پیمان دفاعی عربستان و پاکستان و بازگشت آمریکا به بغداد
فرصت یا دام برای اسلام‌آباد؟
پیمان‌های دفاعی میان کشورها عموما با هدف تقویت امنیت و همکاری طراحی می‌شوند، اما تاریخ نشان داده است این پیمان‌ها می‌توانند پیامدهای پیچیده و ناخواسته‌ای نیز به همراه داشته باشند. امضای پیمان دفاعی اخیر میان عربستان سعودی و پاکستان، هم‌زمان با نشانه‌هایی از تمایل ایالات متحده برای بازگشت و افزایش نفوذ در بغداد و افغانستان، پرسش‌های تازه‌ای را درباره آینده امنیتی پاکستان برانگیخته است.
علی‌رضا دقیقی-وکیل پایه‌یک دادگستری: پیمان‌های دفاعی میان کشورها عموما با هدف تقویت امنیت و همکاری طراحی می‌شوند، اما تاریخ نشان داده است این پیمان‌ها می‌توانند پیامدهای پیچیده و ناخواسته‌ای نیز به همراه داشته باشند. امضای پیمان دفاعی اخیر میان عربستان سعودی و پاکستان، هم‌زمان با نشانه‌هایی از تمایل ایالات متحده برای بازگشت و افزایش نفوذ در بغداد و افغانستان، پرسش‌های تازه‌ای را درباره آینده امنیتی پاکستان برانگیخته است.
پیامدهای عمومی پیمان‌های دفاعی
1. تشدید تنش‌های منطقه‌ای یا جهانی: کشورهای غیرعضو چنین پیمان‌هایی را تهدید تلقی می‌کنند و این امر می‌تواند به مسابقه تسلیحاتی یا افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی منجر شود؛ مشابه تجربه ناتو و پیمان ورشو در دوران جنگ سرد.
2. محدود‌شدن استقلال سیاسی و نظامی: عضویت در پیمان‌ها ممکن است استقلال کشورها را کاهش داده و آنها را به سوی مشارکت در درگیری‌های ناخواسته سوق دهد.
3. هزینه‌های اقتصادی سنگین: تعهدات نظامی و خرید تسلیحات می‌تواند فشار مالی شدیدی بر اقتصاد ملی تحمیل کند.
4. خطر ورود به درگیری ناخواسته: تعهد به دفاع متقابل کشورها را درگیر جنگ‌هایی می‌کند که لزوما با منافع ملی آنها مرتبط نیست.
5. ایجاد قطب‌بندی جهانی: پیمان‌ها جهان را به بلوک‌های متخاصم تقسیم کرده و همکاری‌های غیرنظامی بین‌المللی را دشوار می‌کنند.
6. تحریک کشورهای غیرعضو: احساس تهدید و انزوا در میان کشورهای خارج از پیمان می‌تواند به ائتلاف‌سازی رقیب یا اتخاذ سیاست‌های تهاجمی منجر شود.
7. وابستگی بیش از حد به متحدان: تکیه بیش از اندازه بر حمایت خارجی موجب غفلت از توان دفاعی داخلی و افزایش آسیب‌پذیری در بلندمدت می‌شود.
بستر خاص منطقه‌ای: عربستان، پاکستان و عراق
پیمان دفاعی عربستان و پاکستان در حالی منعقد شده است که نشانه‌هایی از تمایل ایالات متحده برای بازگشت فعال‌تر به بغداد مشاهده می‌شود. این هم‌زمانی، از منظر برخی تحلیلگران می‌تواند پیامدهای زیر را برای پاکستان در پی داشته باشد:
• احتمال کشیده‌شدن اسلام‌آباد به درگیری‌های سخت منطقه‌ای، به‌ویژه در محورهای رقابتی میان ایران، عربستان و عراق که مستقیما با منافع ملی پاکستان پیوندی ندارد.
• فشار اقتصادی و امنیتی مضاعف در صورت الزام به مشارکت در مأموریت‌ها یا افزایش سطح همکاری‌های نظامی در خاورمیانه.
• افزایش حساسیت‌های بین‌المللی نسبت به توان هسته‌ای پاکستان؛ زیرا درگیر‌شدن در بحران‌های امنیتی می‌تواند بهانه‌ای برای طرح دوباره ضرورت «محدودسازی» یا حتی خلع سلاح هسته‌ای اسلام‌آباد فراهم آورد.
• کاهش استقلال راهبردی در صورت وابستگی بیش از حد به متحدان منطقه‌ای یا فشارهای آمریکا.
نتیجه‌گیری
پیمان دفاعی عربستان و پاکستان و تحرکات جدید آمریکا در بغداد را می‌توان هم یک فرصت و هم یک تهدید برای اسلام‌آباد دانست. این پیمان از یک سو می‌تواند جایگاه پاکستان را در معادلات امنیتی تقویت کند و از سوی دیگر خطر درگیری ناخواسته، فشارهای اقتصادی و احتمال افزایش فشار بر برنامه هسته‌ای این کشور را به همراه دارد. به همین دلیل، اسلام‌آباد ناگزیر است با دقت و احتیاط این پیمان را مدیریت کند، خطوط قرمز خود را روشن کند و از افتادن در دام سناریوهایی که استقلال و بازدارندگی ملی آن را تضعیف می‌کنند، پرهیز کند.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
