نامعادلات روسیه در کشاورزی کشورمان

الکساندر تکهوف، وزیر کشاورزی روسیه گفت: «ما در برخی از محصولات به سلطه آمریکا پایان داده‌ایم و از این بابت خشنود هستیم. انتظار می‌رود طی سال جاری کشاورزان روسی بیشترین میزان برداشت محصولات کشاورزی طی یک قرن اخیر را داشته باشند. مشاور غلات این کشور رقم 130 میلیون تن گندم را اعلام کرده که در قیاس با تولید گندم در سال 1978 یک رکورد محسوب می‌شود». وزیر کشاورزی روسیه با اعلام اینکه میزان تولید گندم روسیه می‌تواند به 200 میلیون تن افزایش یابد، گفت: «امروز، وظیفه دولت تعیین قیمت مناسب در سراسر کشور است». هم‌زمان در کشورمان به‌لحاظ خشک‌سالی و ناکارآمدی مزمن مدیریت در بهره‌وری از منابع آب و خاک، شرایط دشواری در زمینه تولید گندم با نیاز به واردات بیش از 9 میلیون تن ایجاد شده است. در‌حال‌حاضر روسیه تنها شریک عمده تجاری ایران است که بعد از تحریم‌های آمریکا، تجارت با ایران را به‌صورت چشمگیری گسترش داده است. متأسفانه ناممکن‌بودن انتخاب فروشنده در این واردات سنگین، کشور ما را به ناگزیر به سمت روسیه سوق می‌دهد. براساس آمارهای گمرک روسیه، این کشور در نیمه ابتدایی ۲۰۲۱ حدود ۱.۱۲ میلیارد دلار صادرات به ایران داشته که تقریبا دو برابر دوره مشابه سال ۲۰۱۸ است. نشانه‌ها حاکی از آن است که قرار است روسیه سهم عمده‌ای از نیاز وارداتی سال جاری گندم را تأمین کند. درحالی‌که قیمت گندم در بازار جهانی معادل 230 دلار برای هر تن است، دولت روسیه با تصویب تعرفه 70 دلاری برای هر تن گندم، قیمت صادراتی خود را به 305 دلار افزایش داده است. درصورتی‌که دوسوم نیاز گندم ما از طریق روسیه تأمین شود، بیش از 400 میلیون دلار از ذخایر ناچیز ارزی کشورمان بیشتر کاسته خواهد شد؛ اما تمامی ماجرای این نامعادله تنها در بخش واردات گندم نیست. از طرفی دیگر رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران خبر داد که فدراسیون روسیه طی نامه‌ای به رئیس گمرک داغستان تأکید کرده است واردات فلفل‌ دلمه‌ای از ایران به‌دلیل آنچه نقض مکرر استانداردهای بهداشتی عنوان شده است، انجام نشود. وی تصریح کرد: روسیه فلفل وارداتی از ایران را با ادعای‌ نداشتن گواهینامه باقی‌مانده سموم کشاورزی، برگشت داده است. سالانه حدود 700 هزار تن محصولات کشاورزی به روسیه صادر می‌شود که عمده آن را فلفل دلمه‌ای و بعضی محصولات جالیزی که در گلخانه‌ها تولید می‌شود، تشکیل می‌دهد. بسیاری از گلخانه‌داران که اکثرا به سیستم بانکی هم مقروض‌اند در این شرایط تنگ اقتصادی در تلاش تولید برای صادرات به روسیه هستند.

اما تصمیم ناگهانی دولت روسیه نشان داد که این کشور در بخش واردات هم می‌تواند در این بازار انحصاری موجب آسیب‌های جدی بر تولیدکنندگان ما بشود. اگر در زیر فشار تحریم‌های جهانی نبودیم و ناگزیر تن به خواسته‌های انحصار نمی‌دادیم، چه بسا در برابر این رفتار انحصارطلبانه می‌توانستیم اقتدار ملی خود را حفظ کنیم. تردیدی نیست که واردات این حجم سنگین گندم می‌تواند مخاطراتی برای تولیدات داخلی کشورمان در بر داشته باشد. در این رابطه کنترل بیماری‌های بذرزاد از جمله «سپتوریوز» و انواع سویه‌های ویروسی و نیز ضرورت ارزیابی‌های کیفی از گندم وارداتی مانند درصد پروتئین و به‌ویژه گلوتن، بازده آرد و... از جمله نکاتی است که در بازار خرید غیرانحصاری از شاخص‌های در اختیار خریدار و واردکننده است. از آن سو چرا یک واردکننده عمده مانند روسیه باید بتواند با یک دستور کلی و مبهم بخش بسیاری از تولیدکنندگان ما را دستخوش چه‌‌بسا اهداف سیاسی قرار دهد؟