مصائب قربانیان جنگ‌

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: «ساعت حدود 3:30 بعدازظهر روز 25 خرداد بود که یکی از دوستانم زنگ زد و پرسید حالم خوب است؟ وقتی پرسیدم چطور؟ گفت که اسرائیل به محله سیدخندان حمله کرده است... دنیا روی سرم خراب شد. من پراید بابا را برداشته بودم و برای مسافرکشی به خیابان رفته بودم. به سرعت به سمت خانه برگشتم و دیدم که کوچه محبی میان دود و غبار و آتش گم شده و ستون‌های شکسته و دیوارهای ویران از ساختمان قدیمی ما آویزان است؛ زانوهایم سست شد. کوچه را بسته بودند و اجازه تردد نمی‌دادند و آخرین تصویر من از مادرم زنی با لباس بلند بود که روی مبل خانه نشسته است اما بابا و خواهرم را به یاد نمی‌آوردم». این روایت محمد است. تنها بازمانده خانواده‌ای چهارنفره که خانه و خانواده خود را در جنگ 12روزه ایران و اسرائیل از دست داده است.

محمد و خانواده او مستأجر طبقه دوم این ساختمان بودند و او تنها با لباس‌هایی که به تن داشت و زخم بزرگی که به قلب و روحش نشسته بود به خانه عمه خود رفت. درست یک ماه از آن روز می‌گذرد اما محمد نه تنها هنوز خانه و کاشانه‌ای ندارد که امکان دسترسی او به اموال خانوادگی مسدود است؛ تمام حساب‌های بانکی، مالکیت خودرو، ودیعه رهن خانه و... همه و همه بلوکه شده است تا فرایند انحصار وراثت انجام شود و دولت مالیات بر ارث را بردارد!

آسیب‌دیدگان جنگ گرفتار بوروکراسی اداری

حالا بسیاری از جنگ‌زدگان نه تنها به خانه و کاشانه و وسایل زندگی خود دسترسی ندارند که دسترسی به پس‌انداز مالی و اموال خانوادگی قفل شده است. دولت هتل‌هایی برای اقامت جنگ‌زدگان در نظر گرفته است یا وعده داده که خانه جنگ‌زدگان را بازسازی می‌کند و وسایل خانه را در اختیار جنگ‌زدگان می‌گذارد اما از تمام این وعده‌ها تنها بوروکراسی طولانی اداری مانده است و جنگ‌زدگانی که حتی به اموال خود دسترسی ندارند، چه رسد به کمک‌های دولتی. محمد می‌گوید «کاش دولت بداند بار مصیبت  از دست دادن اعضای خانواده آن‌قدر سنگین است که برای بازماندگان پایی نمانده تا از پله‌ها و طبقات ادارات رنگارنگ بالا و پایین بروند».

بازماندگان قربانیان جنگ توضیح می‌دهند که بارها به بنیاد شهید مراجعه و فرم‌های مختلفی پر کرده‌اند اما تاکنون هیچ خبری از حمایت این نهاد نشده است. کارمندان بنیاد شهید به بازماندگان گفته‌اند که «مبلغ ناچیزی برای حمایت از خانواده شهدا و مجروحان جنگ در نظر گرفته‌اند که در صورت تأمین اعتبار پرداخت می‌شود». بازماندگان قربانیان جنگ برای گزارش وسایل آسیب‌دیده خانه خود به چند ارگان از جمله بنیاد شهید، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و حتی پلیس مراجعه کرده‌اند اما در نهایت به آنها گفته شده است که باید به شهرداری مراجعه کنند و فرم‌هایی پر کرده و گزارشی درباره وسایل آسیب‌دیده خانه خود بنویسند اما آنجا هم به بازماندگان گفته شده است که خسارت تنها در صورت تأمین اعتبار پرداخت می‌شود و فعلا مشخص نیست که چه ارگانی تأمین اعتبار مورد نیاز را بر عهده می‌گیرد.

دریافت خسارت خودرو در جنگ هم دنگ و فنگ خود را دارد. اثبات خسارت خودرو در جنگ روالی طولانی دارد که گاه کار را به دادگاه و محاکم قضائی می‌کشاند اما در کل شرکت‌های بیمه‌ای به راحتی زیر بار پرداخت این خسارت‌ها نمی‌روند و بعضا پاسخ می‌دهند که «پوشش بیمه‌ای حوادث غیرمترقبه از جمله جنگ قرارداد و بندهای جداگانه دارد و هزینه بیمه‌نامه آن متفاوت است». این بهانه سبب شده است که برخی شرکت‌های بیمه‌ای از پرداخت خسارت جنگ به خودروهای مردم طفره بروند. بسته‌شدن حساب‌های بانکی بازماندگان قربانیان جنگ به دلیل انحصار وراثت، گرفتاری بزرگ‌تری است که دسترسی خانواده‌ها را به پس‌انداز مالی خود محدود کرده است. فهیمه می‌گوید که قربانیان جنگ انتظار حمایت مالی ندارند اما حداقل خسارت اموال آنها پرداخت شود یا دسترسی آنها به اموال خود دشوار نشود.

دریافت مالیات از قربانیان جنگ

ماجرا اما فراتر از این است. این خانواده‌ها خبر می‌دهند که دستگاه‌های دولتی به آنها اعلام کرده‌اند که تکلیف اموالشان پس از کسر مالیات بر ارث مشخص می‌شود. پیگیری «شرق» از سازمان امور مالیاتی بر ادعای این خانواده‌ها صحه می‌گذارد. بر اساس توضیحات سازمان امور مالیاتی، فرایند کسر مالیات بر ارث درباره بازماندگان قربانیان جنگ همچون سایر بازماندگان متوفیان در جریان است زیرا قانون‌گذار زمان تصویب این قانون، جنگ را پیش‌بینی نکرده بود و هم‌اکنون دستورالعملی برای مستثناکردن بازماندگان قربانیان جنگ ایران و اسرائیل وجود ندارد. هرچند   دولت استثناها و تخفیفات مالیاتی برای صاحبان کسب‌وکارهای آسیب‌دیده در جنگ در نظر گرفته اما این تخفیف‌ها و استثناها تاکنون شامل حال اموال خانواده‌های قربانی نشده است.

بازسازی خانه‌های آسیب‌دیده در هاله‌ای از ابهام

ماجرای بازسازی خانه‌های تخریب‌شده یا آسیب‌دیده در جنگ که فرایندی دشوارتر و طولانی‌تر است. بنا بوده دولت به این خانواده‌ها مبلغی به عنوان ودیعه مسکن بدهد. مبلغی که حدود یک میلیارد تومان ودیعه مسکن و ماهانه 20 میلیون تومان اجاره تعیین شده بود. این عددی است که علیرضا زاکانی شهردار تهران گفته اما برخی آسیب‌دیدگان جنگ می‌گویند که این ارقام تنها در رسانه‌ها مطرح شده و هنوز پرداختی به آنها انجام نشده است. تنها هتل‌هایی برای اسکان موقت جنگ‌زدگان در نظر گرفته‌اند. زاکانی، شهردار تهران در جمع خبرنگاران در خصوص اسکان اضطراری خانواده‌هایی که منازل آنها آسیب دیده‌اند، توضیح داده است که بالغ بر هزار و شصت هفتاد نفر در ۱۱ هتل به صورت اسکان موقت حضور دارند. این اسکان به مدت یک تا دو سال برای آنهایی که می‌خواهند ضمن بازسازی منازلشان مقاوم‌سازی شود، ادامه خواهد داشت. او دیروز گفته است که «در طول دو روز گذشته از چهار منطقه [تخریب‌شده] دیدار داشتم.

بر اساس دستورالعملی که سه‌شنبه هفته گذشته صادر کردیم، چک این عزیزان صادر و تقدیم آنها شد. این شامل آنهایی است که چه خود بخواهند مکانی را اجاره کنند و چه آنها که ما برایشان مکان را اجاره کنیم». با این حال شهرداری بارها تأکید کرده است که در زمینه اسکان جنگ‌زدگان وظیفه‌ای ندارد و وزارت راه و شهرسازی هم تنها وعده‌هایی در زمینه بازسازی خانه‌های آسیب‌دیده مطرح کرده که به نظر می‌رسد مهم‌ترین گرفتاری تأمین اعتبار و منابع است، آن هم برای دولتی که تا پیش از جنگ هم گرفتار ارقام بزرگ کسری بودجه بوده است. مجید جودی، معاون بازسازی و مسکن روستایی بنیاد مسکن، در نشستی با عنوان «تأملی بر رویکردهای بازسازی پساجنگ؛ مروری بر تجربیات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی» که در پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار شد، گفته است که «براساس ارزیابی‌ها حدود چهار هزار واحد مسکونی در تهران آسیب دیده‌ که ۵۰۰ واحد از آن نیازمند بازسازی و مقاوم‌سازی کامل است و سه هزار و 500 میلیارد تومان اعتبار برای بازسازی‌ها در بخش مردمی و مسکن و اماکن تجاری نیاز است».

البته او در ادامه تأکید کرده که «در جنگ تحمیلی یک میلیون واحد مسکونی بازسازی شده است. اکنون خسارت در جنگ تحمیلی ۱۲روزه در مقایسه با هشت سال تحمیلی بسیار ناچیز است». با تمام این احوال، خبرهای موجود حاکی از آن است که از سه هزار و 500 میلیارد تومان اعتبار موردنیاز برای بازسازی خانه‌های آسیب‌دیده فقط حدود هزار میلیارد تومان اعتبار تأمین شده است. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم چهارشنبه ۱۱ تیر ۱۴۰۳ با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، نوشت: «امروز در جلسه هیئت دولت مصوب شد که هزار میلیارد تومان در اختیار بنیاد مسکن قرار گیرد تا با هماهنگی سازمان برنامه‌ و بودجه برای اسکان موقت و بازسازی منازل مسکونی آسیب‌دیده از حملات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی هزینه کند».

علاوه بر خانه‌های مسکونی بعضا اماکن تجاری و تولیدی هم در جنگ آسیب دیده‌اند. محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس با بیان اینکه هنوز بازسازی اماکن آسیب‌دیده جنگ آغاز نشده، اواسط تیر ماه به مهر گفته است «حدود ۲۴۶ واحد مسکونی و تجاری در ۱۱ استان کشور تخریب شده است که نیازمند احداث هستند، بیش از چهار هزار و ۸۹۶ واحد در کشور نیاز به تعمیر دارند، حدود ۲۳۶ واحد در حال ارزیابی برای بازسازی، مقاوم‌سازی یا احداث هستند».

او در ادامه تأکید کرده است: «هنوز مسئله بازسازی منازل و مراکز تجاری باید مورد توجه قرار بگیرد. متأسفانه بعد از گذشت این زمان عملا در موضوع بازسازی و احداث تخریبی‌ها اقدام مؤثری صورت نگرفته و با وجود اینکه در روزهای نخست یک بسته از طرف وزارت راه و شهرسازی به بنیاد ملی مسکن داده شد تا مسئولیت بازسازی را بر عهده بگیرند، هنوز مسئول بازسازی مشخص نشده است، همچنین این مسئله منجر شد تا شهرداری خود اقدامات شروع بازسازی را بر عهده بگیرد، در این شرایط بنیاد مسکن و وزارت راه و شهرسازی مسئولیت بازسازی را به شهرداری سپرد.

بنیاد مسکن با همکاری نظام مهندسی کشور همه واحدهای قابل بازسازی را شناسایی کردند، هنوز مشخص نیست چه کسی باید بازسازی این واحدها را انجام دهد و حتی مصوبه مشخصی نداریم که دستگاهی مسئولیت این بازسازی را بر عهده داشته باشد. از وزیر کشور به عنوان نایب‌رئیس و جانشین مدیریت بحران که در جای دیگر سمت رئیس ستاد بحران را دارد، انتظار می‌رود بازسازی و فرماندهی این واحدهای تخریبی را بر عهده بگیرد».

گذشته از این، وضعیت اسکان موقت آسیب‌دیدگان جنگ هم به روشنی مشخص نیست و سرکشی خبرنگاران به هتل‌های محل اقامت جنگ‌زدگان ساده نیست و با وجود پیگیری فراوان «شرق» ممکن نشد.