ژئوپلیتیک ایران و همگرایی منطقه‌ای
همگرایی کشورهای منطقه به‌ویژه مناسبات سیاسی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس بازتابی از ژئوپلیتیک ایران و سازوکارهای سیاسی کشورمان است. این کشورها حتی اختلافات مرزی خود را به شیوه‌ای دیپلماتیک نادیده انگاشته‌اند.
همگرایی کشورهای منطقه به‌ویژه مناسبات سیاسی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس بازتابی از ژئوپلیتیک ایران و سازوکارهای سیاسی کشورمان است. این کشورها حتی اختلافات مرزی خود را به شیوه‌ای دیپلماتیک نادیده انگاشته‌اند.
در فراسوی مرزهای شمالی کشورمان نزدیکی مصلحت‌اندیشانه ارمنستان با جمهوری آذربایجان بازتابی از سیاست منزوی‌سازی ایران از طریق جمهوری آذربایجان است. در ژانویه 2021 جمهوری آذربایجان و ترکمنستان به کشمکش طولانی بر سر منابع نفتی میانه دریای کاسپین پایان دادند. براساس توافق‌نامه موسوم به دوستی قرار شد این دو کشور به‌طور مشترک از منابع نفتی و گازی استفاده کنند. دیگر تفاوتی ندارد که جمهوری آذربایجان این میدان نفتی را کاپاز بنامد یا ترکمنستان بر آن نام سرتراب بنهد؛ آنچه برای این دو کشور اهمیت دارد دوری و دست‌نیافتن ایران به منابع نفت و گاز دریای کاسپین است. این‌گونه همگرایی منطقه‌ای و پیرامونی در جهت خلاف منافع ملی ایران است. واکاوی فرایند شکل‌گیری همگرایی منطقه‌ای نشان می‌دهد این کنش سیاسی آمیزه‌ای از تلاش در راه برتری‌جویی منطقه‌ای و منافع اقتصادی بوده است؛ برای مثال درباره همگرایی جمهوری آذربایجان و ترکمنستان درمورد منابع نفتی کاسپین، ترکمنستان صرفا منافع مالی را مورد نظر داشته اما جمهوری آذربایجان علاوه بر منافع مالی، تلاشی در جهت انزوای ایران با رهنمودهای ترکیه داشته است.
در مجموع ساختار سیاسی و استراتژی فراملی ایران بسیاری از تنش‌های ژئوپلیتیک پیرامونی را به همگرایی تبدیل کرده است؛ ازاین‌رو کشورهای پیرامونی خواهان ثبات در ایران هستند، اما این هارمونی سیاسی پایدار نیست. گزینش سیاست مستقل ملی پایانی بر سازش مصلحتی پیرامونی در جهت مخالف منافع ملی ماست. درپیش‌گرفتن سیاست ملی و دوری از نقش‌آفرینی در سرزمین‌های دور، راه پیوستن به برقراری مناسبات دوجانبه سودمند با همسایگان و شکستن پیوندهای همگرایانه مخالف منافع ملی ما را هموار می‌کند.
آخرین مقالات منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
