بلاتکلیفی خانوارهای آسیب‌دیده پس از حملات موشکی به تهران
وعده‌ها روی آوار
درحالی‌که هفته‌ها از پایان حملات موشکی به تهران می‌گذرد، بسیاری از خانواده‌های آسیب‌دیده همچنان در هتل‌های موقت زندگی می‌کنند و چشم‌انتظار وعده‌های مسئولان هستند. از خانه‌های تخریب‌شده و تاکسی‌های نابودشده تا آینده‌ای نامعلوم، آنچه باقی مانده، فقط روایت‌های تلخ شهروندانی است که میان آوار، پیگیر حمایت‌های وعده دادهشده هستند؛ حمایت‌هایی که هنوز «اگر» و «اما» دارد. یکی از شهروندان آسیب‌دیده از حملات موشکی به تهران در روزهای اخیر با شرح جزئیاتی از شب تخریب منزلش، وضعیت ناگوار خانواده‌اش و بلاتکلیفی در دریافت حمایت‌های وعده دادهشده، خواستار رسیدگی فوری مسئولان شد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
درحالی‌که هفته‌ها از پایان حملات موشکی به تهران می‌گذرد، بسیاری از خانواده‌های آسیب‌دیده همچنان در هتل‌های موقت زندگی می‌کنند و چشم‌انتظار وعده‌های مسئولان هستند. از خانه‌های تخریب‌شده و تاکسی‌های نابودشده تا آینده‌ای نامعلوم، آنچه باقی مانده، فقط روایت‌های تلخ شهروندانی است که میان آوار، پیگیر حمایت‌های وعده دادهشده هستند؛ حمایت‌هایی که هنوز «اگر» و «اما» دارد. یکی از شهروندان آسیب‌دیده از حملات موشکی به تهران در روزهای اخیر با شرح جزئیاتی از شب تخریب منزلش، وضعیت ناگوار خانواده‌اش و بلاتکلیفی در دریافت حمایت‌های وعده دادهشده، خواستار رسیدگی فوری مسئولان شد.
«شب آخر جنگ بود. خبر آمد که منطقه ۷ هدف قرار خواهد گرفت. وقتی شنیدیم، وحشت‌زده شدیم. گفتیم فقط یک شب می‌رویم، فردا برمی‌گردیم... اما فردا که برگشتیم، دیگر چیزی از خانه‌مان باقی نمانده بود»؛ اینها بخشی از روایت یکی از شهروندان جنگ‌زده تهرانی است که در جریان حملات اخیر به پایتخت، خانه‌اش در یک ساختمان مسکونی هدف حمله قرار گرفت. به گفته او، ساختمان کناری از مراکز امنیتی بوده و همین موجب شده هدف مستقیم موشک قرار گیرد.
او می‌گوید: «تصاویر خانه‌ام در چند خبرگزاری منتشر شد. نمایندگان بحران آمدند و گفتند مسئولیت با ماست. اما طبقه چهارم خانه‌مان بهطور کامل تخریب شده. دیوارها پاشیده، راه‌پله وجود ندارد. ما پنج نفر بودیم که در این ساختمان زندگی می‌کردیم. همه‌چیز از بین رفته. ماشین‌مان، وسایل زندگی مثل تلویزیون، لباسشویی، یخچال. هیچ چیز باقی نمانده».
این شهروند که به همراه خانواده‌اش در اسکان موقت مستقر شده، درباره وضعیت فعلی‌شان می‌گوید: «الان دو اتاق کوچک داریم، گفتند قرار است پول پیش مستأجرها را بدهند، ولی خبری نشده. تاکسی‌ام هم در حمله نابود شد. با آن کار می‌کردم. قول دادند خسارت ماشین‌های آسیب‌دیده را می‌دهند، ولی هنوز چیزی مشخص نیست». او ادامه می‌دهد: «به برخی همسایه‌ها که خانه‌شان کامل تخریب شده گفته‌اند ۲۵۰ میلیون تومان می‌دهند. اما این مبلغ اصلا با واقعیت زندگی ما همخوانی ندارد. ما با پنج نفر در خانه‌ای زندگی می‌کردیم که به‌کلی از بین رفته است. بعضی‌ها برآورد خسارت را حتی ۲۰۰ میلیون اعلام کرده‌اند، اما اسباب خانه ما خیلی بیشتر می‌ارزید». این شهروند ضمن گلایه از بی‌اطلاعی از روند رسیدگی و فقدان شفافیت می‌گوید: «ما فقط می‌خواهیم بدانیم چه کسی پاسخ‌گو است؟ قرار بود حمایت شویم، اما جز وعده چیزی ندیده‌ایم».
یکی دیگر از خانواده‌های جنگ‌زده می‌گوید نمی‌دانیم تا چه زمانی می‌توانیم در این هتل بمانیم و گفته شده مبلغی به عنوان ودیعه دریافت می‌کنیم. رقمی حدود یک‌میلیارد‌و 200 میلیون تومان همراه با ۳۰ میلیون تومان اجاره ماهانه به مدت یک سال به ما پرداخت می‌شود، اما باید اجاره‌نامه رسمی ارائه دهیم. نظام مهندسی هم به ساختمان آمده و حکم تخریب را صادر کرده است. بنیاد مسکن هم تأیید کرده، اما گفته‌اند تا بودجه توسط هیئت دولت تصویب نشود، هیچ اقدامی انجام نمی‌گیرد. در حال حاضر، هیچ اثری از عملیات آواربرداری یا رسیدگی به محل آوار هم نیست. مالک یکی از خانه‌های جنگ‌زده می‌گوید شیشه‌های خانه‌های ما همگی شکسته است. در مجموع مبلغ 50 میلیون برای جبران خسارت پرداخت کرده‌اند که با توجه به شیشه‌های قبلی که دوجداره بودند، رقم ناچیزی می‌شد و ترجیح دادیم همین مبلغ را هم از شهرداری نگیریم و پیگیر همه حق خود باشیم.
خانواده‌هایی که کودک مدرسه‌ای دارند نگران هستند تا مهر‌ماه تکلیف سکونتشان روشن نشود. این نگرانی‌ها موضوع تذکر روز گذشته حبیب کاشانی، عضو شورای شهر تهران نیز بود. او با اشاره به خسارات واردشده به شهر و شهروندان در جریان حادثه ۱۲روزه اخیر، بر ضرورت برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی کامل میان دولت و شهرداری تهران تأکید کرد.
این عضو شورای شهر تهران با یادآوری تجربه‌های گذشته در بازسازی پس از جنگ تحمیلی می‌گوید: در آن دوران، برخی اشتباهات رخ داد که تبعات آن تا سال‌ها باقی ماند. امروز باید با برنامه‌ریزی دقیق وارد عمل شویم تا همان تجربه‌ها تکرار نشود.
کاشانی خواستار امضای تفاهم‌نامه‌ای روشن میان دولت و شهرداری است و اضافه می‌کند: اگر دولت قصد دارد سیاستی را اعمال کند که اجرای آن با شهرداری است، باید مشخص شود آورده شهرداری چیست، چه مبالغی هزینه می‌شود و بازگشت این هزینه‌ها چه زمانی خواهد بود. منابع شهرداری از محل عوارض مردم تأمین می‌شود و این باید در قالب یک معامله شفاف با دولت باشد. عضو شورا با اشاره به اینکه تهران در این مسیر به الگویی برای سایر شهرهای کشور تبدیل خواهد شد، می‌گوید: ما در بحث ساخت‌وساز، تعمیرات و حمایت از آسیب‌دیدگان پیشرو هستیم، اما لازم است چارچوبی مشخص برای نحوه کمک‌ها تعیین شود. در برخی مناطق گفته می‌شود برای آسیب‌های جزئی تا ۷۰ میلیون تومان و برای وسایل آسیب‌دیده تا ۲۵۰ میلیون تومان کمک پرداخت خواهد شد. پیشنهاد من این است که شهرداری بتواند با فروشگاه‌های معتبر هماهنگ شود تا اقلام ضروری مانند یخچال، تلویزیون و دیگر وسایل، طبق فهرست و با قیمت مشخص تهیه شود. کاشانی همچنین بر لزوم هماهنگی در اسکان موقت تأکید می‌کند و می‌گوید: اگر قرار است افراد آسیب‌دیده تا سه ماه در هتل اقامت داشته باشند، باید سطح خدمات اقامتی یکسان باشد و قرارداد مشخصی با هتل‌ها بسته شود. همچنین اگر این مدت بیشتر شد، برنامه ما برای ادامه چیست؟
به گفته او کمک‌های ودیعه مسکن تا سقف یک و نیم میلیارد تومان، همراه با پرداخت ماهانه ۳۰ میلیون تومان کرایه نیز پیشنهاد شده که گام مثبتی است، اما باید مشخص شود تا چه مدت این کمک ادامه خواهد داشت و شرایط آن چگونه خواهد بود. کاشانی تأکید می‌کند: لازم است همه نهادهای مسئول با انسجام کامل و ساعت هماهنگ عمل کنند تا اجرای برنامه‌ها مؤثر و بدون اتلاف منابع باشد؛ نه دیرتر از موعد و نه زودتر از آمادگی میدان.
ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران هم با اشاره به سخنان اخیر شهردار پایتخت درباره حمایت از خانوارهای آسیب‌دیده، به «شرق» می‌گوید: اطلاعات شورای شهر از جزئیات اجرائی این کمک‌ها هنوز کامل نیست و پیگیری برای روشن‌شدن ابعاد آن در دستور کار قرار دارد.
امانی ادامه می‌دهد: در حال حاضر، اطلاعات ما از جزئیات این کمک‌ها در حد همان گزارشی است که آقای زاکانی در صحن شورا ارائه کردند یا در مصاحبه با شبکه خبر بیان داشتند. هنوز مشخص نیست چه دستورالعملی به مناطق مختلف شهرداری تهران ابلاغ شده و آیا تصمیم‌گیری‌ها بر‌اساس شرایط اقتصادی و اجتماعی هر منطقه انجام شده یا نه. شهردار تهران اعلام کرده‌اند که اگر موردی خارج از چارچوب و اعداد تعیین‌شده وجود داشته باشد، کمیسیونی برای بررسی موارد خاص تشکیل شده تا درباره آن تصمیم‌گیری کند. ایشان تأکید کرده‌اند که شهرداری متعهد است خانواده‌های آسیب‌دیده، جز رنج ناشی از جنگ، دغدغه مالی دیگری نداشته باشند.
امانی همچنین یادآوری می‌کند: ما پیگیر هستیم تا از شهرداری تهران اطلاعات دقیق‌تری دریافت کنیم و بدانیم دقیقا چه چیزی به مناطق ابلاغ شده تا بتوانیم پاسخ‌گوی رسانه‌ها و افکار عمومی باشیم. این عضو شورای شهر تهران درباره نارضایتی مردم در برخی مناطق و اماکن مانند هتل‌های محل اسکان هم می‌گوید: پیگیری این موضوع نیز در دستور کار ما قرار دارد.
ضرورت دسته‌بندی خسارات تخریب ساختمان‌ها
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران هم با اشاره به تخریب‌های صورت‌گرفته در ساختمان‌های پایتخت، بر لزوم دسته‌بندی این آسیب‌ها برای تدوین راهکارهای مناسب و عادلانه تأکید می‌کند. مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران، با بیان اینکه تخریب ساختمان‌ها در تهران با دسته‌های مختلفی از آسیب‌ها همراه بوده است، به «شرق» می‌گوید: نمی‌توان با یک نسخه واحد برای همه این خسارت‌ها راه‌حل ارائه کرد؛ بنابراین لازم است برای هر دسته از خسارات، شرایط خاصی در نظر گرفته شود تا امکان جبران فراهم شود. عباسی با اشاره به لزوم ارائه راهکاری مؤثر و اجراشدنی برای جلب رضایت شهروندان، اضافه می‌کند: هدف ما این نیست که همه چیز صد درصد کامل باشد، اما می‌توانیم با اتخاذ تصمیماتی درست، رضایت‌مندی حداکثری را فراهم کنیم. پیش‌بینی ما این است که بخش درخور توجهی از هزینه‌ها مربوط به ساختمان‌هایی خواهد بود که بهطور کامل تخریب شده‌اند. او با اشاره به ظرفیت مشارکت بخش خصوصی برای جبران این خسارت‌ها می‌گوید: در این موارد می‌توان از فرصت‌ها و مشوق‌هایی استفاده کرد تا سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در کنار مالکان قرار گیرند و از طریق تراکم اعطا‌شده، بخشی از هزینه‌های ساخت جبران شود.
عباسی همچنین درباره تصمیمات شورا در این زمینه توضیح می‌دهد: در جلسات شورای شهر، شهرداری مکلف شد که عوارض را با معافیت کامل لحاظ کند. البته تعیین میزان خسارت و نحوه پرداخت آن، نیازمند یک روش منطقی و عادلانه است و نمی‌توان صرفا با قواعد یکپارچه عمل کرد. باید بتوانیم ابتدا دسته‌بندی‌های دقیق از نوع و میزان خسارت‌ها داشته باشیم و سپس با تحلیل آنها، سازوکار پرداخت خسارت را مشخص کنیم تا عدالت و رضایت عمومی تأمین شود.
دولت باید سهم خود را مشخص کند
جعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران نیز با اشاره به اظهارات اخیر شهردار تهران در صحن علنی شورا، درباره نحوه جبران خسارات واردشده به شهروندان در جریان جنگ ۱۲روزه می‌گوید: شهردار در جلسه شورا توضیحاتی در این زمینه ارائه دادند، اما لازم است برخی نکات بهطور شفاف روشن شود. نخستین موضوع، تعیین سهم دولت در جبران خسارات است. باید مشخص شود که دولت دقیقا چه بخشی از این خسارت‌ها را متعهد می‌شود. هنوز مصوبات روشنی در این زمینه به دست شورا نرسیده و اظهارنظرهای متعددی از دستگاه‌های مختلف مطرح شده است. به‌عنوان نمونه امروز دیدم که برخی بانک‌ها اعلام کردند وام‌هایی برای آسیب‌دیدگان در نظر گرفته‌اند.
تشکری‌هاشمی تأکید می‌کند: نگاه شورای شهر این است که مردم نباید پس از چنین حادثه‌ای، درباره جبران خسارت‌های وارده هیچ‌گونه نگرانی داشته باشند. درصورتی‌که میزان حمایت‌های دولتی مشخص شود، شهرداری و شورا باید با تأمین منابع مورد نیاز، باقی‌مانده خسارات را تا جبران کامل، تأمین و پرداخت کنند.
رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر همچنین از اقدام فوری شهرداری تهران برای جبران خسارات جزئی خبر می‌دهد و می‌گوید: شهرداری با تأیید شورا مجاز شد از محل منابع در اختیار، خسارت‌های جزئی از قبیل شکستن شیشه‌ها یا در و پنجره‌ها را جبران کند. در این تصمیم، تفاوتی میان مناطق مختلف شهر و سطح متراژ منازل لحاظ نشد.
تأکید شورا بر این است که خسارات جزئی باید بهطور کامل پرداخت شود. درباره خسارات کلی نیز پس از تعیین سهم دولت و روشن‌شدن نحوه حمایت، شورا تصمیم‌گیری خواهد کرد و روند پرداخت به آسیب‌دیدگان اجرائی می‌شود.
مهدی چمران هم با بیان اینکه شهرداری به‌تنهایی نمی‌تواند مسائل خسارت‌دیده‌ها را به نتیجه برساند، به رسانه‌ها گفته است: این واقعیت است که شهرداری تهران خودش نمی‌تواند این کار را انجام دهد. خانه‌های آسیب‌دیده باید ترمیم یا نوسازی شود و همین کارهای کوچک بیش از چندین هزار میلیارد هزینه برای شهرداری دارد. شهرداری به‌تنهایی نمی‌تواند بازسازی یا نوسازی را بر عهده بگیرد و دولت باید کمک کند.
مهدی بابایی، رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران نیز درباره نوسازی خانه‌های آسیب‌دیده از جنگ به ایلنا توضیح می‌دهد: در مصوبه‌ای که داشتیم، قرار شد از مالکان عوارض نوسازی اخذ نشود. آقای زاکانی پیشنهادی داشتند که تا 40 درصد تراکم بیشتر به این ساختمان‌ها داده شود که به بررسی کمیسیون ماده ۵ منوط شد؛ زیرا این جزئی از اختیارات کمیسیون ماده ۵ است. در مجموع مقرر شد که پیشنهادهای شهرداری به کمیسیون ماده ۵ ارجاع داده شود و در آنجا بررسی شود. اگر کمیسیون ماده ۵ این را تأیید کند، اجرائی می‌شود، در غیر این صورت شهرداری مجوزی ندارد. به گفته بابایی اگر کمیسیون ماده ۵ تأیید کند، اصلا قرار نیست درباره این ساختمان‌ها عوارضی از مالکان بابت تخریب و نوسازی دریافت بشود. برای آن ۴۰ درصد تراکم هم قرار نیست هیچ‌گونه عوارضی اخذ شود.
رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران به این پرسش که در صورت تأیید کمیسیون ماده ۵ آیا می‌توان گفت که تراکم رایگان داده می‌شود؟ پاسخ مثبت داد.
او احتمال سودبردن شرکای دیگر به جز مالکان منازل آسیب‌دیده را از این موضوع منتفی می‌داند و می‌گوید: وقتی که سازنده، ساخت‌وساز کند، در صورت تأیید کمیسیون ماده ۵،
40 درصد تراکم برای سازنده خواهد بود و بقیه برای مالکان ساخته می‌شود. به نوعی این‌گونه، هزینه ساخت‌وساز برای مالکان صفر می‌شود. آن 40 درصد، حق‌السهم سازنده است و هزینه‌ای که برای ساخت‌وساز می‌پردازد. همه این املاک اکنون ممیزی شده و مشخص است چه ملکی مورد بمباران و موشکباران قرار گرفته است. پلاک ثبتی‌ها همه احصا شده‌اند. تعدادی ملک معین هستند و قرار نیست ملک دیگری شامل این شرایط شود. در این شراکت، آورده مالک، یک جواز تخریب و نوسازی است که با 40 درصد بیش از تراکم منطقه است. مثلا حساب کنید یک ملک پنج‌طبقه مورد اصابت قرار گرفته، برای آنجا مجوز هفت‌طبقه می‌دهند. پنج طبقه برای مالکان و دو طبقه بالا برای شریک خواهد بود. بابایی اضافه می‌کند: به نوعی وقتی کسی می‌خواهد هزینه کند و بسازد، باید آورده‌ای داشته باشد که صرف هزینه ساخت‌وساز را برای او توجیه‌پذیر کند. دو طبقه بالا، آورده او خواهد بود. البته این منوط به تأیید کمیسیون ماده ۵ است. مالکان منازل آسیب‌دیده در حملات اسرائیل می‌توانند به شهرداری‌های مناطق مراجعه کنند و راهنمایی شوند.
به گفته او آنچه تاکنون قطعی شده، این است که شهرداری خود به نمایندگی از دولت مسئول انجام ساخت‌وساز شده است. پیش‌تر قرار بود بنیاد مسکن این کار را انجام دهد، اما در شهر تهران، شهرداری به نمایندگی از دولت مسئول بازسازی این ساختمان‌ها شده است.
صدای این خانواده‌ها، پژواکی است از عمق فاجعه‌ای که نه‌فقط با ویرانی ساختمان‌ها، بلکه با فرسایش اعتماد عمومی همراه بوده است. در شرایطی که اعضای شورای شهر بر لزوم شفافیت، مشارکت دولت و تدوین برنامه‌ای جامع برای جبران خسارت‌ها تأکید دارند، هر روز تأخیر در تصمیم‌گیری، معادل روزی دیگر از اضطراب، بلاتکلیفی و رنج خانواده‌هایی است که همه‌‌چیزشان را از دست داده‌اند. اکنون نه‌تنها بازسازی فیزیکی، بلکه ترمیم روانی و اجتماعی جامعه‌ای آسیب‌دیده در گرو عمل صادقانه و فوری نهادهای مسئول است.
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
