سرود خویشتن

شرق: «هنر انتخاب» عنوان کتابی است از شینا آینگار که اخیرا با ترجمه سپیده رئیسی در نشر بیدگل منتشر شده است. نویسنده که روان‌شناس اجتماعی و پژوهشگر حیطه انتخاب و تصمیم‌گیری است، در این کتاب به موضوعی پرداخته که هر یک از ما به‌نوعی در تمام طول زندگی با آن درگیر هستیم.

نویسنده در هر یک از فصل‌های هفت‌گانه کتاب از دیدگاهی متفاوت به موضوع انتخاب پرداخته و به سراغ پرسش‌های گوناگونی درباره تأثیر انتخاب بر زندگی رفته است. پرسش‌هایی نظیر اینکه: چرا انتخاب ابزاری قوی و کارآمد است و این قدرت از کجا می‌آید؟ آیا همه ما مثل هم انتخاب می‌کنیم؟ میان کسی که هستیم و شیوه انتخاب‌مان چه رابطه‌ای وجود دارد؟ چرا غالبا از انتخاب‌هایمان ناامید می‌شویم و چطور از ابزار انتخاب به بهترین و مؤثرترین شکل استفاده می‌کنیم؟ روی انتخاب‌های روزمره‌مان چقدر کنترل داریم؟ وقتی گزینه‌هایمان کم‌وبیش نامحدودند، چطور انتخاب کنیم؟ آیا اصلا باید اجازه بدهیم که دیگران برایمان انتخاب کنند و اگر بله، چه کسی و چرا؟

نویسنده می‌گوید روند بررسی این پرسش‌ها به ما کمک می‌کند آگاهانه‌تر تصمیم بگیریم. به باور او، انتخاب چه پیش‌پاافتاده باشد و چه سرنوشت‌ساز، چه انتخابی داشته باشیم و چه نداشته باشیم، بخشی جدایی‌ناپذیر از داستان زندگی ما‌ست. گاهی دوستش داریم و گاهی از آن بیزاریم، ولی، صرف‌نظراز رابطه‌مان با انتخاب، نمی‌توانیم نادیده‌اش بگیریم. او امیدوار است که این کتاب به خواننده نشان دهد که انتخاب چگونه گذشته را شکل داده، چرا در حال حاضر آن‌قدر مهم است و در آینده ما را به کجا می‌برد.

نویسنده کتاب با بیان اینکه انتخاب می‌تواند معانی بسیار متفاوتی داشته باشد، می‌گوید که می‌شود آن را به شیوه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد و امکان پرداختن به تمام زوایای آن در یک کتاب وجود ندارد. او در کتابش تنها به وجوهی پرداخته که به نظرش تأمل‌برانگیزند و بیشتر به راه و روش زندگی‌مان مربوط‌اند.

کتاب «هنر انتخاب» بر پایه روان‌شناسی است. با وجود این، از حوزه‌ها و رشته‌های دیگر مثل مدیریت و کسب‌وکار، اقتصاد، زیست‌شناسی، فلسفه، مطالعات فرهنگی، سیاست‌گذاری عمومی و پزشکی بسیار بهره برده است. نویسنده کوشیده تا جای ممکن از این راه دیدگاه‌های متعددی را معرفی کند و تصورات رایج درباره نقش انتخاب و به کار بستن آن در زندگی را به چالش بکشد.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «انتخاب‌کردن یعنی معطوف‌شدن به آینده؛ یعنی تلاش کنیم به یک ساعت یا یک سال بعد، یا حتی فراتر از آن، نیم‌نگاهی بیندازیم و براساس چیزی که می‌بینیم تصمیم بگیریم. از این منظر همه ما پیشگوهایی آماتور هستیم، هرچند پیشگویی‌های ما معمولا براساس نشانه‌های دم‌دستمان است تا مریخ و ونوس و دب‌اکبر. پیشگوهای حرفه‌ای هم همین کاری را می‌کنند که ما انجام می‌دهیم، منتها در ابعاد بزرگ‌تر و با مهارت بیشتر. آنها استاد افشای آینده‌اند و برای این کار ملغمه‌ای از عقل سلیم، بینش روان‌شناختی و کارهای نمایشی را به کار می‌گیرند. عجیب است که هم‌زمان هم اسرارآمیز به نظر می‌آیند و هم واقع‌بین؛ هرچند ما از فوت‌وفن کارشان سردرنمی‌آوریم، اتکای آنها بر امور فیزیکی و قابل مشاهده این توهم را ایجاد می‌کند که پیش‌بینی‌هایشان مبتنی بر شواهد است‌».

شینا آینگار متولد کانادا، استاد بیزینس و مدیریت در دانشگاه بیزینس کلمبیا‌ست. او دارای مدرک کارشناسی اقتصاد و دکترای روان‌شناسی است و تاکنون جوایز متعددی برای کتاب‌های خود دریافت کرده است. آینگار تحقیقات گسترده‌ای در زمینه قدرت تصمیم‌گیری داشته و بیش از سی مقاله در نشریات معتبر آکادمیک به چاپ رسانده است. همچنین، سخنرانی‌های بسیاری نیز درباره قدرت انتخاب از آینگار موجود است که بسیاری از آنها پیرامون کتاب هنر انتخاب هستند.

آینگار در کتاب «هنر انتخاب» نشان داده که فرایند انتخاب ممکن است گیج‌کننده و طاقت‌فرسا باشد و برای این کار باید خیلی چیزها را در نظر گرفت و بار مسئولیت چیزهای زیادی را به دوش کشید، پس عجیب نیست که ما گاهی دنبال راه ساده‌تری بگردیم. نویسنده می‌گوید قدرت انتخاب زاییده این وعده نویدبخش است که در آینده امکان‌های تقریبا بی‌نهایتی وجود دارد، ولی میزان امکان‌پذیر‌بودن آنها همچنان ناشناخته است. ما می‌توانیم با استفاده از انتخاب زندگی‌مان را شکل دهیم، اما باز هم با عدم قطعیت زیادی روبه‌رو هستیم. البته که انتخاب دقیقا به علت همین عدم قطعیت قدرتمند است؛ چرا‌که اگر آینده از پیش مقدر شده بود، انتخاب چندان ارزشی نداشت.