حرفهای تکراری تعارفات شاهعبدالعظیمی
ضربالمثلها، از آنجایی که تجربه زیسته جوامع هستند و در یک یا چند جمله، طوری خلاصه شدهاند که بیشترین معانی را به شنونده منتقل میکنند، بسیار پرکاربرد هستند و گاهی حتی به صورت یک کد رمز یا اسم شب عمل میکنند.
ضربالمثلها، از آنجایی که تجربه زیسته جوامع هستند و در یک یا چند جمله، طوری خلاصه شدهاند که بیشترین معانی را به شنونده منتقل میکنند، بسیار پرکاربرد هستند و گاهی حتی به صورت یک کد رمز یا اسم شب عمل میکنند. یکی از این ضربالمثلها در زبان فارسی خودمان که بسیار هم در بین افراد ردوبدل میشود، ضربالمثل کوتاه «تعارف شاهعبدالعظیمی» است. در فرهنگ ایرانی، تعارفکردن بسیار مرسوم است و یکی از تفاوتهای مشخص فرهنگ ایرانی با جوامع دیگر است و بهنوعی نشانه ارادت و احترامی است که ما به دیگران میگذاریم و با تعارفکردن، سعی داریم نشان دهیم که فرد مقابل برای ما جایگاه ارزشمندی دارد و به این شکل، احتراممان را به او نشان میدهیم و خب طبیعی است که با نشاندادن این احترام، محبت او را نیز به خود جلب میکنیم.
اما در بسیاری از مواقع این عرض ارادت و تعارف، خالی از واقعیت است و گوینده و شنونده، خالیبودن آن را میدانند. ولی به هر جهت، از ابراز آن دریغ نداریم و البته امکان دارد که شنونده، تعارف ما را جدی بگیرد که آن وقت مشکل آغاز میشود که باید هر طور شده، وفای به عهد کنیم. اما آن تعارف شاهعبدالعظیمی وقتی است که ما طوری تعارف میکنیم که شنونده هیچگونه نتواند تعارف ما را نقد کند و ما هم بلد باشیم از زیر انجام آن تعارف و تعهدی که فقط در حرف ادعایش را داشتهایم، شانه خالی کنیم و اینجاست که میگویند تعارف شاهعبدالعظیمی بوده و گمان نمیکنیم کسی وجود داشته باشد که با چنین تعارفی در طول زندگی روبهرو نشده باشد. مثلا خود من دوستی داشتم که بارها من را برای صرف ناهار و شام یا عصرانه و چای به خانهاش دعوت میکرد، اما نهتنها من نشانی خانه او را نداشتم، بلکه خود او هم هیچ طوری نشانی به کسی نمیداد.
حالا حکایت جناب رئیسجمهور است که بارها در این 16 ماه گفته در حوزههای مختلف مشکل داریم و هرکس که بتواند به دولت کمک کند، از او استقبال میکنیم و در این مدت نیز بسیاری افراد اعلام آمادگی کردهاند که در این حوزهها به دولت کمک کنند؛ بنابراین خیلی خوب میشد که جناب رئیسجمهور گزارشی تنظیم میکردند که در کدام حوزهها، چه افرادی برای کمک به دولت اعلام آمادگی کردهاند و دولت کدامیک از آنان را برای پیشبرد امور و گذر از موانع به کار گرفته است؟ من در این چندین ماه و حتی از آغاز به کار دولت چهاردهم انتقادات بسیاری دیدهام که بر سازوکار مدیریت ایشان و کابینه از سوی متخصصان و کارشناسان هر بخش ارائه شده و همچنین شاهد بودهام که بسیاری هم اعلام کردهاند حاضرند در این موضوعات، توان و تخصص خود را در اختیار بگذارند؛ اما در عمل، تقریبا هیچکس را ندیدهام که به آن فراخوان چندین و چندباره جناب پزشکیان جواب مثبت داده باشد و ایشان از این پاسخ مثبت استقبال کرده و آنان را به کار گرفته باشد. آیا واقعا در بین اینهمه افرادی که بارها و بارها برای کمک به دولت اعلام آمادگی کردهاند، حتی یک مورد هم نبوده که کسی واقعا توان کمک به دولت را داشته باشد؟ یا اینکه بودهاند افرادی که اعلام آمادگی کردهاند و به کمک هم آمدهاند و جامعه از بهکارگیری آنان بیخبر است؟ یک احتمال هم آن است که جناب پزشکیان تیمی تخصصی را مسئول بررسی این پاسخهای مثبت کرده و آن تیم پس از بررسی به این نتیجه رسیده که آن افراد ادعای بیجا داشتهاند و کمکی از دستشان برنمیآمده. اگر چنین است، بسیار خوب بود که این تیم برای روشنشدن افکار عمومی از سازوکار گروه بررسی (اگر وجود دارد) گزارشی تهیه کرده و به جامعه ارائه میدادند. یک احتمال جدیتر هم وجود دارد که جناب رئیسجمهور با وجود آنکه بارها و بارها خواسته که اگر کسی هست که میتواند به دولت کمک کند، پا پیش بگذارد، سازوکاری برای بررسی جوابهای مثبت فراهم نکردهاند.
اما آیا میتوان به خود قبولاند که یک رئیسجمهور وقتی سخنی میگوید، فقط تعارف کرده و در واقعیت نتوان برای آن نمونهای یافت؟ بالاخره ایشان فرد دوم کشور است و باورش سخت که همینطوری و تحت تأثیر جمعی که در آن قرار میگیرد، یک چیزی گفته باشد؛ بهویژه آنکه تکرار آن نشان میدهد که درخواست کمک ایشان جدی است. اگر واقعا این درخواست کمک جدی است، ما چه باید بکنیم و اگر جدی نیست، پس اینهمه تکرار برای چیست؟ جایی، جماعتی از هواداران رئیسجمهور به من خرده میگرفتند که چرا اینقدر یک انتقاد مشخص از جناب پزشکیان را تکرار میکنی و این تکرار «مُمِل» است و خستهکننده. واقعیت این است که وقتی ایرادها اصلاح نمیشود، پایدار میماند. شاید چارهای جز تکرار انتقاد نباشد تا شاید قبل از آنکه دیر شود، شنیده شود. اما سؤال این است که چرا هواداران جناب پزشکیان هیچوقت به ایشان تذکر نمیدهند که «ز تعارف کم کند و بر مبلغ بیفزاید»؟ نگویند که به صورت خصوصی به ایشان تذکر میدهند که اگر تذکر خصوصی اطرافیان و نزدیکان مؤثر بود، اینهمه سخن تکراری و تعارف از ایشان نمیشنیدیم.
آخرین مقالات منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
