مخازن ذخیره نفت ایران با خطر فرسودگی و رسوبات روبه‌رو است
لایروبی، چاره نجات ثروت ملی
در هزارتوی پایانه‌های نفتی ایران، جایی که میلیون‌ها بشکه نفت برای صادرات ذخیره شده است، خطری پنهان در کمین نشسته. لایه‌هایی از لجن نفتی، این گنجینه سیاه را تهدید می‌کنند؛ رسوباتی که نه‌تنها ظرفیت ذخیره‌سازی را می‌بلعند، بلکه مانند اسیدی خاموش، فولاد مخازن را می‌خورند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
پارسا ملکی: در هزارتوی پایانه‌های نفتی ایران، جایی که میلیون‌ها بشکه نفت برای صادرات ذخیره شده است، خطری پنهان در کمین نشسته. لایه‌هایی از لجن نفتی، این گنجینه سیاه را تهدید می‌کنند؛ رسوباتی که نه‌تنها ظرفیت ذخیره‌سازی را می‌بلعند، بلکه مانند اسیدی خاموش، فولاد مخازن را می‌خورند. اینک این شریان‌های حیاتی، با خطر فرسودگی روبه‌روست و بدون لایروبی مداوم به روش نوین، این مخازن ۲۰ درصد از ظرفیت خود را از دست می‌دهند که در‌عین‌حال صادرات را هم با مشکلات بزرگی روبه‌رو خواهند کرد و چنانچه هرچه زودتر برای این معضل چاره‌ای اندیشیده نشود، پایانه‌های نفتی به شکل مخاطره‌آمیزی آسیب خواهند دید. ایران با ظرفیت ذخیره‌سازی بیش از صد میلیون بشکه نفت خام، یکی از بزرگ‌ترین دارندگان مخازن ذخیره در خاورمیانه است. اما این گنجینه که روزانه ۳.۳ میلیون بشکه تولید کشور را پشتیبانی می‌کند، به دلیل فرسودگی و رسوبات در خطر است. بدون لایروبی منظم، این مخازن می‌توانند تا ۲۰ درصد ظرفیت خود را از دست بدهند که با صادرات ۱.۶۵ میلیون بشکه در روز، به معنای زیان اقتصادی هنگفتی است.
مخازن ذخیره نفت ایران عمدتا در پایانه‌هایی مانند خارک، بندرعباس و ماهشهر برای نگهداری نفت سنگین طراحی شده‌اند. این نفت، با ویسکوزیته بالا و محتوای بالای آسفالتین و پارافین هنگام ذخیره‌سازی طولانی‌مدت، لایه‌هایی از لجن را در کف و دیواره‌ها ایجاد می‌کند. این رسوبات، ترکیبی از هیدروکربن‌های سنگین، آب و مواد معدنی می‌توانند تا چندین متر ارتفاع بگیرند و ظرفیت مفید را کاهش دهند. در برخی موارد، این لجن تا ۲۰ درصد فضای مخزن را اشغال می‌کند، که معادل هزاران هزار بشکه نفت از‌دست‌رفته است. علاوه‌براین ترکیبات اسیدی موجود در لجن، خوردگی دیواره‌های فولادی را تسریع می‌کنند و عمر مخازن را از چند دهه به کمتر از ۱۵ سال کاهش می‌دهند.
این فرسودگی، ریسک نشت نفت را افزایش می‌دهد و می‌تواند آب‌های زیرزمینی و خاک را آلوده کند و هزینه‌های پاک‌سازی هنگفتی به همراه داشته باشد. لایروبی و پاک‌سازی مخازن، راهکاری است که این رسوبات را حذف می‌کند و ظرفیت را به حالت اولیه بازمی‌گرداند. این فرایند شامل روش‌های مکانیکی مانند استفاده از پمپ‌های مکنده و ابزارهای مختلف و روش‌های شیمیایی، با حلال‌ها و بایوسورفکتانت‌ها است که لجن را حل می‌کنند. روش‌های بدون ورود انسانی مانند سیستم‌های بسته‌حلقه با جت‌های پرفشار ایمنی را افزایش و زمان عملیات را کاهش چشمگیری می‌دهند.
این روش‌ها نه‌تنها ظرفیت را بازیابی می‌کنند، بلکه تا ۹۰ درصد نفت محبوس در لجن را قابل استفاده می‌کنند. شرکت‌های دانش‌بنیان، فناوری‌های بومی را برای لایروبی توسعه داده‌اند که وابستگی به تجهیزات خارجی را کاهش می‌دهد. این فناوری‌ها، کارایی بالایی دارند و هزینه‌ها را تا ۴۰ درصد در مقایسه با روش‌های سنتی کاهش می‌دهند. این نوآوری‌ها با وجود تحریم‌ها، امیدی برای احیای زیرساخت‌ها هستند. با وجود این پیشرفت‌ها، چالش‌ها جدی‌اند. تحریم‌ها دسترسی به مواد شیمیایی پیشرفته و قطعات یدکی را محدود کرده‌اند. کمبود بودجه و نبود برنامه‌های منظم نگهداری پیشگیرانه، مانع لایروبی گسترده شده است. منابع نشان می‌دهند که مناقصه‌های موردی برای پاک‌سازی وجود دارد، اما برنامه جامع ملی هنوز شکل نگرفته است.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
