جنگ، مهاجرت و کرونا

عبدالرضا  ناصرمقدسی - متخصص مغز و اعصاب

آنچه هر روز از اوکراین و حوادث آن می‌شنویم مو بر تنمان سیخ می‌کند که چگونه به‌راحتی بر روی انبوهی از انسان‌های بی‌دفاع آتش گشوده می‌شود و به آسانی آنها را می‌کشند. پوتین در محاسبات خود دچار مشکل شده است. او اولا فکر نمی‌کرد تا این حد با تحریم‌ها روبه‌رو شود و از سوی دیگر حدس نمی‌زد که در اوکراین با مشکل و مقاومت چندانی روبه‌رو شود. او فکر می‌کرد به آسانی کی‌یف را تصرف می‌کند. اما هیچ‌کدام اینها اتفاق نیفتاد. مردم اوکراین دلیرانه ایستادند و غرب نیز حمایت‌های نظامی و لجستیک خود را از نیروهای اوکراینی ادامه می‌دهد. این‌طور که به نظر می‌رسد این جنگ و کشتار ادامه خواهد داشت. نیروهای روسی همان کاری را در اوکراین انجام دادند که پیش از این در چچن  انجام داده بودند. منتها هم شخم‌زدن خاک آن سرزمین‌ها چندان برای کسی مهم نبود و هم این همه پوشش خبری از آن جنایت‌ها به عمل نیامد. مدت‌هاست که می‌دانیم برای کشورهای دیگری همچون کشورهای اروپایی، آمریکا، چین و... مرگ مردمان چندان اهمیتی ندارد. برایشان مهم نیست چه بر سر مردمان خاورمیانه می‌آید. اگر آن روزی که روسیه خاک چچن را شخم می‌زد و همین‌طور بمب بر سر مردم بی‌دفاع فرومی‌ریخت، صدای این همه کشور درآمده بود، اکنون آتش جنایت پوتین دامن خودشان را نمی‌گرفت. هر‌چه هست، اینجا مردم بی‌دفاع کوچه و خیابان هستند که دارند کشته می‌شوند. و چه آسان کشته می‌شوند. از طرف دیگر این بزرگ‌ترین جنگ در دوران کرونا محسوب می‌شود. البته شاید در میان این همه کشتار چیزی که کمترین اهمیت را داشته باشد کرونا باشد، اما در درازمدت می‌تواند تأثیراتی جدی بر روابط جهانی بگذارد. جنگ عملا باعث می‌شود واکسیناسیون و سایر مراقبت‌های لازم صورت نگیرد. این را اضافه کنید به انبوه پناهندگانی که از اوکراین به کشورهای اروپایی می‌روند و همین مهاجرت‌ها مهم‌ترین عامل در انتقال ویروس کرونا محسوب می‌شوند. از سوی دیگر در پاندمی‌ها باید از کلنی‌ها ترسید؛ جایی که چندان دسترسی به آن وجود نداشته و می‌تواند به منبعی برای گسترش و نیز جهش ویروس و تولید سوش‌های جدید تبدیل شود. شاید جای تأسف بسیار باشد که در هزاره سوم بعد از میلاد شاهد چنین وحشی‌گری‌هایی باشیم که معادلات انسانی را تا به این حد به هم زده و صرفا سبب مرگ و بی‌خانمانی مردمان می‌شود. گاه فکر می‌کنم انسان‌های بزرگی همچون گاندی و ماندلا چقدر برای از بین بردن آتش قساوت و دشمنی کوشیدند، اما انگار سرشت انسانی که تمایل به گسترش زیستگاه خود دارد و برای منافع خود دست به هر اقدام شنیعی می‌زند از تمام این تلاش‌ها قوی‌تر است. شاید اینکه بشر نمی‌تواند بر مشکلات بزرگی چون فقر و بحران محیط زیست غلبه کند، ریشه در همین میل ذاتی او برای حرکت در جهت اهداف و منافع کوتاه‌مدتش داشته باشد.