اولویت‌های شهری اداره شود و نه بر اساس رویکردهای انتخاباتی.

اقراریان در بخش دیگری به مسئله تاکسی‌های اینترنتی اشاره کرد و افزود: فرایند واگذاری این موضوع به شرکت‌ها به درستی انجام نشده و ابهامات فراوانی درباره آن وجود دارد که توسط کمیسیون‌ها و کمیته هوشمندسازی مطرح شده است.

او با بیان اینکه «امروز پلتفرم‌ها حکم حکمرانی را دارند»، درباره اهمیت مدیریت داده‌ها و نگرانی‌ها درخصوص امنیت اطلاعات شهروندان گفت: «جنگ ۱۲روزه اخیر نشان داد که مدیریت نادرست دیتا می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای کشور داشته باشد. باید بدانیم داده‌های شهروندان تهرانی کجا ذخیره می‌شود، توسط چه کسانی کنترل و نظارت می‌شود».

او افزود: هرچه شفافیت کمتر شود و تصمیمات در لایه‌های پنهان اتخاذ شود، نگرانی‌ها درباره سوءاستفاده از اطلاعات افزایش می‌یابد و حق نمایندگان مردم است که نگران اطلاعات خصوصی شهروندان باشند.

این عضو شورا درخصوص سرانجام نامه گروهی اعضای شورای شهر تهران برای شفاف‌سازی درباره حضور داماد شهردار تهران در برخی از تصمیم‌گیری‌های شهری گفت: ابهامات کماکان باقی است و به همین دلیل، شورا با حساسیت بیشتری فعالیت‌های حوزه فناوری را دنبال می‌کند. ما بدون هرگونه قضاوت، وظیفه نظارتی خود را انجام می‌دهیم و تلاش می‌کنیم تصمیمات به‌گونه‌ای اتخاذ شود که منافع شهر حفظ و از سوءاستفاده جلوگیری شود.

سامانه جدید تاکسی‌رانی که قرار است روز شنبه با حضور شهردار تهران رونمایی شود، در حالی وارد فاز اجرائی می‌شود که شورای شهر هنوز درباره زیرساخت‌ها، مجوزها، مکانیسم قیمت‌گذاری، امنیت اطلاعات و نحوه اجرای پروژه ابهامات جدی دارد. شهرداری مدعی است که این سامانه گامی مهم برای خدمات‌رسانی ارزان و امن به شهروندان است، اما اعضای شورا هشدار می‌دهند که اجرای شتاب‌زده بدون رعایت اصول نظارتی‌ می‌تواند به تکرار تجربه‌های شکست‌خورده قبلی بینجامد.