تمدن‌های باستانی زیر آتش موشک‌ها
در عمق خاک میدان جنگ، تاریخ طولانی زندگی انسان‌ها دفن شده است. غزه منطقه‌ای بسیار تاریخی است که گذشته باستانی آن در دود جنگ و محاصره و درگیری‌های خونین پنهان شده است.
محمد سرابی: در عمق خاک میدان جنگ، تاریخ طولانی زندگی انسان‌ها دفن شده است. غزه منطقه‌ای بسیار تاریخی است که گذشته باستانی آن در دود جنگ و محاصره و درگیری‌های خونین پنهان شده است. محدوده‌ای که امروزه به نام نوار غزه و شهر غزه می‌شناسیم، گذرگاه تمدن‌های بزرگ مدیترانه، مصر، یونان و خاورمیانه بود. محدوده شرق مدیترانه مانند سرزمین‌های یخ‌زده شمال اروپا و جنگل‌های بارانی جنوب آمریکا و دشت‌های میانه آفریقا نیست که در آن کشف یک سرنیزه سنگی، دستاورد باستان‌شناسی عجیبی باشد. هزاران سال است که تمدن‌های انسانی در فلسطین شکل گرفته و منقرض شده‌اند. چهره‌های تاریخی بزرگی مانند اسکندر مقدونی و ریچارد شیردل در آن جنگیده‌‌اند و ارتش مملوکان مصر با عبور از غزه اولین شکست بزرگ را به سیل ویرانگر مغولان وارد کرد. نزدیک چهار هزار سال قبل کنعانی‌ها در غزه ساکن بودند تا وقتی که پادشاهان سلسله هیکسوس مصر بر آن تسلط پیدا کردند. فراعنه غزه را به‌عنوان یک قلعه در مقابل تمدن‌های آسیای صغیر و خاورمیانه در نظر گرفته بودند. به‌جز تورات، نام غزه در متون مصری، آشوری و بعدتر در تاریخ یونان بارها آمده است. 300 سال قبل از میلاد شهر غزه به دست اسکندر فتح و تبدیل به یکی از مراکز سکونت هلنی شد تا زمانی که به امپراتوری روم ملحق شد. در دورانی که غزه یکی از استان‌های امپراتوری بود، اقوامی با ادیان مختلف در آن سکونت داشتند. با رشد مسیحیت، معابد رومی و یهودی در خطر قرار گرفتند و بعد از رسمیت‌یافتن مسیحیت ادیان دیگر به حاشیه رفتند. با ظهور اسلام و در جریان نبرد میان مسلمانان با حکومت روم شرقی، این منطقه به تصرف درآمد و از آن زمان فرهنگ اسلامی-عربی بر آن غالب شد. غزه در نقشه حکومت‌های اموی و عباسی قرار گرفت و تاریخ آن تا فاطمیان و سلجوقیان و جنگ‌های صلیبی ادامه پیدا کرد و پس از حمله مغولان به امپراتوری عثمانی رسید. شهر‌ها و روستا‌های غزه بارها کاملا تخریب شدند و دوباره به شکل محل سکونت درآمدند. در چند مقطع کاوش‌های باستان‌شناسی در آن انجام شده، اما به دلیل شرایط سیاسی ادامه نیافته است. سایت «تل السکن» که در سال 1998 به صورت تصادفی کشف شد، نشانه‌هایی از یک سکونتگاه وسیع در دو هزار سال قبل از میلاد را داشت که می‌توانست بخشی از روابط بین مصر و فلسطین را روشن کند، اما تحقیقات علمی در این سایت در سال 2002 متوقف و در سال 2017 نیز سایت تخریب شد. غزه هیچ‌گاه پایتخت یا استان مرکزی نبود و همیشه زیر سایه شهر‌ها و مناطق دیگر تمرکز جمعیت در اطراف خود قرار داشت، اما به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص اغلب اهمیت راهبردی پیدا کرده است. غزه باستانی زیر شهر غزه فعلی و در زمان ما، درست در زیر اردوگاه بزرگی که به نام نوار غزه شناخته می‌شود، قرار دارد. با شرایط ناگوار زندگی در غزه و آتش جنگ که دائما زبانه می‌کشد، حساسیت‌های باستان‌شناسی و تاریخ‌نگاری درباره این منطقه، فرصتی برای کاوش پیدا نخواهند کرد.
