بنیاد ایران‌شناسی و مسئولیت‌های پیش‌رو
در دو دهه گذشته موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایران محل عمده‌ترین چالش کشورمان با آمریکا، کشورهای اروپایی و آژانس انرژی اتمی بوده است. گرچه استفاده از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای براساس قوانین و مقررات و پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای همه کشورها به رسمیت شناخته شده است
در دو دهه گذشته موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایران محل عمده‌ترین چالش کشورمان با آمریکا، کشورهای اروپایی و آژانس انرژی اتمی بوده است. گرچه استفاده از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای براساس قوانین و مقررات و پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای همه کشورها به رسمیت شناخته شده است و از طرفی براساس فتوای رهبری استفاده از انرژی هسته‌ای برای ساخت بمب اتم حرام و غیرمشروع اعلام شده است، اما به دلایل و بهانه‌های گوناگون این موضوع مورد پذیرش طرف‌های یادشده قرار نگرفته و بر‌اساس‌این امروز بارزترین چهره ترسیم‌شده از ایران با هدایت رسانه‌های وابسته به قطب‌های قدرت در جهان، «ایران اتمی» است؛ تصویری ناصواب که ایران را در مسیر تحریم‌های ظالمانه سازمان ملل و آمریکا قرار داده است و از سوی دیگر در منطقه پر‌تنش خاورمیانه، تصویری امنیتی و نظامی از ایران بر جای گذاشته است.
اینک و در شرایطی که باب مذاکره با آمریکا برای رفع اختلافات و سوءتفاهم‌ها با این کشور و دیگر مجامع بین‌المللی گشوده شده، لازم است که یک بار دیگر تصویر اصیل و درخشان ایرانِ فرهنگی و تمدن‌ساز در افکار عمومی مردم جهان قرار گیرد. گفتمان ملی حاکم بر فضای عمومی کشور در سال‌های اخیر تحت تأثیر موضوع هسته‌ای و تحریم‌ها به گونه‌ای شاخص موجب کم‌رنگ‌شدن و حتی فراموشی تصویر واقعی ایران و فرهنگ و تمدن دیرپای آن شده است. تصویری که در دوران اصلاحات و با ابتکار رئیس‌جمهور خاتمی و طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها در سال ۲۰۰۱ میلادی موجب شناختی متفاوت و ممتاز از ایران در جهان شد. بازآفرینی و غبار‌روبی از چهره فرهنگی و تمدنی و باز‌معرفی آن در داخل و خارج از کشور ضرورتی بایسته و نیازی مبرم و فوری است.
واقعیت این است که تکرار واژگانی مانند هسته‌ای، اتمی، امنیتی، نظامی، تحریم و... در 20 سال سپری‌شده در رسانه‌های داخلی و جهان از کشور موجب شده است که نسل جوان ایران به‌ویژه متولدان دهه 80 به بعد با هویت ایرانی خود و فرهنگ غنی و انسان‌ساز آن فاصله بگیرند که می‌تواند به بحران هویت برای این نسل تبدیل شود. در‌این‌میان بنیاد ایران‌شناسی به‌عنوان شایسته‌ترین و اصلی‌ترین نهاد برای معرفی ایران و ایرانی به نسل امروز و افکار عمومی جهانیان مسئولیتی خطیر و سترگ بر‌عهده دارد. پس از دوران کوتاه ریاست دانشمند والامقام، زنده‌یاد دکتر حسن حبیبی و گام‌های مؤثری که ایشان بر‌داشتند، چند صباحی است که بنیاد یادشده تحت تأثیر همان گفتمان رایج نتوانسته نقش سازنده‌ای در رسالت و مسئولیت خود داشته باشد.
اما امروز به یُمن حضور دکتر صالحی، شخصیتی ملی و دانشوری برجسته با بهره‌مندی از تجارب درخشان خود در عرصه دیپلماسی و هسته‌ای و اندوخته‌ای فراوان از دانش و معرفت و عشق به ایران در سمت ریاست بنیاد ایران‌شناسی، انتظار می‌رود که با ارتقای جایگاه ملی و بین‌المللی بنیاد و اتخاذ تدابیر، سیاست‌ها و برنامه‌های فاخر و هماهنگ‌سازی دستگاه‌های مسئول در این زمینه در نمایش چهره ایرانِ فرهنگی و تمدنی ایفای نقش کند. معرفی ایران باید از مدارس و آموزش و پرورش و افزودن بخشی تحت همین عنوان در کتاب‌های درسی آغاز شود. بنیاد می‌تواند با حضور در شورای‌عالی آموزش و پرورش و تأثیرگذاری بر متون ادبیات فارسی یکی از وظایف مهم و ضروری و تاریخی خود را انجام دهد.
فعال‌سازی دیپلماسی فرهنگی، همگام با دیپلماسی سیاسی و فرصت‌آفرینی برای نهادها و انجمن‌ها و مؤسسات فرهنگی و هنری غیردولتی ازجمله رفت‌و‌آمدهای فرهنگی، برگزاری جشنواره‌ها، نشست‌ها، هم‌اندیشی‌های مشترک با کشورهای فارسی‌زبان و دیگر کشورهای علاقه‌مند به فرهنگ و هنر ایرانی، نمونه‌هایی اندک از ظرفیت گسترده برنامه‌ها و سیاست‌هایی است که می‌تواند در دستور کار بنیاد قرار گیرد.
راه‌اندازی و برگزاری جشن‌های فرهنگی مانند نوروز، روز حافظ، سعدی، فردوسی و مناسبت‌های مشابه و... در ایران و دیگر کشورها و نمادسازی و نهادسازی (غیردولتی) در حوزه فرهنگ و هنر و ایران‌شناسی و گسترش تشکل‌های مردمی با حضور هنرمندان و فرهنگ‌وران و گسترش و توسعه آنها برای ایجاد پیوندی بین گذشته پرفروغ ایران و آینده‌ای سرفراز و غرورآفرین که نسل نو بتواند با تکیه بر آن افتخار کند، ازجمله برنامه‌های دیگری است که بنیاد می‌تواند بر آن همت گمارد.
معرفی چهره جدیدی از ایران فرهنگی و تمدن ایرانی از طریق حضور ایران‌دوستان و هنرمندان خارجی در ایران و هنرمندان ایرانی و اجراهای آنها در بیرون از کشور با هدف معرفی اندوخته‌ها و توانایی‌های فرهنگی و هنری ایران به جهانیان باید مورد توجه بنیاد قرار گیرد. همچنین گسترش نگرش ملی به ایران بزرگ برای فعال‌سازی فرهنگ‌های بومی و محلی، اقوام و مذاهب و مشارکت آنها در ایجاد وحدت و انسجام ملی و نگهبانی از میراث معنوی و مادی ایران و استقلال و تمامیت ارزی آن ضرورتی انکارناپذیر است. فعال‌سازی مرکز ایران‌شناسی در سطح ملی و بین‌المللی و... مدارس، دانشگاه‌ها و... و دیگر مراکزی که امکان آشناسازی نسل جوان ایران با پیشینه تمدنی و احساس هویت ملی از یک سو و برگزاری کرسی‌ها و نشست‌های ایران‌شناسی در خارج از کشور با استفاده از تمام ظرفیت‌های نمایندگی‌های ایران و همچنین ایرانیان وطن‌دوست و علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر و تاریخ ایران را دارند نیز از وظایف جدی و بایسته بنیاد ایران‌شناسی قلمداد می‌شود.
و در پایان باور کنیم که ایران می‌تواند در کنار توانمندی‌های دفاعی و بهره‌گیری از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای، از قدرت بی‌کران فرهنگ و تمدن و تاریخ باشکوه و گذشته پرفروغ خود چهره‌ای مطلوب را در جهان به نمایش بگذارد. تحقق این امر مهم نیازمند اهتمام مدیران کشور، به‌ویژه دستگاه‌هایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی و گردشگری، همیاری مردم ایران‌دوست و عاشقان مام وطن و اراده واقعی برای ساختن چنین تصویر زیبایی از ایران است.
