تعرض به عرصه تپه باستانی «مورد راز»

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

سیاوش آریا-پژوهشگر تاریخ ایران، کنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی:  دست‌درازی به عرصه و حریم تپه باستانی و ارزشمند نامدار به «مورد راز» در شهرستان بویراحمد، این یادمان تاریخی-فرهنگی را در سراشیبی نابودی قرار داده است. ساخت سازه‌ای بدون مجوز بر روی عرصه تپه‌ای که به ثبت ملی رسیده، مایه شگفتی و افسوس بوده و تعرضی آشکار به یادگار ملی و تاریخی است. تپه باستانی نامدار به «مورد راز» که از آنِ دوران تاریخی است (یعنی از دوره ماد تا ساسانی را در بر می‌گیرد) در شهرستان بویراحمد، بخش مرکزی، دهستان سر رود جنوبی و یک‌کیلومتری روستای مورد راز که زیر‌مجموعه استان کهگیلویه‌و‌بویراحمد به شمار می‌آید، جای گرفته است. این تپه باستانی با شماره 4554 در تاریخ 11 دی‌ماه 1380 خورشیدی به ثبت ملی رسیده است. با‌این‌همه، تپه باستانی و ارزشمند «مورد راز» به حال خود رها شده و مورد دست‌درازی‌های گوناگونی قرار گرفته است. از کندوکاوهای غیرمجاز سودجویان و قاچاقچیان بیمار بر روی تپه به بهانه‌های پوچ و خیال‌انگیز گنجی که هیچ‌گونه وجود خارجی ندارد و توهمی بیش نیست، تا پیشرفت زمین‌های کشاورزی تا نزدیکی یادمان ملی و برداشت گِل و خاک از تپه باستانی و کوچک‌شدن محوطه آن، فقط بخشی از دست‌درازی‌هایی که دامان این تپه تاریخی و ملی را گرفته است. اما بدتر از همه، ساخت‌وسازهایی است که بر روی حریم و عرصه تپه باستانی «مورد راز» انجام گرفته که تعرضی آشکار به یادگار ملی و تاریخی و فرهنگی به شمار می‌آید. در بازدید میدانی نگارنده و بنا به گفته روستاییان، بارها ساخت‌وسازهای بدون مجوز بر روی تپه تاریخی «مورد راز» صورت گرفته و اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بویراحمد با دادن هشدار و اخطار از دنباله کار آنها پیشگیری کرده است؛ ولی پس از گذشت مدتی ساخت‌وسازها از سرگرفته شده است. این سخنان مردم روستا بیانگر، ضعف در اجرای قانون است، زیرا قانون و ضابطه‌های میراث فرهنگی شفاف و روشن و آشکار است و هر‌گونه دست‌درازی به یادمان‌های تاریخی که به ثبت ملی رسیده‌اند، تخلف به شمار می‌آید و پیگرد قانونی دارد. بنا بر ماده 558 از قانون تعزیرات، هرکس به همه یا بخشی از بناها، اماکن، محوطه‌ها و مجموعه‌های تاریخی-فرهنگی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است یا تزیینات، ملحقات، تأسیسات، اشیا و لوازم و نوشته‌ها و نقش‌های منسوب یا موجود در مکان‌های نام‌برده که مستقلا نیز دارای حیثیت فرهنگی-تاریخی یا مذهبی باشد خرابی وارد آورد، افزون بر جبران خسارت وارده به زندان از یک تا 10 سال محکوم می‌شود. همان‌گونه که می‌بینیم، قانون روشن و شفاف است و ضعف در اجرای قانون از سوی نهادهای مربوطه است. آنچه در خور بررسی و نگرش است، اینکه از مساحت و گستره تپه باستانی «مورد راز» به وسیله کشاورزان و زمین‌داران پیرامونی روز به روز کاسته می‌شود و هم‌اینک پشته‌ای کوچک از تپه بیشتر بر جای نمانده است. همین پشته و تپه کوچک نیز مورد دست‌درازی‌های سودجویان و قاچاقچیان نادان و بیمار قرار گرفته و به لایه‌های باستان‌شناختی محوطه آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را وارد آورده است و جا دارد‌ یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان بویراحمد بیشتر به چنین محوطه‌هایی سرکشی کند. در بررسی میدانی به سبب دست‌درازی‌های گسترده بر روی تپه، فقط با یک سفال در سطح محوطه روبه‌رو شدم و برای اطمینان از تاریخ‌گذاری این سفال، آن را برای یک باستان‌شناس فرستادم. لیلا فاضل، دکترای باستان‌شناسی با گرایش دوران تاریخی، پس از دیدن این تکه سفال گفت: «این فرم سفال بیشتر در دوره ساسانی رایج است. هرچند این نمونه سفال در دیگر دوره‌های تاریخی هم گاهی دیده می‌شود. اما به گونه کلی از فرم‌های رایج در دوره ساسانی است».

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.