7 ماه پس از سقوط اسد؛ سوریه در گرداب خشونت و انتقام

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

هفت ماه پس از حمله برق‌آسای جهادی‌های گروه «هیئت تحریرالشام» که به سرنگونی رژیم بشار اسد انجامید، سوریه همچنان در خشونت و بی‌ثباتی فرو رفته و اقلیت‌های مذهبی نخستین قربانیان این وضعیت هستند.

کشوری که طی 13 سال جنگ داخلی زخم ‌خورده و ویران شده، اکنون درگیر چرخه‌ای از انتقام‌های فرقه‌ای است. حکومت جدید که از تأمین امنیت ناتوان است، در مقابل گروه‌های شبه‌نظامی که در به‌ قدرت ‌رسیدن آن نقش داشتند، کنترل خود را از دست داده است.

درحالی‌که در ماه مارس گذشته بیش از هزار نفر از علویان، اقلیتی که بشار اسد از آن برخاسته، در مناطق ساحلی شرق سوریه قتل ‌عام شدند، موارد ربایش زنان علوی به‌‌شدت افزایش یافته و این امر یادآور سرنوشت تلخ زنان ایزدی در دست جلادان داعش است.

در ۲۲ ژوئن نیز جامعه مسیحیان هدف حمله‌ای مرگبار ناشی از انفجاری مهیب در کلیسای ارتدوکس یونانی سنت الیاس در دمشق قرار گرفت که ۲۵ کشته و ۶۳ زخمی بر جای گذاشت. در ابتدا این حمله به داعش نسبت داده شد، اما سپس گروهک تروریستی «سرایا انصار السنه» مسئولیت آن را بر عهده گرفت. طبق گفته کارشناسان، این گروه از اعضای سابق هیئت تحریرالشام تشکیل شده که اکنون منشعب و مستقل شده‌اند.

تعداد مسیحیان سوریه که در آغاز بحران در سال ۲۰۱۱ حدود یک‌ونیم میلیون نفر بودند، امروز به حدود ۳۰۰ هزار نفر کاهش یافته است. رهبر کلیسای ارتدوکس یونانی انطاکیه در مراسم یادبود قربانیان، رئیس‌‌جمهور جدید، احمد الشراع را به دلیل ناتوانی در محافظت از اقلیت‌ها مسئول دانست و اعلام کرد که «تسلیت کافی نیست».

در جنوب سوریه نیز درگیری‌های خشونت‌بار میان قبایل بدوی سنی‌‌مذهب، جامعه دروزی و نیروهای دولتی شدت گرفته که از روز یکشنبه ۱۳ جولای تاکنون بیش از ۵۰۰ کشته بر جای گذاشته است.

پس از ورود ارتش سوریه در روز سه‌شنبه ۱۵ جولای به شهر ‌سویدا، اسرائیل خواستار خروج آنها شد و در همین راستا مواضع نیروهای دولتی را در دمشق بمباران کرد. اسرائیل مدعی شد ‌از اقلیت دروزی حمایت می‌کند و در عین حال موقعیت خود را در بلندی‌های جولان حفظ کرده است. رئیس‌جمهور سوریه نیز برای جلوگیری از رویارویی مستقیم با اسرائیل، به این خواسته تن داد و اعلام کرد ‌مسئولیت حفظ امنیت ‌سویدا را به «فراکسیون‌های محلی و شیوخ دروزی» واگذار می‌کند.

از سوی دیگر، توافق ۱۰ مارس میان دمشق و کردها برای ادغام آنها در اداره حکومتی همچنان به اجرا درنیامده است. مظلوم عبدی، فرمانده نظامی نیروهای کُرد، بار دیگر تأکید کرده که از «اداره‌ای غیرمتمرکز» حمایت می‌کند و در برابر فشارهای آمریکا مقاومت نشان می‌دهد. کردها که با توجه به حملات ترکیه با رژیم اسد اتحادهای موقتی بسته بودند، اکنون به‌ دلیل اوج‌گیری خشونت و تهدید علیه اقلیت‌ها حاضر به خلع سلاح نیستند.

ایالات متحده که پیش‌تر حمایت خود را مشروط به «شمول سیاسی» اعلام کرده بود، اکنون در برابر تهدید فروپاشی کامل سوریه تصمیم گرفته برای بازگرداندن نظم بر اسلام‌گرایانی تکیه کند که قدرت را در دست گرفته‌اند.

هیئت تحریرالشام که پیش‌تر به القاعده وابسته بود، دیگر از سوی وزارت خارجه آمریکا به‌عنوان گروهی تروریستی شناخته نمی‌شود. حکم بازداشت برای رهبر این گروه، احمد الشراع، جهادی سابق که اکنون به‌‌عنوان رئیس‌جمهور ایفای نقش می‌کند‌ نیز لغو شده است. همچنین، تحریم‌های آمریکا علیه سوریه رسما در سفر دونالد ترامپ به کشورهای حوزه خلیج ‌فارس در ماه می‌ لغو شد.

واشنگتن در اقدامی بحث‌برانگیز حتی از خط قرمز قبلی خود عبور کرده و به سه‌هزار‌و ۵۰۰ جهادی خارجی اجازه داده است‌ به ارتش سوریه بپیوندند. هدف از این تصمیم، جلوگیری از پیوستن این نیروها به داعش است که در حال بازیابی قدرت خود در برخی مناطق کشور است.

بدون شک آمریکا حکومت جدید سوریه را حکومت دموکراتیک نمی‌داند، با‌این‌حال امیدوار است‌ از فروپاشی کامل دولت سوریه که می‌تواند پیامدهای ژئوپلیتیکی فاجعه‌باری داشته باشد، جلوگیری کند.

با این‌ همه، هنوز هیچ نشانه‌ای از موفقیت این قمار وجود ندارد. مقامات جدید سوریه مدعی‌اند که در پی آشتی ملی هستند تا از مشروعیت بین‌المللی برخوردار شوند، اما واقعیت‌های میدانی خلاف این ادعا را  نشان می‌دهد.

هفته‌های پیش‌رو تعیین خواهد کرد آیا سوریه بار دیگر به ورطه هرج‌‌و‌مرج سقوط خواهد کرد یا صبر قدرت‌های غربی و کشورهای خلیج ‌فارس در برابر حاکم جدید دمشق می‌تواند به تثبیت اوضاع منجر شود. اما این ثبات، اگر حاصل شود، با چه بهایی خواهد بود.