اهداف سفر عراقچی به مصر در سایه مذاکرات هسته‌ای و تنش‌های منطقه‌ای
از غزه تا غنی‌سازی
در شرایطی که پرونده هسته‌ای ایران یکی از بحرانی‌ترین و حساس‌ترین موضوعات سیاست خارجی کشور به شمار می‌رود، هر حرکت دیپلماتیکی از سوی تهران مورد توجه و حتی موشکافی دقیق نهادهای مختلف و افکار عمومی قرار می‌گیرد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
در شرایطی که پرونده هسته‌ای ایران یکی از بحرانی‌ترین و حساس‌ترین موضوعات سیاست خارجی کشور به شمار می‌رود، هر حرکت دیپلماتیکی از سوی تهران مورد توجه و حتی موشکافی دقیق نهادهای مختلف و افکار عمومی قرار می‌گیرد. در این میان، خبر احتمال سفر قریب‌الوقوع سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه و رئیس هیئت مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات هسته‌ای، به کشور مصر، به یکی از موضوعات داغ سیاست داخلی و رسانه‌ای تبدیل شده است؛ موضوعی که با وجود گمانه‌زنی‌ها و واکنش‌های گوناگون، از سوی سخنگوی وزارت خارجه ایران به طور رسمی و ضمنی تأیید شده و تماس تلفنی دو وزیر در عصر روز گذشته بر موج خبرسازی‌ها در این راستا افزوده است.
تهدید به استیضاح عراقچی
یکی از محورهای اصلی حاشیه‌ساز درباره این سفر، مواضع هشداردهنده برخی نمایندگان مجلس، به‌ویژه حاجی‌دلیگانی است که در اظهاراتی آشکارا نگران از «امتیازدهی‌های غیرقابل قبول» در مذاکرات هسته‌ای، بر اهمیت حفظ خطوط قرمز ایران تأکید کرده است. او که به‌شدت نسبت به گزارش‌دهی ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره مناطق بمباران‌شده و محل نگهداری مواد غنی‌شده حساس است، گفته: «اگر عراقچی خطایی کند، استیضاح و دادگاهی‌اش خواهیم کرد». این اظهارات نمایانگر شکاف و دغدغه‌ای عمیق در بدنه سیاسی ایران است که میان لزوم تعامل دیپلماتیک و حفظ حاکمیت و استقلال ملی توازن برقرار کند.
این نماینده مجلس همچنین از متن تهیه‌شده‌ای سخن گفته که گفته می‌شود در مذاکرات پیش‌رو، ایران مجبور خواهد شد به آژانس گزارش دهد و بازرسان (که او آنها را «جاسوس» می‌نامد) بار دیگر پرسش‌نامه‌هایی پر کنند و حتی مکان نگهداری مواد غنی‌شده را مشخص کنیم؛ موضوعی که از نظر او قابل قبول نیست و خط قرمز محسوب می‌شود.
تبیین سیاست‌ها
در مقابل، سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکنون به طور رسمی تاریخ این سفر را نه رد کرده و نه به طور قطعی تأیید، بلکه این موضوع را در چارچوب سیاست کلی ایران برای تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و انجام رایزنی درباره مسائل دوجانبه و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی توصیف کرده است. به گفته او، ایران سفر به کشورهای منطقه از جمله مصر را بخشی از سیاست دیپلماسی فعال خود می‌داند که پیش از این نیز انجام شده و در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
پیش از این بارها دستگاه سیاست خارجی با تأکید بر اهمیت توسعه روابط دو کشور، به ظرفیت‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مصر تأکید داشته است. زیرا سفر عراقچی به مصر با هدف تقویت روابط دوجانبه و رایزنی درباره مسائل منطقه، به‌ویژه بحران فلسطین و جنایات اسرائیل در غزه انجام شده است. این موضع‌گیری‌های رسمی نشان می‌دهد که تهران می‌کوشد هم‌زمان با حفظ دیپلماسی منطقه‌ای، نگرانی‌های داخلی را مدیریت و از ایجاد تنش بیشتر در فضای سیاسی کشور جلوگیری کند.
اهمیت مصر در سیاست منطقه‌ای ایران
برای درک بهتر اهمیت سفر احتمالی عراقچی به مصر، باید به جایگاه مصر در منطقه نگاهی دقیق‌تر داشت. مصر با جمعیتی بیش از ۱۰۵ میلیون نفر، بزرگ‌ترین کشور خاورمیانه از لحاظ جمعیت است و از موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای برخوردار است؛ این کشور هم‌مرز با نوار غزه، دارای ساحل طولانی در دریای مدیترانه و دریای سرخ است و کانال سوئز را در اختیار دارد که یکی از مهم‌ترین مسیرهای کشتیرانی جهان است.
علاوه بر این، مصر به عنوان یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های خاورمیانه، دارای نقشی محوری در تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی منطقه است. در سال‌های اخیر، این کشور همواره به عنوان بازیگری کلیدی در مسائل خاورمیانه، به‌ویژه پرونده فلسطین، مطرح بوده و از مهم‌ترین کشورهای حمایت‌کننده آرمان فلسطین و مخالفت‌کننده با اشغالگری رژیم صهیونیستی به شمار می‌رود.
در چنین شرایطی، تهران با در نظر گرفتن جایگاه استراتژیک و نفوذ مصر در منطقه، می‌تواند با توسعه همکاری‌های دوجانبه، نقشی فعال‌تر در مسائل حساس منطقه‌ای ایفا و صدای خود را در سطح منطقه و جهان تقویت کند.
ظرفیت‌های توسعه‌نیافته
روابط تجاری و اقتصادی میان ایران و مصر از دیرباز با فراز و نشیب‌های فراوانی همراه بوده است. موانع متعدد از جمله تحریم‌های بین‌المللی، اختلافات سیاسی و عدم هماهنگی‌های لازم، باعث شده این روابط به سطح مطلوب نرسد. با این حال، ظرفیت‌های فراوانی در این زمینه وجود دارد که می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
مصر به عنوان کشوری بزرگ با جمعیت انبوه و بازار گسترده، نیازمند واردات کالاهایی مانند منسوجات، فراورده‌های غذایی، مصالح ساختمانی و خدمات فنی و مهندسی است. صنعت گردشگری قوی این کشور نیز فرصت‌های سرمایه‌گذاری قابل توجهی را به همراه دارد. توسعه روابط اقتصادی میان تهران و قاهره می‌تواند به بازشدن راه‌های جدید همکاری در زمینه‌های مختلف از جمله انرژی، صنعت و تجارت کمک کند و زمینه مناسبی برای تعاملات سیاسی نیز فراهم آورد.
گفت‌وگوی تلفنی عراقچی و بدر عبدالعاطی؛ نشانه‌ای از دیپلماسی فعال
در تازه‌ترین تحول، دیروز عصر سیدعباس عراقچی و بدر عبدالعاطی، وزیر امور خارجه مصر، در تماس تلفنی مفصلی درباره تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو کردند. محور این تماس، بررسی ادامه نسل‌کشی در غزه و توسعه‌طلبی رژیم صهیونیستی بود. دو طرف ضمن محکوم‌کردن جنایات و کشتارهای انجام‌شده، بر ضرورت اقدام جدی کشورهای منطقه و جامعه جهانی برای توقف بحران انسانی و محاکمه مسئولان این جنایات تأکید کردند.
در این مکالمه همچنین موضوع هسته‌ای ایران مطرح شد. دو طرف به اهمیت احترام به حقوق همه کشورهای عضو معاهده منع اشاعه برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای اشاره کردند و تأکید کردند که اعضای شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مسئولیت روشنی در پیشبرد دیپلماسی و جلوگیری از پیچیده‌ترشدن پرونده هسته‌ای ایران دارند.
این تماس تلفنی نشان‌دهنده سطح بالای تعامل و هماهنگی دو کشور در مواجهه با چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است و می‌تواند به عنوان پیش‌زمینه‌ای برای سفر احتمالی عراقچی به مصر تلقی شود.
در نهایت، باید تأکید کرد که سفر عراقچی به مصر هرچند هنوز به طور رسمی تأیید نشده، اما در بستر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، به‌ویژه بحران غزه و پرونده هسته‌ای ایران، از اهمیت راهبردی بالایی برخوردار است. این سفر می‌تواند نقطه عطفی در گسترش روابط ایران و مصر باشد و تهران را در مسیر دیپلماسی فعال‌تر و چندجانبه قرار دهد. از سوی دیگر، فشارها و حساسیت‌های داخلی نیز نباید نادیده گرفته شود؛ نمایندگان مجلس و بدنه سیاسی کشور انتظار دارند خطوط قرمز حفظ شود و ایران در برابر بازرسی‌ها و گزارش‌دهی‌ها، دست بالا را داشته باشد. این تنش‌های داخلی در کنار فضای پیچیده مذاکرات بین‌المللی، مسئولیتی سنگین بر دوش تیم دیپلماتیک کشور قرار داده است. در مجموع آنچه واضح است، لزوم تعادل میان حفظ منافع ملی و استقلال کشور، و در عین حال استفاده هوشمندانه از ظرفیت‌های دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی است. توسعه همکاری‌ها با مصر می‌تواند پلی برای عبور از شرایط دشوار کنونی و تقویت جایگاه ایران در خاورمیانه باشد. اکنون بیش از هر زمان دیگری، هوشمندی دیپلماتیک و پیگیری سیاست‌های چندجانبه‌گرایانه، کلید موفقیت تهران در این مسیر خواهد بود.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
