بانک‌ها و خدمات مالی شخصی‌سازی‌شده
همکاری میان بانک‌ها و شرکت‌های فین‌تک، در سال‌های اخیر مسیر تحول در صنعت خدمات مالی را هموار کرده و موجب تنوع، کیفیت و نوآوری در ارائه خدمات بانکی شده است.
محمدرضا حسین‌زاده - مدیرعامل بانک اقتصاد نوین
همکاری میان بانک‌ها و شرکت‌های فین‌تک، در سال‌های اخیر مسیر تحول در صنعت خدمات مالی را هموار کرده و موجب تنوع، کیفیت و نوآوری در ارائه خدمات بانکی شده است. بانکداری دیجیتال با تکیه بر فناوری‌های نوین، دسترسی مشتریان به خدمات مالی را تسریع کرده و آن را از یک فرایند اداری محدود به یک تجربه دیجیتال پویا و فراگیر تبدیل کرده است. در نتیجه، امروز اغلب فعالیت‌‌های اقتصادی، از کسب‌وکارهای بزرگ گرفته تا تراکنش‌های روزمره شهروندان، با سیستم‌های بانکی دیجیتال در تعامل هستند.
افزایش این تعامل، به شکل طبیعی سطح انتظارات مشتریان از بانک‌ها را نیز بالا برده است. کاربران حقیقی و حقوقی اکنون انتظار دارند خدمات بانکی متناسب با نیازهای خاص و الگوهای رفتاری خود دریافت کنند. به موازات گسترش هوش مصنوعی، تحلیل داده و یادگیری ماشین، مفهوم «شخصی‌سازی خدمات بانکی» از یک مزیت رقابتی به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در صنعت بانکداری تبدیل شده است. شخصی‌سازی در نظام بانکی به معنای طراحی و ارائه خدمات، پیشنهادها و مشاوره‌های مالی متناسب با ویژگی‌های فردی، سوابق تراکنش‌ها، رفتار مالی و حتی موقعیت زمانی و مکانی هر مشتری است. برخلاف مدل سنتی ارائه خدمات که همه مشتریان را در قالب محصولات یکسان می‌گنجاند، رویکرد شخصی‌سازی می‌کوشد برای هر فرد تجربه‌ای منحصر‌به‌فرد خلق کند. بانک‌ها با تحلیل دقیق داده‌های درآمد، هزینه، دارایی، بدهی و ترجیحات رفتاری، می‌توانند مسیر دستیابی به اهداف مالی مشتریان را ترسیم کرده و پیشنهادهای سرمایه‌گذاری متناسب با سطح ریسک‌پذیری آنها ارائه دهند. پژوهش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد استفاده از داده‌کاوی و مدل‌سازی رفتاری در بانک‌ها می‌تواند میزان رضایت مشتری را تا ۳۰ درصد و وفاداری او را تا ۴۵ درصد افزایش دهد. در واقع، وقتی بانک از داده‌های مشتری برای ارائه توصیه‌های دقیق، هشدارهای هوشمند و پیشنهادهای مالی، هدفمند استفاده می‌کند، اعتماد مشتری به سیستم بانکی تقویت شده و احتمال تعاملات آتی او افزایش می‌یابد.
شخصی‌سازی علاوه بر بهبود تجربه مشتری، برای بانک‌ها نیز مزیت اقتصادی دارد. داده‌ها نشان می‌دهد مشتریان وفادار به‌طور میانگین دو تا سه برابر بیش از سایرین از محصولات مالی جدید بانک استفاده می‌کنند. از این‌رو، بانک‌های پیشرو در جهان از هوش مصنوعی، یادگیری عمیق و سامانه‌های تحلیل پیش‌بینی‌کننده برای شناسایی نیازهای آینده مشتریان بهره می‌گیرند تا پیش از طرح درخواست، خدمات مناسب را پیشنهاد دهند.
در این میان، همکاری با شرکت‌های فین‌تک و ارائه‌دهندگان خدمات بانکداری باز (Open Banking) نقشی کلیدی ایفا می‌کند. با یکپارچه‌سازی داده‌های تراکنش، تعاملات اقتصادی و سوابق مشتری در بانک‌ها، نهادهای مختلف می‌توانند درک عمیق‌تری از رفتار مالی افراد و بنگاه‌ها به دست آورند.
این داده‌ها پس از تحلیل با الگوریتم‌های هوش مصنوعی به ابزارهایی چون سامانه‌های پیشنهاددهنده هوشمند، چت‌بات‌های مالی، برنامه‌های مدیریت سرمایه شخصی و سیستم‌های هشدار امنیتی تبدیل می‌شوند که مجموعه‌ای یکپارچه از خدمات شخصی‌سازی‌شده را در اختیار کاربر قرار می‌دهند. با وجود مزایای گسترده، چالش حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها از مهم‌ترین دغدغه‌های این حوزه است. مشتریان باید اطمینان داشته باشند که اطلاعات شخصی و مالی آنان با شفافیت، رضایت آگاهانه و تحت تدابیر امنیتی دقیق مدیریت می‌شود. پژوهش (2023) Accenture نشان می‌دهد بانک‌هایی که در سیاست‌های حفاظت از داده و شفافیت عملکردی خود شفاف‌تر عمل می‌کنند، تا ۵۰ درصد اعتماد عمومی بیشتری جلب کرده‌اند.
در نتیجه، ایجاد توازن میان بهره‌برداری از داده برای شخصی‌سازی و حفظ حریم خصوصی مشتریان، کلید موفقیت راهبرد بانکداری دیجیتال نوین است. در نهایت، باید بدانیم شخصی‌سازی خدمات مالی دیگر انتخابی لوکس برای بانک‌ها نیست، بلکه ضرورتی رقابتی است. در شرایطی که حدود ۶۰ درصد از مشتریان بانک‌ها تمایل دارند خدمات را بر اساس داده‌ها و نیازهای فردی خود دریافت کنند، بی‌توجهی به این روند می‌تواند منجر به خروج مشتریان و کاهش جایگاه رقابتی بانک‌ها شود. آینده نظام بانکی در ایران نیز ناگزیر از پذیرش این تحول است. بانک‌هایی که با بهره‌گیری از همکاری با فین‌تک‌ها، تکمیل زیرساخت‌های داده‌محور و به‌کارگیری هوش مصنوعی به سمت ارائه خدمات بانکی شخصی‌سازی‌شده حرکت می‌کنند، نه‌تنها وفاداری مشتریان خود را حفظ می‌کنند، بلکه می‌توانند اعتماد و سرمایه اجتماعی جدیدی میان مردم و نظام بانکی ایجاد کنند.
آخرین مقالات منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
