مزیتهای مذاکره مستقیم با آمریکا
تجربه چند دوره مذاکره غیرمستقیم بین ایران و آمریکا نشان داد با وجود خوشبینی محتاطانه مبنی بر پیشرفت جزئی، هنوز طرفین به یک فهم و درک مشترک دقیق از مسائل و موضوعات اختلافی فیمابین دست نیافتهاند یا به حداقل آگاهی از دیدگاه طرف دیگر رسیدهاند و ناگزیر بعضی از مواضعهای خود را از طریق رسانهها اعلام میکنند و به اطلاع یکدیگر میرسانند که میتواند در روند گفتوگوها خلل ایجاد کند و موجب کندی آن شود.
تجربه چند دوره مذاکره غیرمستقیم بین ایران و آمریکا نشان داد با وجود خوشبینی محتاطانه مبنی بر پیشرفت جزئی، هنوز طرفین به یک فهم و درک مشترک دقیق از مسائل و موضوعات اختلافی فیمابین دست نیافتهاند یا به حداقل آگاهی از دیدگاه طرف دیگر رسیدهاند و ناگزیر بعضی از مواضعهای خود را از طریق رسانهها اعلام میکنند و به اطلاع یکدیگر میرسانند که میتواند در روند گفتوگوها خلل ایجاد کند و موجب کندی آن شود. روش مذاکرات غیرمستقیم در دیپلماسی امروز دنیا و در عصر ارتباطات پیشرفته، کمتر قرین توفیق و فرجام مؤثر و نتیجهبخش بوده است. برای حل اختلافات بین کشورها، معمولا دو مسیر حقوقی و سیاسی مورد استفاده قرار میگیرد.
در روش حقوقی، منازعات به مراجع حقوقی بینالمللی مانند دادگاه لاهه یا به شیوه حکمیت و داوری ارجاع داده میشود؛ اما در بهرهگیری از روشهای سیاسی برای حل اختلافات، معمولا از طرق مختلف مانند مذاکرات دوجانبه یا چندجانبه یا میانجیگری استفاده میشود. بدون تردید سریعترین، صریحترین و مفیدترین روش در مذاکرات دوجانبه، برگزاری نشستهای مستقیم است.
در این روش، طرفین مذاکرهکننده بدون اتلاف وقت و در کوتاهترین زمان ممکن و بهصورت شفاف از دیدگاههای یکدیگر آگاه میشوند. از منظر روانشناسی نیز هنگامی که دو طرف با یکدیگر گفتوگو میکنند، علاوه بر اینکه با ادبیات رایج سیاسی و حقوقی متوجه نظرات طرف مقابل میشوند، با مشاهده زبان بدن یکدیگر فرصت ارزیابی بهتری از واکنش به گفتهها و شنیدهها پیدا میکنند و با مواضع واقعی همدیگر دقیقتر آشنا میشوند. در چنین شرایطی، اگر یکی از طرفین برداشت درستی از دیدگاههای طرف مقابل نداشته باشد، سریعا نسبت به اصلاح و روشنگری در آن موضوع اقدام میکند و از سوءبرداشتها و سوءتفاهمها پیشگیری میشود. از سوی دیگر، هنگامی که اختلافات بین کشورها عمیق میشود، حضور میانجیگری مطمئن و امین ضرورت پیدا میکند؛ مشابه آنچه در ادوار گذشته و امروز از کشور دوست و قابل اعتماد عمان استفاده میشود.
در این روش نیز شایسته و ضروری است نشستها با حضور، مدیریت و نظارت طرف عمانی و هیئتهای ایران و آمریکا، در یک سالن و اتاق بهصورت رودررو برگزار شود و یکدیگر را ببینند و سخن همدیگر را بشنوند. انجام گفتوگوهای مستقیم امری غیرعرفی و غیراخلاقی نیست، بلکه روشی است عقلانی و خردمندانه برای پاسداری از حقوق ملت که بهصورت شفاف و با رعایت موازین حقوقی و سیاسی و متناسب با فرهنگ و تمدن فاخر ایرانی به اطلاع طرف مقابل رسانده میشود. در شرایطی که رهبران دو کشور در اقدامی قابل قبول بهطور مستقیم مکاتبه کرده و نامههای یکدیگر را دریافت و به آن پاسخ داده و امضا کردهاند، مذاکرات مستقیم و به دور از حواشی، امری بایسته و ضروری است. هیئت باتجربه مذاکرهکننده ایران به ریاست دکتر عراقچی که در مذاکرات یک دهه گذشته بین ایران و آمریکا حضور داشته و بارها مبادرت به گفتوگوهای مستقیم کرده است، نباید تحت تأثیر تبلیغات و جوسازیهای مخالفان مذاکره قرار گرفته و از بهترین روشها برای استیفای حقوق ملت ایران عدول کند. قطعا در سه ساعت (که معمولا در چند دور مذاکرات برگزارشده صرف شده) مذاکره مستقیم میتوان چندین برابر مذاکرات غیرمستقیم در همین مدت زمان بهره جست و مطالب بیشتر و دقیقتری را مطرح کرد و در پایان هر جلسه، جمعبندی و نتیجهگیری عملی بهتری داشت. برای رسیدن به فهم و درک مشترک بیشتر و آشنایی با مواضع هریک از طرفین، رویآوردن به مذاکرات مستقیم یک ضرورت عقلانی است.
همانگونه که در سیره بزرگان دین و تجارب بهجامانده از حل اختلافات سیاسی بین کشورهای جهان و در همین دوره معاصر و پس از جنگها و منازعات، سیاستمداران و حقوقدانان روش مذاکره مستقیم و بیواسطه را برگزیده و به نتیجه رسیدهاند، نمایندگان عرصه دیپلماسی ایران نیز باید با جسارت و شجاعت و به دور از حواشی فرسایشی و با تکیه بر دانش، تجربه و اصول حاکم بر سیاست خارجی ایران و بهرهگیری از فرهنگ و تمدن ایرانی، مواضع کشورمان را با نگرشی مثبت و سازنده و با رعایت حقوق و منافع ملت ایران و با تکیه بر نرمش قهرمانانه، گفتوگوهای دور بعدی را بهصورت مستقیم و در کنار حسن نیت طرف عمانی پیگیری کرده و فرصتهای پیشرو برای سرمایهگذاری و شکوفایی اقتصاد ایران و دورکردن کشور از تهدیدها و تحدیدهای موجود و احتمالی را فراهم کنند. با مذاکرات مستقیم و بیواسطه و پیشگیری از رسانهایشدن مفاد و موضوعات گفتوگوشده، امکان مداخله و تأثیرگذاری نامطلوب مخالفان مذاکره، بهویژه لابی اسرائیل، به حداقل ممکن رسیده و با سرعتبخشی و کوتاهکردن فاصله مذاکرات ادواری، ضریب موفقیت آن افزایش خواهد یافت. درایت و تدابیر هیئت مذاکرهکننده و حمایت قوای سهگانه و سایر ارکان نظام و پشتیبانی افکار عمومی از این روش موجب تحقق خواست ملی ایرانیان خواهد شد.