قمار آسیایی ترامپ

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: سفر آسیایی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، مخاطره‌آمیزترین مأموریت دیپلماتیک او از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش محسوب می‌شود؛ سفری که یا می‌تواند برای واشنگتن نقطه عطفی در احیای روابط تجاری و امنیتی در آسیا باشد یا بحرانی تازه در مواجهه با پکن و متحدانش رقم بزند. بر خلاف سفرهای نمایشی او به اروپا و خاورمیانه که رهبران کشورهای میزبان مشتاق استقبال از او بودند، این سفر پنج‌روزه در آسیا پر از مخاطرات و ابهامات است.

دیدار مورد انتظار او با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، قرار است در کره‌ جنوبی انجام شود؛ دیداری که شاید بتواند از شعله‌ورشدن دوباره جنگ تجاری میان دو کشور جلوگیری کند، اما هنوز مشخص نیست آیا چنین ملاقاتی اصلا برگزار خواهد شد یا نه.

ترامپ ممکن است در صورت شکست گفت‌وگوها با شی، با تشدید یک جنگ تجاری تازه مواجه شود که می‌تواند بازارها را به لرزه درآورد، زنجیره‌های تأمین جهانی را مختل کند و وابستگی آمریکا به چین در زمینه مواد معدنی حیاتی را آشکار سازد.

کاخ سفید اعلام کرده دو رهبر روز پنجشنبه دیدار خواهند کرد، اما چین هنوز این برنامه را تأیید نکرده است.

استیو بنن، مشاور ارشد پیشین کاخ سفید گفته است: «این یکی از پرریسک‌ترین سفرهایی است که یک رئیس‌جمهور آمریکا تا به حال انجام داده. حزب کمونیست چین رسما جنگ اقتصادی را علیه آمریکا آغاز کرده و این همان چیزی است که آن را «پرتاب تاس آهنین» می‌نامند. ریسک بالاتر از این وجود ندارد».

اما چین تنها میدان خطر این سفر نیست؛ مالزی، یکی از دو کشوری که ترامپ در آن نشست خواهد داشت، در تلاش است مراسم صلحی میان کامبوج و تایلند برگزار کند که ترامپ ریاست آن را بر عهده می‌گیرد. اما دو کشور هنوز اختلافات مرزی‌شان را حل نکرده‌اند؛ اختلافی که در ماه جولای به درگیری‌های خونین منجر شد و نقش پکن در تسلیح کامبوج نیز به‌شدت بر تنش‌ها افزوده است.

ترامپ هم‌زمان در پی جلب سرمایه‌گذاری‌های هنگفت از کره‌ جنوبی و ژاپن است. سئول همچنان بر سر اجرای تعهد ۳۵۰ میلیارد دلاری خود در حال مذاکره است و نخست‌وزیر تازه ژاپن هشدار داده اگر توافق را ناعادلانه بداند، از تعهد ۵۵۰ میلیارد دلاری پیشین عقب خواهد نشست.

یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا که به شرط ناشناس‌ماندن صحبت کرده، به پولیتیکو گفته است: «رئیس‌جمهور ترامپ برای گفت‌وگوهای تشریفاتی سفر نمی‌کند. او به آسیا می‌رود تا قراردادهای بزرگ ببندد، سرمایه‌های عظیم جذب کند و صلح و امنیت در منطقه هند و اقیانوس آرام را به‌طور چشمگیری پیش ببرد. نتایج بی‌سابقه خودشان گویای همه‌چیز خواهند بود».

ترامپ در روزهای منتهی به این سفر، پیوسته بر احتمال موفقیت تأکید کرده و با اطمینان گفته است نه‌تنها دیدار با شی انجام خواهد شد، بلکه نتیجه آن «توافقی واقعا منصفانه و عالی» خواهد بود.

مأموریتی با ریسک بالا

در پس این خوش‌بینی، محاسبه‌ای سنگین نهفته است. دیدار احتمالی ترامپ و شی جین‌پینگ بزرگ‌ترین قمار سیاسی این سفر به شمار می‌آید.

این سفر در حالی انجام می‌شود که هفته‌های گذشته شاید بهترین هفته سیاست خارجی ترامپ در دوره دومش بوده باشد اما پس از توافق صلح موقت میان اسرائیل و حماس که او را در موقعیتی پیروز نشان داد، اکنون صلح در خاورمیانه شکننده است، دیدار دومش با ولادیمیر پوتین لغو شده و تنش‌ها با چین به اوج چندماهه رسیده است.

ترامپ برای دستیابی به موفقیت باید شی را متقاعد کند از اقدامات اخیرش که باعث افزایش تنش شده -از جمله اعمال محدودیت‌های گسترده بر کالاهایی که حتی حاوی مقادیر جزئی از عناصر نادر چینی‌اند- عقب‌نشینی کند.

او همچنین به دنبال بستن قراردادهای تجاری تازه با اقتصادهای کلیدی آسیاست؛ کشورهایی که بعضا درگیر مناقشات داخلی و منطقه‌ای‌اند. این سیاست، احیای راهبردی قدیمی است برای بیرون‌کشیدن اقتصادهای منطقه از مدار نفوذ چین، در زمانی که درگیری‌های ژئوپلیتیکی در حال گسترش است.

کیت کالوتکیویچ، مشاور تجاری باسابقه و از نزدیکان تیم اقتصادی ترامپ، گفته است: «این بخش حیاتی استراتژی است: منزوی‌کردن چین. احتمالا پیش از دیدار ترامپ و شی چند توافق دیگر اعلام می‌شود تا نشان دهند آمریکا گزینه‌های دیگری دارد».

فشار داخلی بر دولت و نگرانی متحدان

ترامپ بارها پیش از سفر تأکید کرده که دیدار با شی برگزار می‌شود و او با «توافقی عالی و منصفانه» به آمریکا بازمی‌گردد. اما بسیاری از مشاوران اقتصادی می‌دانند که بدون امتیازهای واقعی از سوی پکن، این وعده‌های دشوار تحقق می‌یابد. ترامپ بارها پیش از نهایی‌شدن جزئیات، خود را پیروز اعلام کرده است و اطرافیانش انتظار دارند این بار نیز چنین کند؛ حتی اگر کاهش اندکی در تنش حاصل شود، او آن را «پیروزی تاریخی» خواهد خواند.

با این حال، این روایت برای کشاورزان آمریکایی چندان قانع‌کننده نیست. جمهوری‌خواهان ایالت‌های کشاورزی از دولت خواسته‌اند بازار چین را دوباره به روی محصولات کشاورزی باز کند. کشاورزان سویا از کاهش صادرات و زیان‌های ناشی از تعرفه‌ها خشمگین‌اند.

در همین حال، شرکت‌های واردکننده و خرده‌فروشان بزرگ که به کالاهای چینی وابسته‌اند، در آستانه فصل خرید سال نو با افزایش قیمت‌ها روبه‌رو هستند. فشارهای اقتصادی داخلی هم‌زمان با فشار سیاسی خارجی، دولت ترامپ را در تنگنایی دوگانه قرار داده است. ترامپ در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره وابستگی آمریکا به چین در زمینه مواد معدنی نادر گفت: «فکر می‌کنم روابط ما با چین بسیار خوب خواهد بود. وقتی دیدارهایمان در کره‌ جنوبی تمام شود، با چین توافقی واقعا منصفانه و عالی خواهیم داشت».

تحلیلگران مسائل چین می‌گویند دیدار میان دو کشور احتمالا برگزار می‌شود، زیرا هر دو طرف تمایل دارند دست‌کم به اندازه‌ای از تنش بکاهند که گفت‌وگوها از سر گرفته شود. قرار است اسکات بسنِت، وزیر خزانه‌داری و جمیسون گریر، نماینده تجاری آمریکا، روزهای شنبه و یکشنبه در مالزی با هه لی‌فنگ، معاون نخست‌وزیر چین، دیدار کنند تا زمینه گفت‌وگوی رهبران را فراهم کنند. با این حال، کارشناسان چندان انتظار پیشرفت قابل توجهی در روابط دوجانبه ندارند. بسیاری معتقدند حداکثر نتیجه این است که دو رهبر روی صحنه بگویند «هیچ مشکلی نداریم» تا فضای روانی بازار آرام شود. درِک سیسرز، پژوهشگر ارشد اندیشکده امریکن اینترپرایز، گفته است: «همه منتظر همان تصویر هستند، ترامپ و شی کنار هم بایستند و اعلام کنند روابط خوب است. همین آرامش موقت هدف بسیاری است».

در واشنگتن، برخی از سیاست‌مداران تندرو در قبال چین نگرانند که ترامپ برای ازسرگیری خرید محصولات کشاورزی یا رفع محدودیت‌ها بر مواد معدنی نادر، امتیازهای بزرگی بدهد؛ از جمله لغو کنترل‌های صادراتی بر تراشه‌ها و تجهیزات نیمه‌هادی یا عقب‌نشینی از محدودیت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته.

لیزا توبین، مدیر پیشین شورای امنیت ملی در امور چین، هشدار داده است: «بدترین سناریو برای آمریکا این است که ترامپ امتیازهای زیادی واگذار کند، فقط برای اینکه بگوید توافقی انجام داده است».

متحدان محتاط در سئول و توکیو

در مسیر سفر، ترامپ باید از چالش‌های متحدانش در کره‌جنوبی و ژاپن هم عبور کند. هر دو کشور احتمالا خواستار بازنگری در توافق‌های تجاری با آمریکا خواهند بود.

کره‌ جنوبی همچنان بر سر توافق تجاری تازه‌ای مذاکره می‌کند و از فشار واشنگتن برای تخصیص ۳۵۰ میلیارد دلار سرمایه به پروژه‌هایی که عمدتا آمریکا انتخاب می‌کند، ناراضی است. سئول بیم دارد چنین ساختاری اقتصادش را با بحران مالی روبه‌رو کند و از همین رو خواستار انعطاف بیشتر در نحوه هزینه‌کرد منابع است.

کره‌ای‌ها همچنین خواهان تخفیف در تعرفه‌های خودرویی‌اند که اکنون به ۲۵ درصد می‌رسد، در حالی که شرکت‌های اروپایی، بریتانیایی و ژاپنی نرخ‌های بسیار پایین‌تری می‌پردازند. تامی اُربی، مدیر شرکت روابط دولتی DGA که بر مذاکرات کره تمرکز دارد، گفته است: «سئول نمی‌تواند توافق بدی را بپذیرد. رئیس‌جمهور لی جه‌میونگ با اپوزیسیونی روبه‌روست که منتظر کوچک‌ترین لغزش است. توافق منصفانه به نفع هر دو کشور است».

در ژاپن نیز نخست‌وزیر جدید، سانائه تاکائوچی که به‌تازگی ائتلاف شکننده‌ای را شکل داده، با فشار داخلی روبه‌روست. او در ماه گذشته هشدار داده بود در صورت ناعادلانه‌بودن توافق، احتمال بازگشایی مذاکرات وجود دارد، اما بعدتر برای جلوگیری از فروپاشی ائتلافش از لحن خود عقب نشست. اکنون در آستانه دیدار با ترامپ، او باید تعادلی میان وعده‌های اقتصادی و بقاى سیاسی خود برقرار کند. هر امتیاز بیش از حد به واشنگتن ممکن است از سوی رقبایش به‌ عنوان «ضرر ملی» تعبیر شود.

هیچ‌یک از کشورهای جنوب شرق آسیا نیز مایل به رویارویی مستقیم با ترامپ نیستند. انتظار می‌رود نشست آسه‌آن در مالزی به نمایش اتحاد ظاهری با دستور کار تجاری آمریکا تبدیل شود، هرچند بسیاری از این دولت‌ها در خفا نگران رفتار غیرقابل پیش‌بینی رئیس‌جمهور آمریکا هستند.

با وجود تلاش‌های جدید، هیچ توافقی نمی‌تواند آسیب ناشی از جنگ‌های تعرفه‌ای گذشته را جبران کند. کشورهای صادرکننده در جنوب شرق آسیا هنوز از رکود ناشی از آن دوران رنج می‌برند. در همین حال، چین دامنه نفوذ خود را از طریق گسترش منطقه تجارت آزاد و پروژه‌های زیرساخت دیجیتال افزایش داده و در دریای چین جنوبی نیز رفتار تهاجمی‌تری در پیش گرفته است.

گرِتا پیش، مشاور حقوقی سابق دفتر نمایندگی تجاری آمریکا، گفته است: «در هر مذاکره‌ای با کشورهای دیگر، این پرسش در پس ذهن وجود دارد که این توافق چگونه بر چین تأثیر می‌گذارد یا چطور می‌تواند از اقداماتش پیشگیری کند. با توجه به تنش‌های اخیر، این عامل بیش از گذشته مطرح است».

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.