فردگرایی شبکه‌ای
«ما حالا تقریبا به‌طور کامل در جامعه‌ای دیجیتال‌شده زندگی می‌کنیم». مانوئل کاستلز «درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال» را بر این مبنا می‌نویسد. از نظر او، از آنجا که تولید، ذخیره و پردازش اطلاعات، عنصر کلیدی همه اشکال زندگی است، می‌توان با اطمینان نتیجه گرفت که تولید و تبادل دیجیتالی اطلاعات، اشکال سازمان انسانی‌ای را شکل می‌دهد که ما آن را جامعه می‌نامیم.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
شرق: «ما حالا تقریبا به‌طور کامل در جامعه‌ای دیجیتال‌شده زندگی می‌کنیم». مانوئل کاستلز «درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال» را بر این مبنا می‌نویسد. از نظر او، از آنجا که تولید، ذخیره و پردازش اطلاعات، عنصر کلیدی همه اشکال زندگی است، می‌توان با اطمینان نتیجه گرفت که تولید و تبادل دیجیتالی اطلاعات، اشکال سازمان انسانی‌ای را شکل می‌دهد که ما آن را جامعه می‌نامیم.
مانوئل کاستلز طی بیش از چهار دهه جنبه‌های در حال تکامل فنی، اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی جامعه اطلاعاتی و تأثیر آن بر قدرت را تحلیل کرده است. به خاطر چالش‌های آشکاری که اکنون پیش‌روی این جامعه است، کتاب جدید او، «درآمدی پیشرفته بر جامعه دیجیتال»، اهمیت بسیاری دارد. چنان‌که جری فلدمن، استاد دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید کاستلز مثل همیشه داده‌های گسترده و نتایج باکیفیت حرفه‌ای بالایی را در کار خود جای می‌دهد، اما از زبان فنی و نامفهوم می‌پرهیزد. کتاب به‌جای تمرکز بر موضوعاتی همچون هوش فراانسانی، دغدغه چشم‌انداز واقعی کاهش آزادی شخصی و کیفیت زندگی را دارد. گستره موضوعی کتاب نشان می‌دهد که کاستلز درک عمیقی از روابط پیچیده فناوری و قدرت و نابرابری دارد و می‌تواند با توان تحلیلگر خود نسبت بین این پدیده‌ها را شناسایی کند. به این ترتیب کاستلز چارچوب تحلیلی جامعی برای درک موقعیت انسان معاصر در جوامع دیجیتالی‌شده در اختیار می‌گذارد.
چنان‌که در پیشگفتار مترجم نیز آمده است، این کتاب بیان فشرده‌ای از آخرین یافته‌ها و جمع‌بندی‌های پسا‌عصر اطلاعاتی کاستلز در حوزه‌های مختلف، از معاشرت و روابط بین‌فردی گرفته تا آموزش، اقتصاد، سیاست، فرهنگ و جنگ و صلح است. از نظر کاستلز، به‌رغم گسترش اینترنت و دیجیتال‌شدن روابط، ما اینک با بحران معاشرت مواجه نیستیم، بلکه بیشتر با ظهور شکل جدیدی از معاشرت مواجهیم که ولمن برای توصیف آن از مفهوم «فردگرایی شبکه‌ای» استفاده می‌کند: افراد علایق و طرح‌های زندگی خودشان را تعریف می‌کنند، اما در واقع با سایر افراد شبکه‌سازی می‌کنند.
اینترنت از نظر کاستلز، ابزاری برای خودمختاری ارتباطی است که اساسا اینترنت بر اثر یک فرهنگ خودمختاری خلق شد و نقشی تعیین‌کننده در تقویت این فرهنگ برای کنشگران اجتماعی خودمختار داشت که اقلیتی تعیین‌کننده در کاوش مرزهای نوین نوآوری و تغییر اجتماعی هستند. در اینترنت، کاربران تولیدکنندگان نوآوری هستند که تعامل اجتماعی را هم در آنجا و هم در جامعه شکل می‌دهند. اما با وجود این خودمختاری نسبی کاربران/تولیدکنندگان، پلتفرم‌های اینترنتی تحت مالکیت و مدیریت شرکت‌هایی هستند که اغلب از طریق طراحی‌ها و الگوریتم‌هایشان تعامل کاربران را مشروط می‌کنند.
این الگوریتم‌ها محتوای در حال گردش را مدیریت می‌کنند. کاستلز با تحلیل داده‌ها و اطلاعات در این زمینه، در نهایت نتیجه می‌گیرد که جامعه دیجیتال شکل اجتماعی-تکنولوژیکی است که زیربنای ظهور عصر جامعه شبکه‌ای است و در عین حال از پویایی جامعه شبکه‌ای تأثیر می‌پذیرد. این جامعه شبکه‌ای ارزش‌ها و نهادهایی را می‌پروراند که تابعی از روابط قدرت در هر جامعه است. از نظر کاستلز رشد بسیار سریع هوش مصنوعی که به ماشین‌ها امکان می‌دهد ویژگی‌های جدید برای تحلیل و ارتباط و تصمیم‌سازی شناسایی کنند، بسته به کردارهای اجتماعی تجسم‌بخش این فناوری به نتایج بسیار متفاوتی منتهی خواهد شد. از این‌رو کاستلز می‌خواهد سرگشتگی انسان در مواجهه با این پدیده جدید را به هوشیاری آگاهانه‌ای سوق دهد که بتواند بر وضعیت تأثیرگذار باشد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
