طرح آتش‎‌بس در غزه؛ امیدها و تردیدها

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

پس از حدود 21 ماه جنگ در فلسطین، در تحولی جدید در مسیر آتش‌بس در نوار غزه، پیشنهاد جدیدی از سوی آمریکا اعلام شده است. اسرائیل با این پیشنهاد موافقت کرده و این طرح، آتش‌بس 60روزه را فراهم می‌کند و شامل مقدماتی برای تبادل اسرا، عقب‌نشینی تدریجی ارتش اسرائیل و تضمین‌های آمریکا برای انجام مذاکرات جدی برای آتش‌بس دائمی است. طبق این طرح، روز نخست آزادی هشت اسیر اسرائیلی و روز هفتم تحویل پنج جسد و روز 50 آزادی دو اسیر دیگر و روز 60 تحویل 60 جسد دیگر پیش‌بینی شده است. طبق این بند، تعدادی از اسرای فلسطینی نیز از زندان‌‎های اسرائیلی آزاد می‌‎شوند.

در بند دوم این توافق با عنوان «کمک‌های بشردوستانه»، ورود فوری و کافی کمک‌های بشردوستانه به غزه با مشارکت سازمان ملل و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، بر اساس تفاهم‌نامه‌های قبلی امضاشده در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵ تضمین می‌شود. در بند سوم با عنوان «خروج مرحله‌ای اسرائیل» در روز اول خروج از مناطق شمال غزه طبق نقشه‌های توافق‌شده و روز هفتم، خروج از مناطق جنوب مطرح شده است. همچنین یک تیم فنی مشترک، نقشه‌های نهایی را در طول مذاکرات اجرائی تهیه خواهد کرد.

در بند چهارم با عنوان «مذاکرات برای آتش‌بس دائمی» از روز اول آتش‌بس آغاز می‌شود و مذاکرات مرحله شامل «تبادل اسرای باقی‌مانده، ترتیبات امنیتی بلندمدت در غزه و اعلام آتش‌بس دائمی» از سر گرفته می‌شود. در صورت دستیابی به توافق نهایی، تمام اسرای فلسطینی که از آغاز جنگ در غزه نگهداری می‌شوند، آزاد خواهند شد.

در بند پنجم با عنوان «تضمین‌های بین‌المللی» رئیس‌جمهوری آمریکا، تعهد این کشور در قبال این پیشنهاد و اجرای آن را تضمین می‌کند. میانجیگران (واشنگتن، دوحه و قاهره) متعهد می‌شوند که مذاکرات جدی را در طول دوره آتش‌بس تضمین کنند و در صورت لزوم، امکان تمدید آن برای دستیابی به یک توافق دائمی وجود خواهد داشت. این ترتیبات با نظارت و تضمین میانجیگران بین‌المللی، به‌ویژه قطر و مصر، انجام خواهد شد تا اجرای توافق تضمین شود. به‎ نظر می‌رسد که در طرح آتش‌بس، پایان جنگ تضمین نشده و صرفا بر تداوم مذاکرات تأکید شده است. پیش‌‎بینی می‌‎شود این توافق هم‌زمان با دیدار نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل با ترامپ در کاخ سفید حاصل شود. کابینه اسرائیل تصمیم گرفته هیئتی را به‎‌منظور مذاکره در چارچوب تلاش‌های میانجیگرانه بین اسرائیل و حماس برای توافق بر سر مبادله اسرا و برقراری آتش‌بس در غزه به قطر اعزام کند. این هیئت با مسئولان قطری درباره اصلاحاتی که حماس خواستار اعمال آن در پیش‌نویس طرح پیشنهادی آتش‌بس شده است، گفت‌وگو می‌‌کند.

این توافق شامل آزادی ۱۰ اسیر اسرائیلی زنده و انتقال ۱۸ جسد در ازای آزادی شماری از اسرای فلسطینی خواهد بود. طبق این طرح، از حماس خواسته خواهد شد از برگزاری مراسم و فیلم‌برداری برای آزادی اسرا خودداری کند؛ مشابه آنچه در توافق قبلی انجام داده بود. در مقابل، اسرائیل نیز در مراحل توافق‌شده، اسرای فلسطینی را آزاد خواهد کرد.

ارزیابی‌ها در اسرائیل نشان می‌دهد که مشکل اصلی در ادامه مذاکرات مربوط به نقشه راه خروج نیروهای اسرائیلی از نوار غزه خواهد بود و در حالی که حماس خواستار عقب‌نشینی کامل نظامیان است، اسرائیل می‌خواهد محور «موراگ» و تمام مناطق جنوب آن را برای خود حفظ کند.

حماس همچنان بر سه خواسته اساسی برای اصلاح مفاد طرح آتش‌‎بس غزه درباره «نحوه ارسال کمک‌های بشردوستانه، اصرار بر تمدید توافق آتش‌بس و خروج نظامیان اسرائیلی از نوار غزه در طول آتش‌بس» اصرار دارد. حماس بر این باور است که در این تماس‌ها، راه‌های عملی و جدی بین ما و سایر گروه‌های مقاومت وجود داشته و همین مسئله باعث توافق ملی یکپارچه در راستای حمایت از موضع گروه‌های مقاومت فلسطین می‌شود. پس از پایان رایزنی‌های داخلی و خارجی با سایر گروه‌ها، پاسخ ما به واسطه‌ها تحویل داده شد و این پاسخ با اجماع و به صورت مثبت بوده است. این تلاش‌ها در چارچوب موضع‌گیری یکپارچه از سوی گروه‌های فلسطینی برای توقف نسل‎‌کشی ملت فلسطین است.

به نظر می‌‌رسد تحرکات بیت‌المللی برای برقراری آتش‌‌بس نیز افزایش یافته است. فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان اخیرا تأکید کرده است «کشورش به تلاش‌های دیپلماتیک خود، با هماهنگی شرکای بین‌المللی، برای گذار از آتش‌بس موقت در نوار غزه به یک راه‌حل دائمی و پایدار برای درگیری فلسطین و اسرائیل ادامه می‌دهد. ریاض در حال مشورت با فرانسه برای تعیین تاریخ مناسب برای راه‌اندازی کنفرانس بین‌المللی با هدف پیشبرد تلاش‌ها برای ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی است». روند پیگیری آتش‌‌بس در حالی است که برنامه جهانی غذا وابسته به سازمان ملل اعلام کرد که ساکنان غزه با سطوح خطرناکی از گرسنگی دست و پنجه نرم می‌کنند. ۵۰۰ هزار نفر در غزه به شدت گرسنه هستند و مردم برای دستیابی به یک کیسه آرد جان خود را به خطر می‌اندازند. برنامه جهانی غذا نمی‌تواند نیازهای موجود در غزه را به علت محدودیت‌هایی که وضع شده، برآورده کند و فعالیت‌های این سازمان در غزه تقریبا غیرممکن شده است.

آژانس امداد و اشتغال آوارگان فلسطینی نیز اعلام کرده که حمله به چادرهای آوارگان و مدارس غزه که پناه آوارگان شده است، ادامه دارد. به گفته سازمان ملل بیش از  ۵۰۹ فلسطینی توسط نظامیان ارتش اسرائیل در نزدیکی مراکز توزیع کمک‌های غذایی در نوار غزه به شهادت رسیده‌اند.