وعده‌های خاک‌گرفته در گرداب سکوت
فضای سیاسی کشور این روزها حال و هوای ویژه‌ای به خود گرفته است. از یک سو، گفت‌وگوها و مجادلات آشکار بر سر جهت‌گیری‌های کلان سیاست خارجی ادامه دارد و از سوی دیگر، دولتی که با آرای مردم به میدان آمد تا نماد تغییر باشد، در سکوتی تأمل‌برانگیز به سر می‌برد. برای بسیاری از کسانی که روزی به وعده‌های تحول‌خواهانه دکتر پزشکیان گوش سپرده بودند، این فاصله میان انتظار و واقعیت جای پرسش بزرگی است.
کاوه عزیزی
گاه مَیا، گاه مرو، خیز به یک بار بیا (مولانا)
فضای سیاسی کشور این روزها حال و هوای ویژه‌ای به خود گرفته است. از یک سو، گفت‌وگوها و مجادلات آشکار بر سر جهت‌گیری‌های کلان سیاست خارجی ادامه دارد و از سوی دیگر، دولتی که با آرای مردم به میدان آمد تا نماد تغییر باشد، در سکوتی تأمل‌برانگیز به سر می‌برد. برای بسیاری از کسانی که روزی به وعده‌های تحول‌خواهانه دکتر پزشکیان گوش سپرده بودند، این فاصله میان انتظار و واقعیت جای پرسش بزرگی است. آنچه در نگاه نخست به چشم می‌آید، تصویری از روزمرگی و بی‌عملی است، اما شاید توجیهی برای این سکوت فراهم باشد، اینکه پزشکیان در میدانی قدم گذاشته که پیشینیانش به‌سادگی از آن عبور نکرده‌اند و این سکوت، نه از بی‌برنامگی که از درک عمق موانع و پیچیدگی‌های عرصه عمل نشئت می‌گیرد. با این حال، پرسش اینجاست که آیا این درنگ و تعلل، به بهای ازدست‌رفتن فرصت‌های طلایی تغییر تمام نمی‌شود؟
نکته قابل تأمل دیگر، تغییر در حلقه همراهان دولت است. همان یارانی که در روزهای سخت مبارزه انتخاباتی، وقتی پیروزی محتمل به نظر نمی‌رسید، پای وعده‌های تغییر ایستاده بودند، یا به دولت وارد نشده‌اند یا به‌تدریج از بدنه دولت فاصله گرفته‌اند (چه به اختیار چه به اجبار) در مقابل، به نظر می‌رسد تیم دولت قبل در ساختار دولت جدید در حال قدرت‌گرفتن بیشتر است. این جایگزینی، این پرسش بنیادین را به ذهن متبادر می‌سازد که آیا این ترکیب عجیب می‌تواند مجری وعده‌هایی باشد که اساسا در تضاد با خاستگاه فکری و سیاسی آنان است؟ به نظر می‌رسد در اراده این افراد مستقر در دولت جدید، تردید جدی برای تحقق خواسته‌های اصلی مردم وجود دارد. چگونه می‌توان انتظار داشت کسانی که سال‌ها در مسیری مخالف با شعارهای انتخاباتی دکتر پزشکیان گام برداشته‌اند، امروز با تمام وجود در جهت تحقق این وعده‌ها بکوشند؟ این تناقض آشکار، یکی از اصلی‌ترین موانع در مسیر تحول مورد انتظار مردم است. با این حال، همین سکوت و تعلل در انجام وعده‌های حتی کوچک مانند گام دوم رفع فیلترینگ می‌تواند به‌تدریج سرمایه اعتماد عمومی را تحلیل ببرد.
وقتی شهروندان شاهد تحقق‌نیافتن وعده‌هایی هستند که اجرای آن در حیطه اختیارات دولت است، طبیعتا این پرسش به ذهن خطور می‌کند که مسیر تغییر سیاست‌ها از طریق سازوکارهای حاکمیت چقدر امکان‌پذیر است؟ تجربه تاریخی دولت‌های گذشته - مانند جمله به‌یادماندنی درباره دولت تدارکاتچی - هشدار می‌دهد که اگر اراده تحول در میان نباشد، ممکن است دولت جدید نیز در دام رضایت به انفعال گرفتار آید. انتخاب یاران همفکر و متعهد به خواست مردم، نه یک انتخاب که بخشی جدایی‌ناپذیر از راه‌حل مشکلات است. دولتی که با شعار تغییر پا به عرصه گذاشته، نیازمند همراهانی است که به این تحول باور داشته باشند و بتوانند آن را در سطح اجرائی پیگیری کنند. در چنین شرایط حساسی، به نظر می‌رسد زمان آن فرا رسیده که از ظرفیت‌های کامل جایگاه قانونی ریاست‌جمهوری استفاده شود. شاید راه برون‌رفت، ایجاد اجماعی فراگیر میان جریان‌های مختلف فکری -از اصلاح‌طلب و اصولگرای معتدل تا سایر نیروهای تحول‌خواه - باشد تا بتوان سیاست‌هایی را پیش برد که خواسته اصلی مردم و نیاز واقعی کشور است. آنچه رئیس‌جمهور وفاق می‌نامدش نباید مانع از انجام تعهد اصلی نسبت به ملت شود.
شاید ترکیب جدیدی از نیروها و چهره‌ها - با حفظ هسته اصلی - بتواند توان اجرایی دولت را افزایش دهد و راه را برای تحقق وعده‌های انتخاباتی هموار کند. اما این ترکیب جدید باید از میان کسانی انتخاب شود که به تحول باور دارند و حاضرند برای آن هزینه پرداخت کنند. در این مسیر دشوار، به نظر می‌رسد درمان دردهای کشور نیازمند قاطعیت بیشتر و اقدامات عملی است که ثابت کند تغییر ممکن است. مردم ایران شایسته آن هستند که منافع ملی‌شان در اولویت قرار بگیرد و دولتی که با آرای آنان بر سر کار آمده، بتواند نماینده شایسته‌ای برای تحقق این خواست باشد. آینده کشور نیازمند حرکتی جسورانه و متکی بر خرد جمعی است، حرکتی که بتواند در عین حفظ اصول، از انعطاف لازم برای حل مسائل پیچیده برخوردار باشد. کشتی تحول نه‌تنها با ناخدای آگاه بلکه با همراهی دستان توانمند ملوانانی به مقصد می‌رسد که به‌درستی مسیر را انتخاب کرده و به آن اعتقاد داشته باشند. این همان مسیری است که می‌تواند اعتماد ازدست‌رفته را بازگرداند و کشور را از شرایط دشوار کنونی نجات دهد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
