سیاست دوگانه آمریکا و اسرائیل در قبال حاکمان جدید سوریه

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: تصاویر هولناک خشونت که در روزهای گذشته از سوریه مخابره می‌شد؛ اجساد روی هم انباشته‌شده در راهروهای بیمارستان‌ها و مردان مسلحی که در خیابان‌ها بر پیکرهای بی‌جان غیرنظامیان می‌تازند و فریاد توهین سر می‌دهند. این تازه‌ترین موج قتل‌های فرقه‌ای در هفت ماه پرتلاطم پس از سقوط حکومت بشار اسد است؛ اما این‌بار ماجرا فقط به همین خشونت‌ها محدود نمی‌شود و پای درگیری‌های خونین تازه‌ای را به میان کشیده که پیامدهای ژئوپلیتیک گسترده‌تری به‌همراه داشته است. خشونت‌های اخیر که جان نزدیک به ۶۰۰ نفر را در استان سویدای سوریه گرفته، شکاف عمیقی میان ایالات متحده و اسرائیل بر سر ماهیت دولت آینده سوریه نمایان کرده است. واشنگتن بر لزوم ایجاد یک دولت مرکزی قدرتمند در دمشق تأکید می‌کند، حال آنکه متحد نزدیکش، اسرائیل، به رهبران جدید سوریه که پیش از این از تروریست‌هایی بودند که در لیست سیاه قرار داشتند، بی‌اعتماد است و رقیبان داخلی آنها را تقویت می‌کند. آغاز این کشتارها فقط چند روز پس از آن بود که توماس باراک، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، دیدگاه خود درباره یک سوریه متمرکز را آشکارا بیان کرد. به باور او، تجربه فدرالیسم شکست خورده و تنها راه نجات سوریه گذر از مسیر دمشق است؛ موضوعی که به‌وضوح، فشار برای کاهش استقلال اقلیت‌هایی مانند کردها و دروزی‌ها را به همراه داشته است. در مقابل، اسرائیل نه‌تنها از سرنگونی اسد خرسند بود، بلکه به احمد الجولانی، رئیس‌جمهور جدید سوریه نیز اعتماد چندانی ندارد؛ کسی که پیش‌تر رهبری شاخه القاعده سوریه را برعهده داشته و حالا با حمایت مالی و سیاسی اعراب و ترکیه و در همسایگی اسرائیل قدرت را در دست گرفته است. اسرائیلی‌ها زمانی بیشتر احساس امنیت می‌کنند که همسایگان عربشان ضعیف و چندپاره باشند. به همین دلیل، خواستار آن شده‌اند که جنوب سوریه به منطقه‌ای غیرنظامی تبدیل شود؛ خصوصا به دلیل ارتباط تاریخی با جامعه دروز که در سوریه و اسرائیل ریشه‌های عمیقی دارد.

نقطه جوش جدید درگیری‌ها

باراک، در دیدار با جولانی، گویا چراغ سبزی برای مهار اقلیت‌های «سرکش» نشان داد؛ اما این محاسبه اشتباه از آب درآمد. با شعله‌ور‌شدن تنش‌ها میان بدوی‌ها و دروزی‌ها در سویدا، جولانی نیرویی قابل توجه را از دمشق به جنوب اعزام کرد تا به زعم خود نظم را برقرار کند. با این حال، رهبران نظامی دروزی معتقد بودند هدف واقعی جولانی، سرکوب و کنترل کامل سویداست. تنش‌ها به‌سرعت به خشونت عریان تبدیل شد؛ درست مانند دو دوره قبلی قتل‌های فرقه‌ای در بهار سال جاری. جولانی توانست با اتکا به ائتلافی از شبه‌نظامیان اسلام‌گرا، از جمله تندروهای قدیمی، حکومت اسد را سرنگون کند؛ اما حضور همین افراطیون باعث شد‌ اقلیت‌های مذهبی سوریه، از جمله علوی‌ها، مسیحیان، کردها و به‌ویژه دروزها، همواره در معرض تهدید و تکفیر قرار گیرند.

هم‌زمان با شدت‌گرفتن درگیری‌ها، صدها جوان مسلح از سراسر سوریه راهی جنوب شدند و در پیام‌های منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی، به‌صراحت خواستار قتل «مرتدان» شدند. عملیات پاک‌سازی جولانی در سویدا به تقابل خونین میان شبه‌نظامیان سنی و دروزی انجامید. یکی از اهالی دروز در تماس با خبرنگاران گفت گلوله‌باران‌های سنگین پایتخت استانی را دربرگرفته و آدم‌ربایی و نبردهای پراکنده سراسر منطقه را فراگرفته است. در این میان، شیخ حکمات الحاجری، از رهبران معنوی برجسته دروز، در پیامی ویدئویی خطاب به جامعه جهانی گفت: «ما هدف یک جنگ تمام‌عیار برای نابودی قرار گرفته‌ایم» و از اسرائیل و دیگر قدرت‌ها خواست به یاری دروزها بشتابند. در پی درخواست‌های کمک، برخی مردان دروزی ساکن اسرائیل تلاش کردند خود را به مرز برسانند تا به هم‌کیشانشان یاری دهند؛ موضوعی که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را واداشت تا در پیامی ویدئویی از دروزهای اسرائیلی بخواهد به سوریه وارد نشوند و تأکید کند نیروهای اسرائیلی برای «نجات برادران دروزی و نابودی گروه‌های رژیم» اقدام خواهند کرد. ارتش اسرائیل نیز به تهدید خود جامه عمل پوشاند و ده‌ها حمله هوایی در سویدا و حتی مناطق مرکزی دمشق، از جمله اطراف کاخ ریاست‌جمهوری و وزارت دفاع، انجام داد. این حملات نگاه همه را به خود جلب کرد؛ به‌ویژه زمانی که وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد بمباران‌ها ناشی از «سوءتفاهمی» میان اسرائیل و سوریه بوده است.

نقش سیاست‌های آمریکا در تحولات سوریه

درحالی‌که ترامپ در ماه‌های نخست ریاست‌جمهوری خود توجه چندانی به سوریه نشان نمی‌داد، اما پس از دیدار با جولانی در ریاض و تحت فشار رهبران ترکیه و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، به‌سرعت رویکردی حمایت‌گرانه اتخاذ کرد و تحریم‌ها علیه سوریه را کاهش داد. رئیس‌جمهور آمریکا بدون توجه به سابقه خطرناک و ایدئولوژی مرگ‌بار حاکمان جدید سوریه، جولانی را «رهبر قوی و جذاب» با «گذشته‌ای محکم» توصیف کرد و باراک نیز مدام این پیام را تکرار کرده است. مقایسه جولانی با جرج واشنگتن و حتی تهدید تلویحی به ضمیمه‌شدن لبنان به سوریه، نشان می‌دهد دولت جدید آمریکا روی اقتدارگرایی حاکمان جدید سوریه حساب باز کرده است؛ هرچند سوریه هنوز کشوری است جنگ‌زده و دولت با کمبود منابع و نیروی انسانی روبه‌روست.

گرچه وحدت سوریه خواست اکثریت سنی و قدرت‌های منطقه‌ای است، اما تحقق این هدف مستلزم انعطاف جولانی و رهبران اقلیت‌ها درباره سهم‌خواهی‌های محلی و فدرالی است. اسرائیل نیز باید راه مصالحه را پیش گیرد؛ چراکه تداوم بمباران‌ها امید به صلح و دیپلماسی پشت پرده را به باد می‌دهد. در تازه‌ترین موضع‌گیری، جولانی برای نخستین‌بار از زمان روی کار آمدنش، در سخنرانی تلویزیونی به‌شدت از اسرائیل انتقاد کرد.

در شرایطی که سه موج خونین از خشونت‌های فرقه‌ای اقلیت‌ها را وادار به ترک کشور کرده، آینده سوریه‌ای که جولانی وعده داده، برای بسیاری از این اقلیت‌ها نگران‌کننده و تاریک به نظر می‌رسد؛ حتی اگر آمریکا و متحدانش او را قهرمان بنامند، تا زمانی که اقدامات قاطع برای مهار شبه‌نظامیان فرقه‌گرا انجام نشود، او بیشتر به یک صدام حسین دیگر شبیه خواهد بود تا جرج واشنگتن.

منبع: Atlantic