حسنی مبارک؛ از خلبانی تا میله‌های زندان
حسنی مبارک، چهارمین رئیس‌جمهوری مصر در چهارم می 1928 به دنیا آمد. پس از پایان تحصیلات متوسطه به دانشکده نظامی رفت و در سال 1949 با درجه ستوان‌دوم فارغ‌التحصیل شد. مبارک در سال 1950 به دانشکده نیروی هوایی رفت و تحصیلات تکمیلی را در آکادمی نظامی شوروی سابق گذراند. پس از پیشرفت در نیروی هوایی مصر تا مقام نایب رئیس‌جمهور بالا رفت و پس از ترور انور سادات در ششم اکتبر 1981 به ریاست‌جمهوری رسید.
حسنی مبارک، چهارمین رئیس‌جمهوری مصر در چهارم می 1928 به دنیا آمد. پس از پایان تحصیلات متوسطه به دانشکده نظامی رفت و در سال 1949 با درجه ستوان‌دوم فارغ‌التحصیل شد. مبارک در سال 1950 به دانشکده نیروی هوایی رفت و تحصیلات تکمیلی را در آکادمی نظامی شوروی سابق گذراند. پس از پیشرفت در نیروی هوایی مصر تا مقام نایب رئیس‌جمهور بالا رفت و پس از ترور انور سادات در ششم اکتبر 1981 به ریاست‌جمهوری رسید.
مبارک و طولانی‌ترین حکومت‌ها
ازجمله پست‌های مهم وی قبل از رسیدن به مقام ریاست‌جمهوری، نخست‌وزیری مصر است. همچنین او در حزب دموکراتیک ملی، حزب حاکم بر مصر فعالیت داشت. طبق قانون سال 1971 مصر، مبارک تا ژانویه سال 2011 کنترل کامل کشور را بر عهده داشت و پیش از قیام مردم مصر به‌عنوان رئیس‌جمهوری این کشور از قدرتمندترین حاکمان منطقه به‌شمار می‌رفت. زمامداری مبارک از 14 اکتبر 1981 تا 11 فوریه سال 2011 و کنارهگیری وی از قدرت، یکی از طولانی‌ترین حکومت‌های منطقه به‌شمار می‌آید. روزی که مبارک رئیس‌جمهور شد، بسیار محبوب بود. خلبانی خوش‌تیپ، قهرمان جنگ با اسرائیل، زمام کشور را در شرایطی حساس از قتل سادات به دست گرفت. محبوبیتش در
10 سال اول بالا بود اما پس از آن به‌شدت کاهش یافت. در جنگ با ایران به صدام کمک کرد، هواپیما و خلبان به عراق فرستاد و برای صدام سلاح خرید. در طول 30 سال ریاست‌جمهوری مبارک بر مصر، به دلیل وضعیت فوق‌العاده‌ای که در این کشور برقرار بود، اجتماع بیش از پنج نفر ممنوع بود. در دوران ریاست‌جمهوری او، فقر، بی‌کاری و فساد سه معضل اصلی مردم محسوب میشد. در 11 فوریه سال 2011 و در پی اعتراضات مردمی به حکومتش از ریاست‌جمهوری مصر کنارهگیری و نیروهای مسلح را مأمور اداره کشور کرد. مردم مصر با الهام از انقلاب تونس، بی‌توجه به وضعیت فوق‌العاده و استقرار حکومت نظامی، به خیابان‌ها آمده و خواستار برکناری او شدند.
اولین قربانی بهار عربی
مبارک اولین رهبر یک کشور عربی بود که از آغاز قیام «بهار عربی» از قدرت خلع و محاکمه شد. او ابتدا در دادگاهی که دادستان درخواست صدور حکم اعدام برای او کرد، به حبس ابد محکوم شد. او و نزدیکانش به کشتن معترضان در جریان ناآرامی‌ها متهم بودند. دادگاه تجدیدنظر در سال 2012 این حکم را نقض کرد و دستور رسیدگی مجدد داد. در نهایت دادگاه حکم داد مبارک را به دلیل اتهامات مربوط به کشتار معترضان و کسب درآمدهای غیرقانونی نمی‌توان در بازداشت نگه داشت. پس از گذشت بیش از یک سال از روند محاکمه مبارک و فرزندانش «جمال و علاء» مبارک و «حبیب العادلیم»، وزیر کشورش و شش نفر از معاونان بلند‌پایه‌اش در قضیه کشتار تظاهرات‌کنندگان مصری و فساد مالی، دادگاه جنایی قاهره اعلام کرد که روز دوم ژوئن حکم مبارک و همراهانش در قضایای فوق اعلام شد. اتهامات مبارک و همراهانش در پرونده‌ای قطور با بیش از 50 هزار صفحه به رشته تحریر درآمد. مهم‌ترین اتهامات وارده به مبارک را می‌توان در جنایت، قتل عمد، کشتار تظاهرات‌کنندگان مصری، زیر‌گرفتن تظاهرات‌کنندگان با هدف کشتن آنها، ایجاد رعب و وحشت در میان تظاهرات‌کنندگان، واداشتن آنها به چشم‌پوشی از خواسته‌های خویش، حمایت از مقامات و مسئولان رژیم و باقی‌ماندن بر مسند قدرت خلاصه کرد. رسیدگی به پرونده جنایی مبارک و همراهانش 27 جلسه به طول انجامید. در 27 جلسه محاکمه مبارک از هزارو 536 شاهد استفاده شد. آنها برای ادای شهادت به دادگاه احضار شدند. محاکمه مبارک در ابتدا به‌صورت مستقیم از تلویزیون مصر پخش میشد اما به بهانه وقوع درگیری میان هواداران مبارک با خانواده‌های شهدا و انقلابیون مصری و در‌واقع برای پنهان‌نگه‌داشتن وقایع و اعترافات و سخنان متهمان در داخل دادگاه از پخش مستقیم آن به دستور قاضی جلوگیری به عمل آمد.
رنجش فلسطینی‌ها از مبارک
مبارک در دوران سه‌دهه‌ای حاکمیت خود بر مصر همواره یکی از ایادی اسرائیل و آمریکا در منطقه به‌شمار می‌آمد. بسیاری از کارشناسان مصر را مسئول رنجش و بدبختی فلسطینیان می‌دانند. مردم نوار غزه پس از عقب‌نشینی رژیم اسرائیل و تشکیل دولت حماس به ریاست «اسماعیل هنیه» با مشکلات و معضلات بسیاری مواجه شدند اما دولت مصر جهت کاهش رنج و مرارت ملت فلسطین در قضایای غزه هیچ اقدامی نکرد. درگیری میان گروه‌های فلسطینی به‌ویژه بین فتح و حماس و منازعه «ابومازن»، رئیس دولت خودگردان و رهبران حماس، مشکلات عدیده‌ای را برای غزه و مردم آن به وجود آورد. سیاست مصر و جایگاه منطقه‌ای آن، زیان‌های متعددی به فلسطینی‌های نوار غزه وارد کرد. با وجود انتقادات فراوانی که به مبارک و دولتش میشد، وی بر تداوم سیاست‌‌های این کشور در بسته‌بودن گذرگاه رفح تأکید داشت. بسته‌ماندن این گذرگاه باعث شد محاصره نوار غزه توسط اسرائیل تأثیر زیادی بر زندگی مردم این منطقه بگذارد؛ گذرگاه رفح یکی از معدود راه‌‌های ارتباطی غزه با جهان خارج است و بسته‌بودن آن منجر به گسترش فاجعه انسانی در نوار غزه شد و در جنگ 22روزه نیز با درخواست‌های مکرر کشور‌ها و نهادهای مردمی آزادی‌خواه برای ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه به مردم غزه، عملا با جنایت صهیونیست‌ها در فاجعه غزه همراه شد.
ترس مبارک از اسلام‌گرایان
مبارک از اسلام‌گرایان به‌شدت واهمه و بیم داشت که مبادا آنها به هرم قدرت صعود کنند و مصر تحت سیطره آنان در‌آید. این بدان معنا بود که رژیم مبارک اصرار داشت مخالفان را همچنان دستگیر کند. در طول حاکمیت مبارک اسلام‌گرایان این کشور همواره شاهد تشدید روند سرکوب و حلقه فشار بر خود بودند و این فشار اعضای اخوان‌المسلمین را هم دربر می‌گرفت. به‌گفته «محمد بدیع»، از رهبران وقت اخوان‌المسلمین، در یک دهه بیش از 30 هزار عضو این جماعت در زندان‌های رژیم مبارک به سر می‌بردند و اموال اعضای این جنبش مصادره میشد؛ بنابراین عجیب نبود که مردم شاهد دستگیری نامزدهای انتخاباتی اسلام‌گرا و طرفداران آنان در طول حاکمیت مبارک در مصر باشند تا از ورود آنها به پارلمان جلوگیری شود. در سه دهه حاکمیت مبارک، هرگز نمایندگان واقعی مردم در پارلمان حضور نداشتند. در سال‌های پایانی در سیاست خارجی، مصر که روزگاری داعیه رهبری جهان عرب را داشت، دنباله‌رو عربستان شده بود. مصر در دوران مبارک فقیرتر شد. اقتصاد کشور جولانگاه ارتش و عده‌ای سرمایه‌دار کلان با شرکای فاسدشان در حکومت بود. مبارک رئیس‌جمهور مخلوع مصر 25 فوریه 2020 (ششم اسفند 1398) در 91سالگی درگذشت.
