نمایشگاه فرشید ملکی در طراحان آزاد
گوهر استمرار
حافظ روحانی
فرشید ملکی از سال‌ها پیش سبک و بیان ویژه خود را یافته؛ سبکی که به آن شهرت یافته و با آن شناخته می‌شود. شیوه‌ای مبتنی بر رنگ‌های مسطح و بدون سایه و روشن که به او امکان می‌دهد تا تقسیم‌بندی سطوح را به شکلی که خود می‌پسندد، تغییر دهد. به واسطه همین موضوع است که او پرسپکتیو را نه بر مبنای نقطه گریز بلکه بیشتر بر مبنای شیوه مرسوم نگارگری ایرانی سامان می‌دهد؛ اما فارغ از اینکه خاستگاه آثار او کجاست، ملکی می‌تواند سطوح وسیع رنگی را طوری سامان دهد که بخش عمده فضای بصری را اشغال کنند. از طرف دیگر ملکی پیکره‌هایش را عمدتا با رنگ‌های تخت گرم نقاشی می‌کند. این پیکره‌ها که گاه به واسطه تصویر‌شدن بر لبه‌های کادر از میان بریده می‌شوند، تختی سطوح وسیع پس‌زمینه را می‌شکنند. به همین شکل به واسطه تأکید ملکی بر سطوح تخت پس‌زمینه و اشکال هندسی نظیر مربع و مستطیل، پیکره‌ها نقشی مهم در فضای بصری آثار او پیدا می‌کنند. از آنجا که ملکی گاه پیکره‌ها را به صورت اُریب تصویر می‌کند، نقش بصری‌شان مؤکد هم شده و به‌عنوان تنها عناصر اُریب در میانه فضایی از سطوح مربعی و مستطیلی خود را به‌خوبی نمایش می‌دهند.
همین شیوه تصویرگری علاوه بر اینکه به سبک ویژه ملکی تبدیل شده در‌عین‌حال به بیننده امکان می‌دهد تا آنچه را می‌خواهد از آثار ملکی تأویل کند. از‌این‌رو به نظر می‌رسد که نقاشی‌های ملکی در طول سال‌های گذشته حتی تأویل‌پذیرتر از قبل شده باشند. انتخاب ملکی در نام‌گذاری آثار هم به این تأویل‌پذیری می‌افزاید و به بیننده امکان می‌دهد تا احتمالا از مناظر گوناگون به آثار او بنگرد.
پرکاری ملکی از طرف دیگر به بیننده امکان می‌دهد که کموبیش روند کاری او را به طور مدام پیگیری کند؛ در طول این چند سال گذشته او تقریبا هر سال نمایشگاهی از آثارش را برپا کرده است و از‌این‌رو گاه حتی کوچک‌ترین تغییر در آثارش هم به چشم می‌آید. چنان‌که در مجموعه «دیوار» در طراحان آزاد، نمونه‌هایی از مجموعه‌های پیشین ملکی هم به چشم می‌آید، مجموعه‌ای که پیش‌از‌این در گالری هور به نمایش درآورده بود و انگار جست‌وجویی در میان آیین‌ها بود.
اما فارغ از این «دیوار» کموبیش نماینده دوره‌های مختلفی از کار ملکی است. هر‌چند عمده آثار در همین مدت اخیر خلق شده‌اند؛ اما به واسطه تغییرات در پس‌زمینه و البته میزان تحرک پیکره‌ها در پیش‌زمینه فضاهای بصری گوناگونی را سامان می‌دهد که در نمایشگاه‌های مختلف ملکی به چشم آمده بودند.
با‌وجود‌این به نظر می‌رسد نسبت میان پس‌زمینه تخت و پیکره‌های گاه اُریب موضوع یا مسئله بصری اصلی ملکی باشد. جایی که او می‌تواند با افزودن یک عنصر بصری هم رابطه میان پس‌زمینه و پیش‌زمینه را مؤکد و معنی‌دار کند و هم اینکه امکان تأویل آثار را به بیننده بدهد. از این نظر ملکی موفق می‌شود در دوره آثار فیگوراتیو خود که در سال‌های گذشته به شکل غالب آثارش تبدیل شده بیننده را با آثارش درگیر کند. همه اینها باعث می‌شود ملکی در سال‌های گذشته محبوب علاقه‌مندانش قرار گیرد که با موفقیت اقتصادی هم همراه بوده است.
مجموعه «دیوار» در گالری طراحان آزاد نماینده چندین دوره از آثار فرشید ملکی است؛ مجموعه‌ای که دوره‌های مختلف آثار او را نمایش می‌دهد. از این نظر «دیوار» فرصتی است برای مرور دوره‌های مختلف او که در طول تمام این سال‌ها کشیده است. تنها تفاوت شاید این باشد که ملکی بیش از گذشته به این نسبت میان پس‌زمینه و پیش‌زمینه علاقه‌مند شده، از تعداد پیکره‌هایش کاسته، رفتار کموبیش بیان‌گرایانه طراحی‌های پیشین را کنار گذاشته و همه اینها باعث شده نسبت میان پیکره‌ها با پس‌زمینه بیشتر به چشم بیاید. به نظر می‌رسد ملکی در طول این سال‌ها کوشیده سبک آشنایش را با تغییرات اندکی پخته‌تر کند. آنچه در مجموعه دیوار به چشم می‌آید، همچنان بیانگر همین علاقه و کوشش برای کامل‌کردن سبک ویژه‌ای است که در طول این سال‌ها قوام یافته و به نقطه‌ای رسیده که ملکی می‌تواند با تغییرات اندک تأویل‌های گوناگون مد‌نظرش را در ذهن بیننده باعث شود. با این حال هنرمند همچنان قادر است شکلی از خودانگیختگی را در آثارش نمایش دهد که با وجود اجرای کم‌نقص آثار همچنان حالتی از غریزی‌بودن را به آثار می‌دهد.
فرشید ملکی در آستانه 80سالگی دارد آنچه را که در طول این سال‌ها آموخته و کشف کرده، در قالب‌های کموبیش آشنا اما همچنان با حسی از تازگی به ما عرضه می‌کند؛ دستاوردی که فقط به مدد استمرار حاصل می‌شود و ملکی بی‌تردید از گوهر استمرار برخوردار بوده و هنوز هم هست.
فرشید ملکی از سال‌ها پیش سبک و بیان ویژه خود را یافته؛ سبکی که به آن شهرت یافته و با آن شناخته می‌شود. شیوه‌ای مبتنی بر رنگ‌های مسطح و بدون سایه و روشن که به او امکان می‌دهد تا تقسیم‌بندی سطوح را به شکلی که خود می‌پسندد، تغییر دهد. به واسطه همین موضوع است که او پرسپکتیو را نه بر مبنای نقطه گریز بلکه بیشتر بر مبنای شیوه مرسوم نگارگری ایرانی سامان می‌دهد؛ اما فارغ از اینکه خاستگاه آثار او کجاست، ملکی می‌تواند سطوح وسیع رنگی را طوری سامان دهد که بخش عمده فضای بصری را اشغال کنند. از طرف دیگر ملکی پیکره‌هایش را عمدتا با رنگ‌های تخت گرم نقاشی می‌کند. این پیکره‌ها که گاه به واسطه تصویر‌شدن بر لبه‌های کادر از میان بریده می‌شوند، تختی سطوح وسیع پس‌زمینه را می‌شکنند. به همین شکل به واسطه تأکید ملکی بر سطوح تخت پس‌زمینه و اشکال هندسی نظیر مربع و مستطیل، پیکره‌ها نقشی مهم در فضای بصری آثار او پیدا می‌کنند. از آنجا که ملکی گاه پیکره‌ها را به صورت اُریب تصویر می‌کند، نقش بصری‌شان مؤکد هم شده و به‌عنوان تنها عناصر اُریب در میانه فضایی از سطوح مربعی و مستطیلی خود را به‌خوبی نمایش می‌دهند.
همین شیوه تصویرگری علاوه بر اینکه به سبک ویژه ملکی تبدیل شده در‌عین‌حال به بیننده امکان می‌دهد تا آنچه را می‌خواهد از آثار ملکی تأویل کند. از‌این‌رو به نظر می‌رسد که نقاشی‌های ملکی در طول سال‌های گذشته حتی تأویل‌پذیرتر از قبل شده باشند. انتخاب ملکی در نام‌گذاری آثار هم به این تأویل‌پذیری می‌افزاید و به بیننده امکان می‌دهد تا احتمالا از مناظر گوناگون به آثار او بنگرد.
پرکاری ملکی از طرف دیگر به بیننده امکان می‌دهد که کموبیش روند کاری او را به طور مدام پیگیری کند؛ در طول این چند سال گذشته او تقریبا هر سال نمایشگاهی از آثارش را برپا کرده است و از‌این‌رو گاه حتی کوچک‌ترین تغییر در آثارش هم به چشم می‌آید. چنان‌که در مجموعه «دیوار» در طراحان آزاد، نمونه‌هایی از مجموعه‌های پیشین ملکی هم به چشم می‌آید، مجموعه‌ای که پیش‌از‌این در گالری هور به نمایش درآورده بود و انگار جست‌وجویی در میان آیین‌ها بود.
اما فارغ از این «دیوار» کموبیش نماینده دوره‌های مختلفی از کار ملکی است. هر‌چند عمده آثار در همین مدت اخیر خلق شده‌اند؛ اما به واسطه تغییرات در پس‌زمینه و البته میزان تحرک پیکره‌ها در پیش‌زمینه فضاهای بصری گوناگونی را سامان می‌دهد که در نمایشگاه‌های مختلف ملکی به چشم آمده بودند.
با‌وجود‌این به نظر می‌رسد نسبت میان پس‌زمینه تخت و پیکره‌های گاه اُریب موضوع یا مسئله بصری اصلی ملکی باشد. جایی که او می‌تواند با افزودن یک عنصر بصری هم رابطه میان پس‌زمینه و پیش‌زمینه را مؤکد و معنی‌دار کند و هم اینکه امکان تأویل آثار را به بیننده بدهد. از این نظر ملکی موفق می‌شود در دوره آثار فیگوراتیو خود که در سال‌های گذشته به شکل غالب آثارش تبدیل شده بیننده را با آثارش درگیر کند. همه اینها باعث می‌شود ملکی در سال‌های گذشته محبوب علاقه‌مندانش قرار گیرد که با موفقیت اقتصادی هم همراه بوده است.
مجموعه «دیوار» در گالری طراحان آزاد نماینده چندین دوره از آثار فرشید ملکی است؛ مجموعه‌ای که دوره‌های مختلف آثار او را نمایش می‌دهد. از این نظر «دیوار» فرصتی است برای مرور دوره‌های مختلف او که در طول تمام این سال‌ها کشیده است. تنها تفاوت شاید این باشد که ملکی بیش از گذشته به این نسبت میان پس‌زمینه و پیش‌زمینه علاقه‌مند شده، از تعداد پیکره‌هایش کاسته، رفتار کموبیش بیان‌گرایانه طراحی‌های پیشین را کنار گذاشته و همه اینها باعث شده نسبت میان پیکره‌ها با پس‌زمینه بیشتر به چشم بیاید. به نظر می‌رسد ملکی در طول این سال‌ها کوشیده سبک آشنایش را با تغییرات اندکی پخته‌تر کند. آنچه در مجموعه دیوار به چشم می‌آید، همچنان بیانگر همین علاقه و کوشش برای کامل‌کردن سبک ویژه‌ای است که در طول این سال‌ها قوام یافته و به نقطه‌ای رسیده که ملکی می‌تواند با تغییرات اندک تأویل‌های گوناگون مد‌نظرش را در ذهن بیننده باعث شود. با این حال هنرمند همچنان قادر است شکلی از خودانگیختگی را در آثارش نمایش دهد که با وجود اجرای کم‌نقص آثار همچنان حالتی از غریزی‌بودن را به آثار می‌دهد.
فرشید ملکی در آستانه 80سالگی دارد آنچه را که در طول این سال‌ها آموخته و کشف کرده، در قالب‌های کموبیش آشنا اما همچنان با حسی از تازگی به ما عرضه می‌کند؛ دستاوردی که فقط به مدد استمرار حاصل می‌شود و ملکی بی‌تردید از گوهر استمرار برخوردار بوده و هنوز هم هست.