پس از تماس و دیدار ترامپ با پوتین و زلنسکی، کاخ سفید از «صلح از طریق قدرت» می‌گوید و منتقدان از خوش‌خیالی
دیپلماسی بر لبه شمشیر
دونالد ترامپ پس از دیدار تازه‌اش با ولودیمیر زلنسکی در کاخ سفید، بار دیگر خود را در نقش میانجی بزرگ میان مسکو و کی‌یف می‌بیند؛ نقشی که هم‌زمان ستایش و تردید را برانگیخته است. او می‌گوید وقت «توقف کشتار» فرا رسیده است؛ اما واقعیت‌های میدان جنگ و سیاست جهانی پیچیده‌تر از آن هستند که با یک جمله در شبکه‌های اجتماعی پایان یابند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
شرق: دونالد ترامپ پس از دیدار تازه‌اش با ولودیمیر زلنسکی در کاخ سفید، بار دیگر خود را در نقش میانجی بزرگ میان مسکو و کی‌یف می‌بیند؛ نقشی که هم‌زمان ستایش و تردید را برانگیخته است. او می‌گوید وقت «توقف کشتار» فرا رسیده است؛ اما واقعیت‌های میدان جنگ و سیاست جهانی پیچیده‌تر از آن هستند که با یک جمله در شبکه‌های اجتماعی پایان یابند.
ترامپ در حالی مرحله‌ای تازه از ابتکار صلح خود را آغاز کرده که چند هفته پس از میانجیگری موفق و البته موقت در توافق آتش‌بس غزه، به دنبال ثبت دستاوردی دیگر در پرونده جنگ اوکراین است. بااینحال، پشت صحنه این تلاش‌ها نشان می‌دهد کاخ سفید کنونی ابزارهای فشار تازه‌ای را در برابر مسکو آماده کرده تا شاید دیدار بعدی ترامپ و ولادیمیر پوتین در بوداپست، فراتر از نمایش سیاسی باشد. به گفته مقام‌های آمریکایی، وزارت خارجه آمریکا با هدایت مارکو روبیو، جایگزین استیو ویتکاف به عنوان فرستاده ویژه در این پرونده، گفت‌وگوهای مقدماتی با طرف روسی را آغاز کرده است. این تغییر، نشانه‌ای از جدیت واشنگتن برای حرفه‌ای‌تر‌کردن مسیر دیپلماسی با حکومت پوتین تلقی می‌شود. روبیو در محافل اروپایی چهره‌ای قابل اعتمادتر از پیشینیان خود به شمار می‌آید و مقام‌های اوکراینی از این جابه‌جایی استقبال کرده‌اند.
در کاخ سفید، ترامپ تصمیم دارد بار دیگر با پوتین دیدار کند؛ دیداری که می‌تواند سرنوشت پرونده اوکراین را رقم بزند. دیدار قبلی در آلاسکا، بدون دستاورد ملموس پایان یافت و بسیاری آن را امتیازی برای کرملین دانستند. بااینحال، مشاوران ترامپ معتقدند دور جدید مذاکرات، به‌ویژه با تهدید احتمالی ارسال موشک‌های تاماهاوک به اوکراین، می‌تواند پوتین را وادار به انعطاف کند.
تاماهاوک و پیام قدرت
زلنسکی در دیدار واشنگتن تلاش کرد موافقت آمریکا را برای خرید موشک‌های دوربرد تاماهاوک جلب کند. این موشک‌ها با برد بیش از هزار‌و 600 کیلومتر، می‌توانند عمق خاک روسیه را هدف بگیرند. ترامپ در پاسخ گفت امیدوار است «اوکراین به آنها نیاز پیدا نکند» و ترجیح می‌دهد جنگ با مذاکره پایان یابد. این موضع دوگانه، توازن میان نمایش صلح‌طلبی و حفظ اهرم فشار نظامی را منعکس می‌کند. پوتین در گفت‌وگوی تلفنی با ترامپ ادعا کرد ارسال چنین سلاح‌هایی «وضعیت را تغییر نخواهد داد، اما روابط دو کشور را تخریب می‌کند». بااینحال، حتی اشاره به احتمال ارسال تاماهاوک‌ها موجب شد مسکو با تمایل بیشتری به میز مذاکره بازگردد. آندری سیبیها، وزیر خارجه اوکراین، در شبکه ایکس نوشت: «قدرت واقعا می‌تواند حرکت به سوی صلح ایجاد کند». ترامپ در سخنان خود تأکید می‌کند که می‌خواهد «اجازه دهد هر دو طرف ادعای پیروزی کنند و تاریخ قضاوت کند». او خود را «رئیس‌جمهور صلح» می‌نامد و باور دارد اراده فردی می‌تواند بر درگیری‌های ساختاری غلبه کند. منتقدانش اما این نگاه را ساده‌انگارانه و خطرناک می‌دانند. دانیل فرید، دستیار پیشین وزیر خارجه در امور اروپا، به وال‌استریت ژورنال گفته است: «ابزارهایی برای فشار اقتصادی و نظامی بر روسیه داریم که استفاده نمی‌شوند». با وجود تردیدها، ترامپ بر این باور است که می‌تواند همان‌طور که توافق غزه را به نتیجه رساند، جنگ اوکراین را نیز متوقف کند. مقامات دولتش می‌گویند روحیه پیروزی اخیر در خاورمیانه، انگیزه‌ای تازه برای پرونده اروپا فراهم کرده است.
بوداپست؛ میدان آزمون دوم
بر‌اساس اعلام کاخ سفید، دیدار ترامپ و پوتین قرار است در بوداپست برگزار شود؛ شهری که در سال‌های اخیر به محل تلاقی سیاست‌های شرق و غرب تبدیل شده است. این دیدار، فرصتی برای ترامپ خواهد بود تا نشان دهد رویکرد «صلح از طریق قدرت» فقط یک شعار انتخاباتی نیست.
در همین حال، آمریکا کانال‌های گفت‌وگو را در سطح پایین‌تر باز کرده و تلاش می‌کند از مسیر فشارهای اقتصادی و تهدیدهای نمادین، فضا را برای توافق آماده کند. طرح تحریم‌های تازه علیه روسیه در سنا در دست بررسی است و می‌تواند به ترامپ اختیار گسترده‌تری برای اعمال مجازات‌های مالی بدهد؛ هرچند او هشدار داده «زمان‌بندی آن ممکن است کامل نباشد». حتی در درون دولت آمریکا، تردید نسبت به نیت پوتین پابرجاست. برخی مشاوران هشدار داده‌اند که مسکو با استفاده از نشست‌ها، زمان می‌خرد تا عملیات خود را ادامه دهد. خودِ ترامپ نیز در پاسخ به خبرنگاری که پرسید آیا از «بازی‌خوردن» نگران نیست، گفت: «بله، من را بهترین‌ها بازی داده‌اند و همیشه خوب بیرون آمده‌ام». تحلیلگران معتقدند ترامپ از یک سو به دنبال توافقی است که نامش را در تاریخ ثبت کند و از سوی دیگر نمی‌خواهد به طور علنی شکست در برابر پوتین تلقی شود. ساموئل چَرپ از اندیشکده رَند گفته است: «بی‌صبری ترامپ مانع شکل‌گیری فرایند دیپلماتیک واقعی شده، اما انتصاب روبیو پیامی است که واشنگتن در مسیر گفت‌وگو جدی‌تر شده است».
پروژه عجیب برینگ
در حاشیه این تحولات، پیشنهاد غیرمنتظره‌ای از مسکو توجه رسانه‌ها را جلب کرده است. کیریل دیمیتریف، فرستاده سرمایه‌گذاری پوتین، طرح احداث تونلی تقریبا 110کیلومتری زیر تنگه برینگ را با همکاری شرکت برینگ متعلق به ایلان ماسک مطرح کرده و آن را «نماد اتحاد» میان دو کشور خوانده است. او حتی پیشنهاد داده نامش «راه‌آهن پوتین–ترامپ» باشد.
ترامپ در پاسخ گفته «باید درباره‌اش فکر کند»، اما زلنسکی در همان دیدار مخالفت خود را با ایده اعلام کرده است. کارشناسان فنی یادآور شده‌اند اجرای چنین پروژه‌ای در منطقه‌ای با سرمای شدید و زمین‌لرزه‌های مکرر عملا ناممکن است. بااینحال، طرح نمادین تونل یادآور تلاش روسیه برای بازسازی روابط اقتصادی با واشنگتن در سایه مذاکرات صلح است. زلنسکی در سفر اخیرش به واشنگتن فقط دنبال سلاح نبود؛ او پیشنهاد داده آمریکا از ظرفیت ذخایر گاز اوکراین برای حضور در بازار انرژی اروپا استفاده کند. این طرح، به گفته او، هم بازسازی زیرساخت‌های آسیب‌دیده اوکراین را تسریع می‌کند و هم وابستگی اروپا به منابع روسیه را کاهش می‌دهد. نشست او با کریس رایت، وزیر انرژی آمریکا و مدیران شرکت‌های انرژی نشان داد کی‌یف به دنبال شراکتی بلندمدت با شرکت‌های آمریکایی است. ترامپ نیز از این ایده استقبال محتاطانه‌ای کرده و گفته است حضور اقتصادی آمریکا در اوکراین می‌تواند «پایه‌ای برای ثبات آینده» باشد؛ اما در نهایت، همه نگاه‌ها به نشست بوداپست دوخته شده است؛ جایی که سرنوشت این طرح‌ها و شاید کل مسیر جنگ، روشن‌تر خواهد شد.
نشست آلاسکا در تابستان گذشته برای ترامپ ناکامی نسبی بود؛ هرچند مشاورانش می‌گویند در آن دیدار، روسیه برای نخستین بار پذیرفت وضعیت موجود در برخی مناطق شرق اوکراین حفظ شود و از مطالبه کنترل کامل چهار استان عقب‌نشینی کند. اندرو پیک، مقام پیشین شورای امنیت ملی گفته است: «پیشنهاد آلاسکا معنادار بود و توافق نهایی باید کم‌هزینه‌ترین مسیر برای هر دو طرف باشد».
به نظر می‌رسد ترامپ می‌خواهد از همان نقطه نیمه‌تمام ادامه دهد. او بارها گفته که انتظار داشت حل بحران اوکراین «آسان‌ترین» کار دولتش باشد، زیرا با پوتین رابطه خوبی دارد؛ اما اکنون اعتراف می‌کند «پوتین ناامیدش کرده است».
آزمونی برای سیاست خارجی تازه آمریکا
در سطح کلان، دیدار زلنسکی و ترامپ بازتابی از تغییر توازن میان واشنگتن، مسکو و کی‌یف است. دولت دوم ترامپ دیگر تمایل ندارد بدون قید و شرط از اوکراین حمایت نظامی کند، بلکه تلاش می‌کند با ترکیب فشار و امتیاز، هر دو طرف را به توافق بکشاند. این رویکرد از نگاه ناظران اروپایی، بازگشت به دیپلماسی کلاسیک آمریکایی است؛ دیپلماسی‌ای که تکیه‌گاهش منافع ملی است، نه آرمان‌گرایی. در پایان دیدار واشنگتن، زلنسکی در جمع خبرنگاران گفت: «رئیس‌جمهور ترامپ اکنون شانس بزرگی برای پایان‌دادن به این جنگ دارد»؛ جمله‌ای که اگرچه خوش‌بینانه است، ولی سایه‌ای از انتظار و اضطراب را نیز در خود دارد؛ انتظاری برای نتیجه‌ای که نه‌تنها آینده اوکراین، بلکه اعتبار سیاسی ترامپ را رقم خواهد زد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
