دگرگونی ژئوپلیتیک انرژی؛ منافع ملی ایران

جهان پیش‌رو درهم‌تنیده‌تر می‌شود. اکنون در سرآغاز این پیوند تنگاتنگ قرار داریم. نزدیک‌ترین مصداق این درهم‌تنیدگی، پیامدهای تهاجم نظامی روسیه به اوکراین است؛ تهاجمی که امواج بلندی از جانبداری را در پی داشت. کشورها خواسته و ناخواسته تحت تأثیر این کشمکش نظامی قرار گرفته‌اند. ما کجا ایستاده‌ایم؟ در کنار موضوعات انسانی و حمایت از آسیب‌دیدگان تجاوز نظامی، باید در تکاپوی منافع ملی کشور بود. جنگ اوکراین ترتیبات ژئوپلیتیک انرژی را در بخش وسیعی از جهان برهم زده است. تیرگی روابط سیاسی اروپا با روسیه و نیاز به منابع انرژی این کشور، معادلات تأمین انرژی برای این قاره را نه در کوتاه‌مدت بلکه در بلندمدت بر‌هم زده است. هر جنگی سرانجام به پایان می‌رسد؛ اما تنش کنونی انرژی در اروپا، نگاه‌ها را به سمت تأمین انرژی از سرزمین‌های پایین‌دست روسیه معطوف کرده و ایران در ابتدای این نوار جایگزین انرژی روسیه است. اروپا دیگر روسیه را تأمین‌کننده انرژی پایدار به شمار نمی‌آورد. استراتژی تأمین انرژی در این قاره مصون‌بودن از دگرگونی‌های سیاسی است. راهبرد‌ اروپا در زمینه تأمین انرژی، تکاپو برای منابع جایگزین خواهد بود. نزدیک‌ترین منابع در خاورمیانه است. ایران در این جابه‌جایی استراتژیک نقش مهمی می‌تواند داشته باشد. انگاره‌های سیاسی ما باید در راستای منافع ملی دگرگون شود. آینده سیاسی روسیه و دگرگونی ترتیبات سیاسی احتمالی آن، نقشی اساسی در استراتژی‌های تأمین انرژی اروپا دارد؛ دگرگونی‌هایی که ایران به‌عنوان تأمین‌کننده انرژی نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. ایران با به‌کارگیری دیپلماسی دوراندیشانه می‌تواند نقش مهمی در ژئوپلیتیک انرژی نوین داشته باشد. در این راه ضرورت دارد انگاره‌های سیاسی خود را در شرایط جدید دگرگون کنیم.