اتحاد استراتژیک با چاشنی تنش تاکتیکی

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: رئیس‌جمهور آمریکا روز دوشنبه در عمارت مارآلاگو و در حالی که نخست‌وزیر اسرائیل را در کنار خود داشت، ادعاهایش را علیه تهران تکرار کرد و هشدار داد‌ بازسازی توان نظامی عواقبی «بسیار قدرتمندتر» از گذشته خواهد داشت. ترامپ هم‌زمان با این تهدید، با تعیین ضرب‌الاجل برای آنچه «محو» حماس عنوان شده و چرخش ناگهانی به سمت فروش اف-۳۵ به ترکیه، دکترین «صلح از طریق قدرت» را به نمایش گذاشت. دونالد ترامپ در نشست خبری مشترک با بنیامین نتانیاهو در اقامتگاه خصوصی خود در فلوریدا، پیامی روشن و بی‌پرده به تهران ارسال کرد. این کنفرانس به تریبونی برای ترسیم خطوط قرمز جدید واشنگتن تبدیل شد. ترامپ در پاسخ به سؤالی درباره احتمال درگیری جدید در خاورمیانه با محوریت ایران، گفت تهران ممکن است «رفتار بدی» داشته باشد، هرچند تأکید کرد که ارزیابی‌های اطلاعاتی دقیق هنوز در حال بررسی وضعیت است. با این حال، او با لحنی تند ادعا کرد که ایران خطرات تشدید تنش را به‌خوبی درک می‌کند. ترامپ گفت: «آنها عواقب کار را می‌دانند. عواقب بسیار قدرتمند خواهد بود، شاید قدرتمندتر از دفعه قبل». اشاره او به عملیات ماه ژوئن بود که طی آن بمب‌افکن‌های استراتژیک بی-۲ ایالات متحده سایت‌های هسته‌ای ایران را هدف قرار دادند؛ اگرچه برخی گزارش‌های اخیر حاکی از آن است که تهران در حال تلاش برای بازسازی بخشی از زیرساخت‌های نظامی خود است. رئیس‌جمهور آمریکا با یادآوری فرصت‌های ازدست‌رفته دیپلماتیک گفت ایران فرصت قبلی برای کاهش تنش را سوزانده است. او با ادبیاتی خاص خود توضیح داد: «ایران باید دفعه قبل که به آنها گزینه دادم، توافق می‌کرد. من گفتم: شما می‌توانید معامله کنید. انجامش دهید». ترامپ افزود: «آنها حرف من را باور نکردند. اما حالا باور می‌کنند». وقتی خبرنگاران اصرار کردند که آیا نگرانی اصلی بر برنامه‌های هسته‌ای متمرکز است، ترامپ هشدار داد اگر تهران برنامه‌ای برای تجهیز مجدد داشته باشد، «اشتباه بزرگی مرتکب می‌شود. چه برنامه هسته‌ای و چه موشکی». او گفت ایالات متحده همچنان برای دیپلماسی و گفت‌وگوهای دوجانبه آماده است، اما روشن کرد «بازدارندگی» ستون فقرات سیاست او در قبال ایران باقی می‌ماند. ترامپ گفت: «من از گفت‌وگوهای دوجانبه حمایت می‌کنم. من به آنها گفتم بیایید مذاکره کنیم و آنها باور نکردند که آنچه قرار بود اتفاق بیفتد، اتفاق می‌افتد».

در جبهه دیگر، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد حماس تحت توافقی که مورد حمایت چندین کشور است، مهلت کوتاهی برای خلع سلاح دریافت کرده است و هشدار داد عدم تمکین به این خواسته، پیامدهای ویرانگری برای این گروه خواهد داشت. ترامپ که در کنار نتانیاهو ایستاده بود، عنوان کرد حماس متعهد شده بود به عنوان بخشی از یک چارچوب صلح گسترده‌تر، سلاح خود را زمین بگذارد، اما اکنون در معرض نقض این تعهد قرار دارد. او با لحنی تهدیدآمیز گفت: «اگر آنها خلع سلاح نشوند، برایشان وحشتناک خواهد بود».

ترامپ تأکید کرد کشورهای حامی این توافق -و نه‌فقط اسرائیل‌- آماده اقدام هستند در صورتی که حماس از اطاعت سر باز زند. او گفت: «و من نمی‌خواهم این اتفاق بیفتد. اما آنها توافق کردند که خلع سلاح شوند». به گفته ترامپ، ده‌ها کشور از اقدامات اجرایی و قهری حمایت می‌کنند و افزود حماس می‌تواند حتی بدون دخالت نظامی اسرائیل حذف شود. او نقل قولی از متحدان آمریکا آورد: «ما کشورهای دیگری داریم که وارد عمل می‌شوند و کار را تمام می‌کنند. آنها گفتند: بگذارید ما این کار را برای شما انجام دهیم». ترامپ ادعا کرد: «آنها می‌خواهند بروند و حماس را محو کنند. آنها می‌خواهند این کار را انجام دهند چون کار درستی است و چون آنها طرفدار این توافق بودند». رئیس‌جمهور آمریکا این اولتیماتوم را بخشی از تلاش گسترده‌تر برای صلح خاورمیانه دانست و به اقدامات ماه‌های گذشته آمریکا در منطقه به عنوان عواملی که شتاب به سوی ثبات را ایجاد کرده‌اند، اشاره کرد. او همچنین بر حمایت از گسترش «پیمان ابراهیم» تأکید کرد و گفت کشورهای بیشتری آماده عادی‌سازی روابط با اسرائیل هستند.

اختلاف بر سر کرانه باختری

ترامپ و نتانیاهو در کنفرانس مطبوعاتی تلاش کردند جبهه‌ای متحد را به نمایش بگذارند، هرچند برخی اختلاف‌نظرها میان دو رهبر آشکار شد. نتانیاهو در میان گزارش‌هایی مبنی بر تنش بین دو کشور بر سر نحوه اداره جنگ غزه و نگرانی کاخ سفید از اینکه نخست‌وزیر اسرائیل در حال وقت‌کشی است، گفت: «فکر می‌کنم ما یک شراکت داریم». نتانیاهو گفت: «این شراکت به ما اجازه داده کارهای عظیمی انجام دهیم». او افزود ترامپ «دستاوردهای قابل توجهی در خاورمیانه داشته چون ما با هم کار کردیم. ما درباره ایده‌هایمان صحبت می‌کنیم». نخست‌وزیر اسرائیل ادامه داد «گاهی اوقات ایده‌های متفاوتی داریم، اما آن را حل‌وفصل می‌کنیم» و نشست فلوریدا را «سازنده» توصیف کرد. ترامپ نیز هدف خود را حفظ صلح در خاورمیانه اعلام و تأیید کرد درباره وضعیت کرانه باختری گفت‌وگو کرده‌اند. او صادقانه گفت: «نمی‌گویم ما صددرصد در مورد کرانه باختری توافق داریم، اما در مورد کرانه باختری به نتیجه خواهیم رسید». ترامپ گفت تصمیم درباره کرانه باختری در زمان مقتضی اعلام خواهد شد و ابراز اطمینان کرد که نتانیاهو «کار درست را انجام خواهد داد».

ترامپ با رد هرگونه نگرانی درباره اقدامات نظامی اسرائیل گفت: «من نگران هیچ‌چیزی که اسرائیل انجام می‌دهد نیستم. نگرانی من درباره کارهایی است که دیگران انجام می‌دهند یا شاید انجام نمی‌دهند». او تأکید کرد: «آنها به طرح عمل کرده‌اند. اسرائیل صددرصد به طرح پایبند بوده است». نتانیاهو نیز متذکر شد هرگونه ترتیبات حاکمیتی آینده در غزه نیازمند اصلاحات گسترده، از جمله پایان‌دادن به پرداخت پول به گروه‌های مسلح و اصلاح برنامه آموزشی مدارس است، پیش از آنکه مقامات خارجی بتوانند در نظر گرفته شوند.

بازگشت احتمالی عقاب‌ها به آنکارا

در یک تغییر جهت چشمگیر نسبت به سیاست‌های بلندمدت ایالات متحده، دونالد ترامپ اعلام کرد به طور جدی در حال فکرکردن به تأیید فروش جنگنده‌های پیشرفته اف-۳۵ به ترکیه است. او که پس از دیدار با نتانیاهو صحبت می‌کرد، مستقیما به این موضوع حساس پرداخت و سعی کرد به اسرائیل اطمینان دهد. ترامپ گفت: «ما خیلی جدی درباره آن فکر می‌کنیم. من قول می‌دهم آنها هرگز از این جنگنده‌ها علیه اسرائیل استفاده نخواهند کرد». این اظهارنظر بلافاصله بحث‌ها درباره نقش ترکیه به عنوان متحد ناتو و نگرانی‌های واشنگتن درباره روابط نظامی آنکارا با روسیه را شعله‌ور کرد. ترکیه در سال ۲۰۱۹ پس از خرید سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ ساخت روسیه رسما از برنامه دریافت اف-۳۵ اخراج شد؛ مقامات آمریکایی هشدار داده بودند این سامانه می‌تواند فناوری رادارگریز و امنیت این جنگنده نسل پنجم را به خطر بیندازد. از آن زمان، مخالفت‌های دوحزبی در کنگره مانع هرگونه تلاش برای بازگرداندن ترکیه به برنامه یا تأیید فروش مستقیم هواپیما شده است. قانون‌گذاران هر دو حزب استدلال کرده‌اند ترکیه باید پیش از هرگونه پیشرفت در معامله، ابتدا سامانه اس-۴۰۰ را رها یا غیرفعال کند. تام باراک، سفیر ایالات متحده در ترکیه، اوایل دسامبر در بیانیه‌ای در حساب ایکس خود نوشت: «ایالات متحده در حال گفت‌وگوهای مداوم با ترکیه درباره تمایل آنها برای پیوستن مجدد به برنامه اف-۳۵ و در اختیار داشتن سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ ساخت روسیه است. همان‌طور که در قانون ایالات متحده تصریح شده، ترکیه برای بازگشت به برنامه اف-۳۵ نباید دیگر سامانه اس-۴۰۰ را عملیاتی کند یا در اختیار داشته باشد». رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، ماه‌هاست در حال بحث و رایزنی درباره این موضوع با ترامپ بوده است. اردوغان گفت: «رابطه مثبت بین ترامپ و من فضای جدیدی از همکاری ایجاد کرده است که منجر به پربارترین گفت‌وگوهایی شده که ما در نزدیک به یک دهه گذشته در این موضوع داشته‌ایم. امید ما این است که این گفت‌وگوها در ماه‌های آینده به گشایشی منجر شود که نیازهای امنیتی هم ایالات متحده و هم ترکیه را برآورده کند». اظهارات ترامپ نشان‌دهنده تمایل به بازنگری در آن موضع است، حتی در حالی که مسائل زیربنایی حل‌نشده باقی مانده‌اند. رئیس‌جمهور آمریکا این فروش بالقوه را به عنوان مسئله توازن استراتژیک و مدیریت اتحاد چارچوب‌بندی و بر اهمیت ترکیه برای ناتو تأکید کرد، در حالی که هم‌زمان تلاش کرد نگرانی‌های اسرائیل را زیاد بزرگ نکند. در حال حاضر در خاورمیانه فقط اسرائیل است که اف-۳۵ را عملیاتی کرده و آن را سنگ‌بنای برتری نظامی کیفی خود در منطقه می‌داند. نتانیاهو در کنفرانس مطبوعاتی علنا درباره اظهارات ترامپ اظهار نظر نکرد، اما مقامات اسرائیلی از نظر تاریخی با هرگونه فروش تسلیحاتی که بتواند برتری هوایی اسرائیل را تحت تأثیر قرار دهد، مخالفت کرده‌اند. منتقدان استدلال می‌کنند ‌تضمین‌های کلامی جایگزین پادمان‌های قابل اجرا نیست. آنها اشاره می‌کنند ‌اف-۳۵ فقط یک سیستم تسلیحاتی دیگر نیست، بلکه یکی از پیچیده‌ترین جنگنده‌های رزمی ساخته‌شده است که حسگرهای پیشرفته، قابلیت‌های رادارگریز و فناوری جنگ شبکه‌ای را ادغام می‌کند. در مقابل، حامیان تعامل مجدد با ترکیه استدلال می‌کنند ‌آنکارا همچنان یک شریک کلیدی ناتو‌ست که در تقاطع اروپا، خاورمیانه و دریای سیاه قرار گرفته است. آنها بر این باورند که راندن ترکیه از ساختارهای دفاعی غرب فقط وابستگی آن به مسکو را عمیق‌تر می‌کند. فعلا بیانیه ترامپ نشان‌دهنده قصد است، نه اقدام. هرگونه فروش اف-۳۵ همچنان با موانع جدی قانونی، فنی و سیاسی، از جمله تأیید کنگره و نگرانی‌های امنیتی حل‌نشده روبه‌رو خواهد بود.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.