ما، هوش مصنوعی و رسانه‌ها
تحول فناوری‌های هوش مصنوعی در دهه اخیر، بسیاری از عرصه‌های زندگی اجتماعی و حرفه‌ای را دگرگون کرده است و بی‌شک روزنامه‌نگاری نیز از این قاعده مستثنا نیست. امروز هوش مصنوعی می‌تواند در کمتر از چند ثانیه متنی خبری تولید کند، داده‌های عظیم را تحلیل کند و حتی بر‌اساس الگوهای رفتاری مخاطبان، خبر را شخصی‌سازی کند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
تحول فناوری‌های هوش مصنوعی در دهه اخیر، بسیاری از عرصه‌های زندگی اجتماعی و حرفه‌ای را دگرگون کرده است و بی‌شک روزنامه‌نگاری نیز از این قاعده مستثنا نیست. امروز هوش مصنوعی می‌تواند در کمتر از چند ثانیه متنی خبری تولید کند، داده‌های عظیم را تحلیل کند و حتی بر‌اساس الگوهای رفتاری مخاطبان، خبر را شخصی‌سازی کند. این واقعیت باعث شده است پرسش‌های جدی در حوزه آینده روزنامه‌نگاری انسانی مطرح شود؛ پرسش‌هایی که نه‌تنها جنبه فنی، بلکه ابعاد اخلاقی، اجتماعی و فلسفی نیز دارند. آیا قرار است روزنامه‌نگاران انسانی به حاشیه رانده شوند و ماشین‌ها جایگزین آنها شوند؟ یا شاید ترکیب انسان و ماشین فصل جدیدی از روایتگری را رقم خواهد زد؟
از یک منظر خوشبینانه، هوش مصنوعی می‌تواند نقش تسهیل‌کننده داشته باشد. بسیاری از کارهای وقت‌گیر و تکراری در اتاق‌های خبر، مانند گردآوری آمارهای اقتصادی، گزارش نتایج ورزشی یا دسته‌بندی داده‌های حجیم، می‌تواند به ماشین سپرده شود. این امر به روزنامه‌نگار انسانی فرصت می‌دهد تا بر کارهای عمیق‌تر، تحلیلی‌تر و انسانی‌تر تمرکز کند. در واقع، همان‌گونه که ماشین چاپ جایگزین نویسنده نشد یا دوربین جای نقاش را نگرفت، هوش مصنوعی نیز می‌تواند ابزاری در خدمت روزنامه‌نگاری باشد، نه جایگزینی برای آن. روزنامه‌نگاری انسانی همواره بیش از آنکه متکی به صرف اطلاعات باشد، مبتنی بر شهود، تجربه، اخلاق حرفه‌ای و حساسیت نسبت به ارزش‌های انسانی است. این بخش‌هایی است که ماشین‌ها، حداقل در حال حاضر، به آن دسترسی ندارند.
اما روی دیگر ماجرا چندان ساده نیست. هوش مصنوعی در تولید محتوا، بی‌طرف نیست. الگوریتم‌هایی که خبر می‌نویسند، بر پایه داده‌هایی آموزش دیده‌اند که خود متأثر از تعصبات، سوگیری‌ها و کاستی‌های جوامع انسانی‌اند. بنابراین خطر بازتولید یا حتی تقویت این سوگیری‌ها در محتوای خبری وجود دارد. از سوی دیگر، وقتی مخاطب با متنی مواجه می‌شود که از سوی یک ماشین تولید شده، مسئله اعتماد مطرح می‌شود. اگر خبر، دیگر نه حاصل نگاه یک روزنامه‌نگار مستقل بلکه برون‌داد یک الگوریتم باشد، مخاطب چگونه می‌تواند به صحت و اصالت آن اعتماد کند؟ مسئله اعتماد عمومی به رسانه‌ها که همین حالا نیز در بسیاری از جوامع با بحران روبه‌رو است، در این شرایط شکننده‌تر خواهد شد.
ابعاد اقتصادی این تحولات نیز قابل چشم‌پوشی نیست. هوش مصنوعی می‌تواند هزینه‌های تولید محتوا را برای رسانه‌ها به‌شدت کاهش دهد. این امر ممکن است به صرفه‌جویی‌های گسترده و حذف نیروهای انسانی منجر شود. در چنین شرایطی، بسیاری از روزنامه‌نگاران با ناامنی شغلی مواجه خواهند شد و در بلندمدت، این وضعیت می‌تواند به تضعیف تنوع روایت‌ها و کاهش کیفیت روزنامه‌نگاری بینجامد.
با این حال، نباید فراموش کرد که روزنامه‌نگاری تنها تولید خبر نیست، بلکه فرایندی اجتماعی است که در آن پرسشگری، افشاگری و مراقبت از منافع عمومی نقش بنیادی دارند. ماشین‌ها نمی‌توانند به‌تنهایی در برابر قدرت‌های سیاسی یا اقتصادی بایستند، فساد را افشا یا روایت‌های مغفول را برجسته کنند. آنچه به روزنامه‌نگاری جان می‌بخشد، همان مسئولیت اخلاقی و اجتماعی انسان‌هاست؛ بنابراین هرچند هوش مصنوعی می‌تواند ابزار کارآمدی برای تسریع و تسهیل فرایندها باشد، اما جوهره روزنامه‌نگاری همچنان انسانی باقی خواهد ماند.
از زاویه‌ای دیگر، هوش مصنوعی می‌تواند چالش‌هایی تازه در زمینه اخلاق حرفه‌ای ایجاد کند. اگر خبری که منتشر می‌شود ترکیبی از کار انسان و ماشین باشد، آیا لازم است این موضوع به مخاطب اطلاع داده شود؟ چه کسی مسئول پیامدهای انتشار خبر نادرست خواهد بود؛ الگوریتم، طراح الگوریتم، یا روزنامه‌نگار انسانی؟ این پرسش‌ها نشان می‌دهد که نیازمند بازاندیشی در اصول اخلاق روزنامه‌نگاری در عصر هوش مصنوعی هستیم. همان‌گونه که در گذشته کدهای اخلاقی برای استفاده از منابع ناشناس یا رعایت انصاف تدوین شد، اکنون نیز باید چارچوب‌های تازه‌ای برای استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی وضع شود.
در نهایت، آینده روزنامه‌نگاری در عصر هوش مصنوعی نه در حذف انسان، بلکه در بازتعریف نقش او خواهد بود. روزنامه‌نگار آینده بیش از آنکه صرفا نویسنده خبر باشد، باید کنشگری آگاه، ناظر اجتماعی و میانجی اخلاقی میان اطلاعات و افکار عمومی باشد. ماشین می‌تواند متن بنویسد، داده‌ها را تحلیل کند و سرعت را افزایش دهد، اما تنها انسان است که می‌تواند روایت را معنادار کند، حساسیت‌های اخلاقی را لحاظ کرده و در برابر قدرت ایستادگی کند. بنابراین آینده روزنامه‌نگاری انسانی نه در رقابت با هوش مصنوعی، بلکه در همزیستی خلاقانه و هوشمندانه با آن تعریف خواهد شد؛ همزیستی‌ای که اگر درست مدیریت شود، می‌تواند افق‌های تازه‌ای برای حرفه روزنامه‌نگاری و جامعه انسانی بگشاید.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
