ساخت مسکن مناسب کار سازنده بزرگ است
برخی از اظهارات در روزهای اخیر نه‌تنها باعث تعجب و حیرت آدمی می‌شود؛ بلکه دل انسان را به درد می‌آورد که چگونه برخی از آنان انسانی را کوچک و حقیر می‌شمارند و به مسئولیت‌های خود به‌عنوان یک رفع تکلیف می‌نگرند.
برخی از اظهارات در روزهای اخیر نه‌تنها باعث تعجب و حیرت آدمی می‌شود؛ بلکه دل انسان را به درد می‌آورد که چگونه برخی از آنان انسانی را کوچک و حقیر می‌شمارند و به مسئولیت‌های خود به‌عنوان یک رفع تکلیف می‌نگرند. از کسانی می‌نویسم که در روزهای اخیر بحث مربوط به نهضت ملی مسکن را با ساخت واحدهای 20 متری یکی دانستند تا تنها مجوزی دریافت کرده باشند برای ساخت لانه‌های زنبور برای زندگی انسان. اگر به قانون اساسی یا قوانین بالادستی اکثر کشورهای پیشرو و متمدن بنگرید، حتما حق برخورداری از مسکن در آن گنجانده شده است. در ایران نیز براساس اصل 31 قانون اساسی «داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است. دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمندترند، به‌ویژه روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند». اگر متن قانون را با دقت بخوانید، قانون‌گذار صرفا نگفته داشتن مسکن، بلکه تأکید کرده است داشتن مسکن «متناسب با نیاز هر فرد». حال سؤال این است در جامعه‌ای مثل جامعه ایران آیا مسکن 20 متری پاسخ‌گوی خانواده‌های ایرانی هست؟
قطعا پاسخ به این سؤال خیر است. خانواده‌های ایرانی اصولا مانند کشورهای اروپای شرقی و حتی اروپای غربی به مسکن کوچک عادت ندارند؛ اما گرانی واحدهای مسکونی و افزایش سرسام‌آور قیمت مسکن که ناشی از سایر مسائل جامعه مانند تورم افسارگسیخته است (که فعلا خارج از بحث ما است) تهیه مسکن بزرگ را برای مردم دشوار کرده است.
ازاینرو ساخت‌وسازها متناسب با سلایق جامعه رو به سمت کوچک‌سازی رفته است؛ اما متأسفانه این کوچک‌سازی‌ها به دست آدم‌های کوچک هم افتاده است. آنچه اکنون رخ داده، این است که ساخت واحد کوچک که در شأن یک خانواده ایرانی باشد، از 60 متر تا 80 متر است که بررسی بازار نشان می‌دهد سلیقه اکثر افراد جامعه این است؛ اما همین کوچک‌سازی متأسفانه دست عده‌ای سودجو است که تنها به ساختن و فروختن فکر می‌کنند. اینکه آیا یک ساختمان مثلا 70 متری می‌تواند شأن یک خانواده سه‌نفری را فراهم کند؟ آیا نور مناسب دارد؟ آیا اتاق پذیرایی متناسب با خانواده‌های ایرانی است که معمولا پذیرای میهمان هستند؟ آیا فضای مشترک در ساختمان به گونه‌ای طراحی شده است که زندگی هر خانواده با زندگی خانواده دیگر تداخل نداشته باشد که موجب بروز اختلاف و ایجاد مشکلات بین همسایگان نشود؟
جواب به این سؤالات را معماری و طراحی مناسب در ساختمان‌سازی می‌دهد. معماری مناسب عنصری فراموش‌شده در ساخت‌وساز است که متأسفانه سازندگان واحدها برای صرفه‌جویی و پرهیز از کاهش سود خودشان از آن صرف‌نظر می‌کنند.
مسکن کوچک ساختن کار سازندگان بزرگ و تواناست، نه بساز و بفروش‌ها. خانه 200 متری خود‌به‌خود قابل تحمل و زیباست. هرکس صد متر به بالا بسازد، خانه‌ای ساخته که به‌هر‌حال می‌توان در آن راحت بود و نیاز به هنر چندانی ندارد. سازنده توانا کسی است که بتواند واحد کوچک اما منطبق با شأن و انسانیت مردم بسازد. صریح می‌گویم ساخت خانه زیبا با در‌نظر‌گرفتن معماری مناسب موجب ایجاد خانواده‌ای شاد و جامعه‌ای با روحیه و اخلاقی می‌شود. در‌نظر‌گرفتن معماری مناسب برای خانه‌ها یعنی تنظیم مسائل روحی و اخلاقی مردم یک جامعه.خانواده‌ای که برای سوارشدن در آسانسور با دیگران چالش نداشته باشد، کفش خانواده‌ها مزاحم خانواده دیگر نباشد، صدای ساکنان در هم تداخل نداشته باشد و همه از نور و فضای مناسب برخوردار باشند، حتما از آرامش روحی و روانی کافی برخوردار خواهند بود؛ و این شدنی است! حتما می‌توان خانه‌هایی با متراژ متناسب (60 تا 80) ساخت که هم کرامت انسانی در آن رعایت شده باشد، هم آرامش با هم زیستن خانواده‌ها در کنار یکدیگر در نظر گرفته شود.
من در این سال‌ها هرگاه مسکنی برای اقشار کمتربرخوردار ساخته‌ام، در نظر داشته‌ام که همه نور مناسب داشته باشند (دادن نور ضعیف از داخل پاسیو به درون منازل کار سازنده حرفه‌ای نیست، نور مناسب یعنی نور خورشید سهم هر خانواده باشد؛ چراکه همه ما از خورشید سهم داریم). باید کرامت میهمان حفظ شود، باید مکان خواب مناسب شرایط استراحت باشد و باید معماری ساختمان به گونه‌ای باشد که راحتی هر واحد مخل آسایش دیگری نباشد. ازاینرو جامعه شاد، بانشاط و اخلاقی حاصل نمی‌شود، مگر با خانواده شاد و بانشاط و این میسر نمی‌شود، مگر آنکه مسکن مناسب را حق هر خانواده‌ای بدانیم.
* فارغ‌التحصیل راه و ساختمان از دانشگاه امیرکبیر
