پتانسیل برنامه‌ریزی با نگاه به جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ایران
الگوی داده-ستانده به دلیل درنظرگرفتن روابط بین فعالیت‌ها از الگوهای اقتصادی مورد استفاده دیرباز کشورها و مناطق و جهان برای تحلیل و برنامه‌ریزی است.
الگوی داده-ستانده به دلیل درنظرگرفتن روابط بین فعالیت‌ها از الگوهای اقتصادی مورد استفاده دیرباز کشورها و مناطق و جهان برای تحلیل و برنامه‌ریزی است. امروزه بنا به نظر محققان برجسته بین‌المللی، عملکرد دانشگاه‌ها و مؤسسات بین‌المللی و پیشرفت فناوری اطلاعات ترکیب روش‌های مختلف الگوسازی به دلیل رفع محدودیت‌ها یا گسترش نقاط قوت الگوها یک ضرورت در اقتصاد محسوب می‌شود و سابقه طولانی دارد. منظور از الگوی ترکیبی الگویی است که دارای بیش از یک فرایند و روش‌شناسی اصلی در الگوسازی را در نظر دارد. «کلاین» برنده جایزه نوبل اقتصاد مطرح کرده است که چنین الگوهای ترکیبی می‌توانند یک «الگوی بنیادین جدید» برای راهنمایی ما درباره عملکرد اقتصاد به عنوان یک کل باشند. انگیزه اصلی الگوهای ترکیبی شامل دغدغه‌های نظری، دغدغه‌های کاربردی، قابلیت پیش‌بینی بهتر، قابلیت بهتر و کامل‌تر تحلیل، دغدغه‌های مربوط به خطای اندازه‌گیری بوده و هست. در این زمینه در ایران، فقر مطالعه به لحاظ نظری و کاربردی برخلاف کشورهای توسعه‌یافته زیاد است. در کشورهای توسعه‌یافته دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های مختلف با نگرش و روش‌شناسی حاکم بر خود اقدام به طراحی الگوهای جهانی و بین کشوری به منظور رفع نیازهای تحلیلی و برنامه‌ریزی می‌کنند و به مرور زمان آنها را توسعه و گسترش داده و تکمیل کرده‌اند و این موضوعی است که در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های ایران وجاهت علمی لازم را پیدا نکرده است. دراین‌باره در حوزه برنامه‌ریزی و تحلیل اقتصادی الگوهای متعددی در مؤسسات علمی دنیا طراحی و تکمیل شده و می‌شود که می‌توان به برخی از آنها مثل الگوهای اینفورم دانشگاه مریلند، الگوی لیفت، الگوی رمی، الگوی کلاین، الگوی جی تپ دانشگاه پرودو، الگوی ایمپلن و الگوی داده-ستانده جهانی دانشگاه گرونینگن هلند و الگوی داده-ستانده بین کشوری و بسیاری دیگر اشاره کرد. مزیت این الگوها طراحی منطقه‌ای و جهانی و تحلیل و برنامه‌ریزی‌های جهانی و منطقه‌ای در یک راستا است.
در ایران به دلیل نبود تقاضا و عدم هزینه میان‌مدت و بلندمدت و همچنین عدم صرف وقت علمی پژوهشگران این نوع الگوها در کشور پا نگرفته‌اند و دستگاه‌ها و نظام برنامه‌ریزی کشور هم نیاز و قابلیت استفاده از این الگوها را تاکنون احساس نکرده‌اند. به همین منظور در سال‌های 1384-1385 از طریق دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی پیشنهاداتی برای برنامه‌ریزی و تحلیل بین کشوری کشورهای عضو اکو تهیه و از طریق وزارت امور خارجه و دبیرخانه اکو پیگیری شد، ولی به سرانجام نرسید. اما در سال 1399 مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی با توجه به طرح سؤال‌های مهم اقتصادی در اتاق، احساس نیاز به داشتن چنین الگوهایی را متوجه شد. در ادامه این نیاز مهم با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی با حمایت اتاق و با هدف درج روابط اقتصادی ایران در الگوی داده-ستانده جهانی یا بین کشوری برای اولین‌بار در کشو رقم خورد و تیم پژوهشی با همکاری و حمایت اتاق و همچنین پتانسیل‌های موجود در کشور توانست ایران را در قالب الگوی داده-ستانده بین کشوری یا روابط بین فعالیت‌های اقتصادی بین کشورها قرار دهد و زمینه را برای پژوهش‌های مختلف اقتصادی و پاسخ سؤال‌های مختلف تجاری و اقتصادی با توجه به شرایط و ساختار اقتصاد ایران فراهم کند. مطابق این مطالعه، داده-ستانده سال 1395 که توسط بانک مرکزی ایران در سال 1400 برای اقتصاد ایران منتشر شده است به جدول داده-ستانده بین کشوری سال 2016 متصل و پیوند داده شد. این الگوی علمی و پایگاه اطلاعات اقتصادی هم‌اکنون در اختیار اتاق بازرگانی ایران است و می‌تواند زمینه لازم را برای تأثیر تکانه‌های مختلف کشوری به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر شاخص‌های اقتصاد کلان ایران به شکل فعالیت در فعالیت مورد تحلیل و برنامه‌ریزی قرار دهد.
این الگوی تهیه‌شده با توجه به بومی‌شدن دانش تجربی آن امکان ترکیب با الگوهای مختلف اقتصادی مانند الگوهای یک‌سویه و دوسویه اقتصادسنجی، الگوهای تعادل عمومی بهینه‌سازی و الگوهای فازی برای برنامه‌ریزی اقتصادی با توجه به نگاه به درون اقتصاد (اقتصاد داخلی) و بیرون اقتصاد (کشورهای مختلف) را فراهم کرده است و می‌تواند برخی از نیازهای دستگاه برنامه‌ریزی و تحلیلی کشور را برطرف کند. استمرار و تداوم و حمایت از چنین الگوهایی با محوریت دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی کشور می‌تواند علاوه بر ارتقای جایگاه علمی مراکز علمی به دستگاه‌های برنامه‌ریزی کشور نیز در تحلیل درست‌تر و دقیق‌تر شرایط اقتصاد بین‌المللی و اقتصاد داخلی کمک کند و با توجه به فراهم‌کردن پتانسیل برنامه‌ریزی با نگاه به جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ایران در کل کمک‌حال تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری بهتر فعالان اقتصادی در کشور باشد.
