مرگ زودرس صنایع
پیش از ورود به فاز صنعتی، در ایران رنگ معمولا به صورت سنتی و دستی تولید میشد و استادکاران یعنی نقاشها، رنگرزان و صنعتگران با استفاده از مواد طبیعی مانند گیاهان، سنگها و مواد معدنی رنگدانه میساختند تا برای رنگآمیزی کاخها، بناها، صنایع دستی و تزیینات استفاده شود.
به گزارش گروه رسانهای شرق،
پیش از ورود به فاز صنعتی، در ایران رنگ معمولا به صورت سنتی و دستی تولید میشد و استادکاران یعنی نقاشها، رنگرزان و صنعتگران با استفاده از مواد طبیعی مانند گیاهان، سنگها و مواد معدنی رنگدانه میساختند تا برای رنگآمیزی کاخها، بناها، صنایع دستی و تزیینات استفاده شود. در واقع رنگسازی در ایران دستکم تا اوایل قرن بیستم اغلب به صورت محصول کارگاهی و سنتی بود و نه تولید انبوه صنعتی. بر اساس گزارش انجمن تولیدکنندگان رنگ و رزین ایران، اولین گام جدی در صنعت رنگسازی مدرن در ایران به سال ۱۳۱۸ شمسی برمیگردد. آن سال رنگسازی ایران به عنوان اولین واحد رنگسازی امروزی تأسیس شد و تولید رنگ روغنی کارخانهای را آغاز کرد و این کارخانه نقطه عطفی در گذار از دوره سنتی به صنعتی در تاریخ رنگ ایران بود. پس از آن شرکتهای رنگ سرو و رنگ شمس فعالیت رنگسازی خود را آغاز کردند. در آن سالها هنوز رنگ روغنی کارخانهای با استفاده از روغنهای گیاهی و پودرهای معدنی تولید میشـد و این شیوه تا سال ۱۳۴۱ که اولین محصول رنگ روغنی با استفاده از رزین الکید توسط شرکت پلاسکار به بازار عرضه شد، ادامه داشت. رنگ پلاستیک بر پایه پلیوینیلاستات برای مصارف ساختمانی نیز برای اولینبار در سال ۱۳۳۸ توســـط شرکت پلاسکار تولید و عرضه شد و پس از آن شرکتهای هاویلوکس، رنگین، دیروپ و سوپر رنگ از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۷ بهتدریج رنگ پلاستیک خود را به بازار عرضه کردند. در واقع میتوان گفت در سال ۱۳۴۴ صنعت رنگسازی در ایران شکل تازهای به خود گرفت و واحدهای مـتعددی فعالیت خود را آغاز کردند. شرکتهای تاباشیمی، دیروپ ایران، رنگین، سوپررنگ و پارس پامچال از جمله شرکتهایی هستند که در این سالها پا به عرضه صنعت رنگ کشور گذاشته و محصولات جدیدی مانند لاکهای روی چوب، رنگهای هوا خشک و کورهای صنعتی و رنگهای تعمیری خودرو را به بازار فرستادند. به عبارت دیگر، پس از حدود دو دهه از اولین کارخانه، رنگسازی ایران از حالت ساده و ابتدایی که روغن را با پودر معدنی ترکیب میکردند به تولید صنعتی رنگهای پیچیدهتر نزدیکتر شد و روندی مشابه کشورهای صنعتی طی کرد. از اواخر دهه پنجاه خورشیدی تعداد واحدهای تولیدکننده رنگ افزایش داشت و امروز صنعت رنگ کشور با بیـش از ۳۵۰ واحد صنعتی مجاز با مجموع ظرفیت ۹۰۰ هزار تن در سال به تولید انواع رنگهای ساختمانی و صنعتی میپردازد و البته در کنار آن صدها واحد غیرمجاز مشغول به فعالیت هستند. گذشته از رنگسازی، صنعت تولید رزینهای مورد مصرف در رنگسازی هم در کشور سابقهای طولانی دارد. برای بررسی تاریخچه این صنعت به سال ۱۳۴۴ برمیگردیم که برای اولینبار رزین الکید به وسیله رنگسازی ایران و رزیـن پلیوینیلاستات نیز توسط پلاسکار تولید شد و پس از آن شرکتهای پارس سادولین، دیروپ ایران اقدام به تولید رزین الکید و هوخست ایران به تولید رزین پلیوینیلاستات همت گماردند و امروز صنعت رزین کشور با بیش از ۱۲۰ واحد صنعتی و مجموع ظرفیت ۷۵۰ هزار تن در سال قادر است انواع رزینهای پلیوینیلاستات و کوپلیمرهای آن، انواع رزینهای الکید و اصلاحشده آن، آمینو رزینها، انواع پلیاستر غیراشباع، رزینهای اکریلیک و رزین فنولیک را تولید کند. با این حال، تبدیل رنگسازی به صنعتی بزرگ در ایران بنا به دلایل گوناگون با موانع و تأخیر همراه بوده است. بر اساس پژوهش وضعیت صنایع شیمیایی در دوره پهلوی که توسط معصومه گودرزی برای دانشگاه اصفهان تهیه شده است در ایران حتی از سالهای ۱۲۷۰ هجری خورشیدی زمینههایی برای ایجاد صنایع کارخانهای وجود داشت اما ضعف نیروی انسانی ماهر و مقاومت فرهنگی نسبت به تکنولوژی مانع توسعه سریع شدند. یعنی برخلاف برخی صنایع، انتقال از کارگاهی سنتی به تولید صنعتی رنگ چند دهه زمان برد و پس از تأسیس نخستین کارخانه در سال ۱۳۱۸ روند توسعه به آهستگی طی شد. این اتفاق در حالی رخ داد که ایرانیان در تولید انواع رنگ از سنتی تا شیمیایی پیشگام بودهاند. به جزء این صنایع رنگ شکل گرفته در ایران عمدتاً عمر کوتاهی داشتهاند و کمتر برندی توانسته است بیش از نیمقرن عمر کند.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
