تهران، غرب، بازی آخر

 اگر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست پیش‌رو تصمیمی علیه ایران اتخاذ کند و تهران در واکنش، از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج شود، آنچه رخ می‌دهد، نه یک تحول فنی‌ بلکه یک چرخش راهبردی در سیاست بین‌الملل خواهد بود. این خروج، نه از سر انفعال یا هیجان‌ بلکه از دل یک منطق سیاسی شکل می‌گیرد که سال‌هاست در برابر فشار، تبعیض و بی‌اعتمادی ایستاده است. تهران در این نقطه، نه به‌ دنبال تقابل بی‌هدف است و نه به‌ دنبال بازگشت به بازی‌های تکراری دیپلماتیک، بلکه به‌ دنبال بازتعریف جایگاه خود در نظمی است که دیگر مشروعیتش را از دست داده. بازی آخر، زمانی آغاز می‌شود که طرف مقابل تصمیم می‌گیرد مسیر تعامل را ببندد و ایران نیز تصمیم می‌گیرد قواعد بازی را خودش بنویسد.

خروج از NPT، در چنین شرایطی به معنای پایان تعهد به سازوکاری است که سال‌هاست به ابزاری برای محدودسازی تبدیل شده. سازوکاری که در ظاهر، نظم را حفظ می‌کند، اما در عمل، حقوق مشروع کشورهایی را که خارج از دایره قدرت‌های هسته‌ای هستند، نادیده می‌گیرد. ایران، با سابقه‌ای طولانی در همکاری فنی، بازرسی‌های گسترده‌ و پایبندی به تعهدات، بارها نشان داده که نه به‌ دنبال انحراف است و نه به‌ دنبال بازی با امنیت جهانی. اما وقتی همین همکاری‌ها تبدیل به ابزار فشار می‌شوند و نهادهای بین‌المللی به جای بی‌طرفی، نقش سیاسی ایفا می‌کنند، خروج از پیمان نه‌فقط قابل دفاع‌ بلکه ضروری می‌شود.

تصمیم شورای حکام‌ اگر در قالب قطع‌نامه‌ای هشدارآمیز یا ارجاع پرونده به شورای امنیت باشد، عملا نشان‌دهنده پایان ظرفیت دیپلماسی فنی خواهد بود. چنین تصمیمی، نه بر‌اساس داده‌های فنی‌ بلکه تحت فشار سیاسی اتخاذ می‌شود و پیام روشنی دارد؛ مسیر تعامل بسته شده‌ و طرف مقابل به‌ دنبال اعمال فشار حداکثری از مسیر حقوقی و ساختاری است.

آخرین مقالات منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.