دیواری مقابل برنامه‌نویسان:
وقتی کد‌زدن با تحریم گره می‌خورد
برای برنامه‌نویسی که در ایران زندگی می‌کند، مسیر شغلی چیزی فراتر از یادگیری زبان‌های برنامه‌نویسی و کسب مهارت‌های تخصصی و تسلط به ابزارهاست. یک برنامه‌نویس در کنار چالش‌های فنی، هر روز با دیواری از تحریم‌ها و محدودیت‌ها روبه‌رو می‌شود. دیواری که نه‌تنها فرو نمی‌ریزد، بلکه هر روز بلندتر می‌شود. بسیاری را ناامید کرده و عده زیادی را به سمت مهاجرت سوق داده است. برنامه‌نویس در ایران، برخلاف همتایان خود در کشورهای دیگر، علاوه بر تسلط فنی باید متخصص در «دور‌زدن» نیز باشد؛ دور‌زدن فیلترها، تحریم‌ها و اختلال‌های داخلی و خارجی.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
میلاد نوری-برنامه‌نویس: برای برنامه‌نویسی که در ایران زندگی می‌کند، مسیر شغلی چیزی فراتر از یادگیری زبان‌های برنامه‌نویسی و کسب مهارت‌های تخصصی و تسلط به ابزارهاست. یک برنامه‌نویس در کنار چالش‌های فنی، هر روز با دیواری از تحریم‌ها و محدودیت‌ها روبه‌رو می‌شود. دیواری که نه‌تنها فرو نمی‌ریزد، بلکه هر روز بلندتر می‌شود. بسیاری را ناامید کرده و عده زیادی را به سمت مهاجرت سوق داده است. برنامه‌نویس در ایران، برخلاف همتایان خود در کشورهای دیگر، علاوه بر تسلط فنی باید متخصص در «دور‌زدن» نیز باشد؛ دور‌زدن فیلترها، تحریم‌ها و اختلال‌های داخلی و خارجی.
در ایران، برنامه‌نویس‌ها هم مثل بسیاری از کاربران و افراد شاغل در سایر حوزه‌ها، در یک روز کاری، با تحریم‌های مختلفی روبه‌رو هستند. با این تفاوت که اگر در صنعت خودروسازی یک لولای درِ خودرو تحریم شود، روز بعد نماینده مجلس و وزیر و سایر مسئولان از آن مطلع می‌شوند؛ اما تحریم‌های حوزه آی‌تی و ابزارهای کار برنامه‌نویس‌ها، در شرایطی که بدون اغراق از صبح تا شب و هر ساعت از کار و عمر یک برنامه‌نویس ایرانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، گاهی آن‌قدر به چشم نمی‌آید و جدی گرفته نمی‌شود.
تحریم‌های ابزارهای آی‌تی و برنامه‌نویسی، موارد بسیار زیاد و متنوعی را در بر می‌گیرند؛ از تحریم‌شدن مقطعی سرویس‌های کنترل نسخه (version control) که برنامه‌نویس‌ها کدها و سورس‌های خود را برای مشارکت با همکارهای خود روی آنها قرار می‌دهند نظیر گیت‌هاب (Github) و گیت‌لب (Gitlab) گرفته تا عدم دسترسی به مستندات رسمی برنامه‌نویسی اندروید. از قطع دسترسی کامل به کلیه روش‌های پرداخت مرسوم در دنیا گرفته تا مسدود‌شدن سرورهای برنامه‌نویس‌های ایرانی در شرکت‌های دیجیتال اوشن و والتر.
برنامه‌نویس ایرانی برای ثبت و رسیدگی به اشکالات نرم‌افزار خود، به جای استفاده از ابزارهای معروف مثل سنتری (Sentry) که برای عموم برنامه‌نویس‌های جهان با چند کلیک و ساخت یک حساب کاربری ساده در دسترس است، باید روی یک سرور مجزا (که با هزینه دلاری تهیه می‌شود)، یک نسخه از سنتری را برای استفاده در پروژه خود راه‌اندازی کند و به جای تمرکز روی کار اصلی خود، برای به‌روزرسانی و نگهداری از این سرویس هم وقت و هزینه صرف کند.
خیلی از افراد و شرکت‌های ایرانی، بعد از تحریم توسط گیت‌لب که بدون اخطار قبلی دسترسی ایرانی‌ها را به سورس‌پروژه‌های خودشان مسدود کرد، نسخه‌ای اختصاصی از گیت‌لب را بر روی سرور خود راه‌اندازی کرده‌اند که این مورد هم باعث اتلاف وقت و هزینه می‌شود.
ذکر این نکته ضروری است که همه سرویس‌ها مثل سنتری و گیت‌لب نسخه‌های اوپن‌سورس و متن باز ندارند که با صرف وقت و هزینه هم بتوان روی سرور اختصاصی خود برنامه‌نویس، آنها را راه‌اندازی کرد.
ابزارهایی مثل مجموعه ابزارهای فایربیس گوگل که عمده ابزارهای آماری و تحلیلی آن برای برنامه‌نویس‌های ایرانی مسدود است. یکی از ابزارهای این مجموعه به‌عنوان نمونه، به برنامه‌نویس‌ها کمک می‌کند اشکالات و کرش‌های اتفاق‌افتاده روی برنامه موبایل خود بر روی دستگاه کاربرها را بررسی و آنها را رفع کند.
برخی ابزارهای آماری مهم مثل گوگل آنالیتیکس که مدتی قبل حساب‌های کاربری ایرانی‌ها را به‌صورت کامل مسدود کردند هم دارای هیچ ابزار مشابه باکیفیتی برای جایگزینی نیستند.
متأسفانه این تحریم‌ها به دلیل تعدد بالا، قابل شمارش نیستند و امکان فهرست‌شدن همه آنها در این مطلب فراهم نیست و روز به روز بر تعداد، شدت و تنوع آنها افزوده می‌شود؛ تا جایی که برخی تحریم‌ها بر روی سرویس‌های فنی گوگل مثل کنسول توسعه‌دهنده‌های گوگل که شامل ابزارهای متعدد و متنوعی است، به‌صورت کامل بر روی حساب‌های کاربری مسدود می‌شود و علاوه بر از بین رفتن دیتا و اطلاعات گذشته، مثل برخی تحریم‌های دیگر، با هیچ ابزار و وی‌پی‌انی در دسترس نیستند.
تحریم‌ها فقط مشکل نیستند، بلکه چالش‌اند
برنامه‌نویسی که در ایران کار می‌کند، باید برای انجام هر کار ساده‌ای از مسیرهای پیچیده‌ای عبور کند. خیلی از این تحریم‌ها صرفا مشکلاتی که قابل حل باشند، نیستند و بعضا چالش‌های دائمی و حل‌نشدنی هستند. یک برنامه‌نویس ایرانی برای انجام ساده‌ترین وظایف شغل باید از مسیرهای پیچیده‌ای عبور کند؛ مثلا:
VPN یا سرور خارجی داشته باشد تا به منابع آموزشی، کتابخانه‌ها و وب‌سرویس(API)ها و همچنین برخی ابزارهای کاربردی هوش مصنوعی دسترسی پیدا کند.
اگر بخواهد برنامه‌ای را بفروشد یا از برنامه خود کسب درآمد کند، باید از حساب بانکی دوستان خود در خارج از ایران یا شرکت‌هایی در کشورهای دیگر استفاده کند که همواره برای هر دو طرف ریسک به همراه دارد.
برای ایجاد حساب توسعه‌دهنده در گوگل‌پلی، اپ‌استور اپل و... جهت انتشار برنامه‌های خود، به دلیل حضور واسطه‌ها، باید هزینه‌ای بیش از نرخ واقعی بپردازد. تازه اگر دوستی خارج از کشور حاضر شود با مدارک هویتی خود، حساب برنامه‌نویس ایرانی را احراز هویت کند!
اما این راه‌حل‌های چالش‌های مختلفی دارند. با فرض مهیا‌شدن شرایط و پیدا‌شدن راهی برای دور‌زدن موقت برخی از این تحریم‌ها، این روش‌ها بدون هزینه نیست و سایه ریسک بسته‌شدن حساب، همواره بر روی فعالیت برنامه‌نویس ایرانی وجود دارد.
اتصال دائمی به وی‌پی‌ان خارجی با آی‌پی ثابت، دارای هزینه دائمی و دلاری برای برنامه‌نویس بوده و ممکن است باعث کند‌شدن اینترنت و اختلال در اتصال به سرویس‌ها شود. این اتصال در اکثر مواقع از اختلال‌های داخلی هم مصون نیست.
استفاده از هویت جعلی برای سرویس‌های دارای احراز هویت اجباری می‌تواند منجر به بسته‌شدن حساب و از بین رفتن پروژه‌ها و همچنین دارایی‌ها شود.
اعتماد به سرویس‌های واسط و استفاده از آنها، خطرات امنیتی و مالی بالایی دارد.
توسعه‌دهنده ایرانی مجبور است به جای تمرکز بر نوآوری و دانش روز، روزها و ساعت‌ها وقت خود را علاوه بر کلنجار‌رفتن با فیلترینگ و اختلال‌های داخلی، صرف دور‌زدن محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های خارجی کند.
و نتیجه اینکه کاری که برای برنامه‌نویس‌های سایر کشورها ممکن است چند دقیقه طول بکشد، برای برنامه‌نویس ایرانی ممکن است چند روز زمان ببرد و در انتها هرگز موفق نشود در آرامش و بدون ریسک از خیلی از سرویس‌ها استفاده کند.
فیلترینگ و اختلال‌های داخلی روی شبکه اینترنت، زخم دوم
در کنار تحریم‌های خارجی، برنامه‌نویس‌های ایرانی باید با معضل فیلترینگ و اختلال‌های اینترنت هم دست‌و‌پنجه نرم کنند. بارها پیش آمده که وب‌سرویس (API) یا ابزارهای خارجی برای ساعاتی یا روزهایی از داخل کشور قابل دسترسی نبوده‌اند یا دسترسی به آنها برای کاربرها با اختلال همراه بوده است؛ بی‌آنکه توضیحی رسمی داده شود. گاهی یک برنامه‌نویس برای دریافت برخی کتابخانه‌ها از مخازن مختلف روی سیستم خود یا سرور، با مشکل مواجه می‌شود؛ بی‌آنکه آن سرویس تحریم شده باشد. همه اینها در شرایطی اتفاق می‌افتد که در برخی بازه‌های زمانی اتصال به ابزارهای وی‌پی‌ان هم به‌شدت دچار اختلال می‌شود و همه راه‌های عبور از دو لبه قیچی تحریم و فیلترینگ، با سختی بسیار همراه می‌شود.
در چنین شرایطی که در کشورهای مختلف، تکنولوژی و هوش مصنوعی با سرعتی بسیار بالا پیش می‌رود، قطع‌بودن دسترسی به منابع آموزشی ساده مثل یوتوب و... هم به سهم خود باعث ایجاد مشکل در فرایند آموزش تکنولوژی‌های جدید و کسب اطلاعات روز برای افراد مختلف شده است.
موج مهاجرت و برنامه‌نویس‌های در جست‌وجوی نفس‌کشیدن
این شرایط باعث شده تا موج مهاجرت برنامه‌نویسان ایرانی در سال‌های اخیر به‌شدت افزایش یابد. بسیاری از آنها نه‌فقط برای درآمد بیشتر، بلکه برای رهایی از محدودیت‌های روزمره‌ای که انرژی و زمانشان را می‌بلعد، کشور را ترک می‌کنند. حتی برنامه‌نویسانی که مهاجرت نمی‌کنند، به دلیل شرایط اقتصادی سال‌های اخیر، به دنبال کار از راه دور در شرکت‌های خارجی و کسب درآمد دلاری هستند؛ که متأسفانه تحریم و فیلتر‌بودن بسیاری از ابزارها، برای این دسته از برنامه‌نویس‌ها هم چالش‌های بسیاری ایجاد کرده و حتی باعث از دست رفتن موقعیت شغلی برخی افراد شده است.
در چنین فضایی، برنامه‌نویسی نه‌فقط مهارت بلکه صبر، انعطاف و روحیه مقاوم هم می‌طلبد.
چه باید کرد؟
متأسفانه تا زمانی که تحریم‌های سرویس‌های مختلف و نیز تحریم‌های سرویس‌های پرداخت به‌صورت کامل رفع نشوند، یک برنامه‌نویس ایرانی هرگز نمی‌تواند مثل برنامه‌نویس‌های سایر کشورها برای انجام امور روزمره شغل خود فقط بر تخصص و دانشش تمرکز کند.
در چنین فضایی، ممکن است دکمه کاهش تعداد و شدت تحریم‌های این حوزه به‌صورت مستقیم در اختیار ما نباشد، اما فیلترینگ و اختلال‌های گاه و بی‌گاه بر روی شبکه اینترنت و برخی سرویس‌ها و ایجاد مانع در اتصال وی‌پی‌ان‌ها و... تیز‌کردن لبه دوم قیچی این محدودیت‌هاست. شاید برداشتن فیلترینگ‌های گسترده و رفع اختلال‌ها، تنها بتواند اندکی از درد و رنجی که به‌صورت روزمره روح و روان برنامه‌نویس‌ها و سایر کاربرها را خراش می‌دهد، بکاهد.
در کنار این موضوع، در برخی موارد خیلی نادر، پیگیری از شرکت‌های خارجی در شبکه‌های اجتماعی هم منجر به رفع تحریم یک سرویس شده است؛ نمونه‌ای مثل گیت‌هاب. البته رفع تحریم‌های سرویس‌های انگشت‌شمار با این روش در کنار تحریم‌های گسترده سرویس‌های بی‌شمار، تأثیر بزرگی ندارد. اما باز هم گامی است در جهت دسترسی افراد بیشتر به سرویس‌های مورد نیازشان.
آخرین اخبار ویژه نامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
