آیا ایران می‌تواند برای آسیب‌های محیط زیست از جنگ، غرامت بگیرد؟
در حالی که نگاه جهان در طول جنگ 12روزه میان ایران و اسرائیل عمدتا بر تلفات انسانی، ویرانی‌های شهری و تحولات نظامی متمرکز بود، فاجعه‌ای در سکوت در حال شکل‌گیری بود: تخریب گسترده محیط زیست ایران. تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به خاک ایران، نه‌تنها جان و امنیت شهروندان را تهدید کرد، بلکه ضربات سهمگینی به طبیعت وارد ساخت.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
در حالی که نگاه جهان در طول جنگ 12روزه میان ایران و اسرائیل عمدتا بر تلفات انسانی، ویرانی‌های شهری و تحولات نظامی متمرکز بود، فاجعه‌ای در سکوت در حال شکل‌گیری بود: تخریب گسترده محیط زیست ایران. تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به خاک ایران، نه‌تنها جان و امنیت شهروندان را تهدید کرد، بلکه ضربات سهمگینی به طبیعت وارد ساخت. در جریان این حملات، بسیاری از زیرساخت‌های نفتی، صنعتی و پالایشگاهی ایران در مناطق مختلف هدف قرار گرفتند. انفجار مخازن نفت و گاز، آتش‌سوزی در مجتمع‌های پتروشیمی و آسیب به خطوط لوله، موجب انتشار حجم عظیمی از مواد سمی به هوا و خاک شد. تا آنجا که به گفته کارشناسان، آلودگی ناشی از این انفجارها در برخی مناطق تا شعاع چند کیلومتری گسترش یافته و باعث آلودگی شدید منابع آب و خاک شده است.
بر اساس اعلام رسمی سازمان حفاظت محیط زیست، دست‌کم ۱۳ منطقه تحت حفاظت در استان‌های مختلف از جمله فارس، ایلام، کرمانشاه، خوزستان، گیلان، همدان و اصفهان دچار آسیب‌های گسترده شده‌اند. از نگران‌کننده‌ترین این آسیب‌ها، آتش‌سوزی در بیش از 9 هزار هکتار از جنگل‌ها و مراتع حفاظت‌شده در اثر اصابت بقایای پرتابه‌های جنگی بود. این آتش‌ها نه‌تنها پوشش گیاهی را نابود، بلکه خاک را نیز دچار فرسایش و آسیب‌های برگشت‌ناپذیر کرد. گونه‌های نادر جانوری نیز در این میان تلف شدند؛ جانورانی که هرکدام بخشی از زنجیره حیاتی تنوع زیستی ایران به‌شمار می‌رفتند.
تأسیسات صنعتی، میادین نفتی، پوشش گیاهی، حیات وحش و منابع آبی در جریان این جنگ متحمل خسارت گسترده‌ای شده‌اند. آلودگی‌های شیمیایی، آتش‌سوزی گسترده و ریزگردهای حاصل از سوختن مواد نفتی، کیفیت زندگی در بسیاری از مناطق ایران را تحت تأثیر قرار داده است. آن‌هم در زمانی که ایران سال‌هاست با بحران کم‌آبی و فرسایش خاک دست‌وپنجه نرم می‌کند.
با مشخص‌شدن حجم وسیع این آسیب‌ها که بسیار دیر و در برخی موارد هرگز جبران نخواهند شد، سازمان حفاظت محیط زیست ایران خواستار آن شده که برآورد دقیق این خسارت با کمک نهادهای مستقل بین‌المللی انجام شود تا ایران در مجامع جهانی برای دریافت غرامت اقدام کند.
اما ایران چگونه می‌تواند برای خسارت محیط‌زیستی ناشی از جنگ، از اسرائیل درخواست غرامت کند؟ پاسخ در حقوق بین‌الملل، به‌ویژه در پروتکل الحاقی اول کنوانسیون‌های ژنو نهفته است. این سند که در سال ۱۹۷۷ به تصویب رسید، در ماده ۳۵ خود به‌صراحت بر «لزوم حفاظت از محیط زیست طبیعی در زمان جنگ» تأکید دارد و اعلام می‌کند: «تخریب گسترده، بلندمدت و شدید محیط زیست طبیعی ممنوع است». در ماده ۵۵ این پروتکل نیز بر مراقبت‌های لازم برای حفظ محیط زیست طبیعی در طول درگیری‌های مسلحانه و اجتناب از آسیب‌های غیرضروری تأکید شده است. همچنین طبق ماده ۸ اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی ICC در لاهه، تخریب محیط زیست در جریان جنگ، می‌تواند مصداق «جنایت جنگی» باشد.
ایران می‌تواند با استناد به این مواد قانونی موجود و با تهیه مستندات دقیق، پرونده‌ای برای پیگیری حقوقی در مجامع بین‌المللی مانند دیوان بین‌المللی دادگستری یا شورای حقوق بشر سازمان ملل باز کند. مستندسازی علمی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، همکاری با نهادهای دانشگاهی و بین‌المللی و ثبت میدانی آثار تخریب، از جمله اقداماتی است که می‌تواند روند این پیگیری را تسهیل کند.
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
