نظام پزشکى؛ انتخاب‌کنندگان، انتخاب‌شوندگان

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

بالاخره انتخابات نظام پزشکی پس از مدتی تأخیر دوباره به جریان افتاد. این در حالی است که پس از جنگ 12روزه همه در مورد ضرورت تقویت نهاد‌های مدنی و خودسامان صحبت می‌کنند.

تقویت تشکل و استقلال قدرت‌های غیرسیاسی خیلی کلی است؛ اصلا یعنی چه و چگونه باید انجام شود؟ چگونه اقشار مختلف جامعه می‌توانند به نوعی خودآگاهی اجتماعی در این زمینه برسند و راه‌های عملی برای آن را پیدا کنند؟ آن هم در حالی که جامعه مدنی در مرحله بود و نبود و بر زمین زدن اولین میخ‌های چادر، درجا زده است. هر‌چه هست، همین است. ایدئال و آرزو فقط می‌تواند انگیزه‌ای برای شروع و پوییدن همین راه باشد و نه نهیلیسمی و تقدیرگرایانه که انفعال را به عنوان رفتاری افتخار‌آفرین تقدیس می‌کند. از آنجا که این انفعال غرورآمیز بر آن فعالیت مدنی اما مبهم غلبه پیدا کرده، پیدا‌کردن مصداق‌ها و معنا‌کردن فعالیت مدنی در عمل اهمیت زیادی پیدا می‌‌کند. انتخابات سازمان نظام پزشکی شاید نمونه‌ای پیش پا باشد، اما پرسش این است که در مواجهه با این انتخابات دقیقا چه باید کرد؟

امسال هم مثل سال‌های قبل، تعداد بسیار قلیلی از پزشکان در این انتخابات چه به عنوان انتخاب‌کننده و چه به عنوان انتخاب‌شونده اعلام آمادگی می‌کنند؛ چرا‌که شاهدند این سازمان بنا بر ساختار خود نه‌تنها سندیکای پرشکان نیست، بلکه یکی دیگر از ارگان‌های متعدد حکومتی به شمار می‌رود. اما مهم‌‌تر از همه این است که اکثریت مطلق پزشکان به این باور رسیده‌اند که این سازمان امکان تغییر هم ندارد و این برداشت با نگرش‌های موجود صحیح هم هست اما به نظر می‌رسد یک نکته کوچک همواره مغفول می‌ماند و آن هم اینکه فعالیت‌های مدنی هیچ‌گاه بر بسترهایی آماده و با دعوت‌نامه‌هایی رسمی پدید نیامده‌اند و اساسا جنبش مدنی برای مقابله با شرایطی است که قدرت سیاسی میل ذاتی برای غلبه بر همه بسترهای مدنی دارد. جنبش‌های مدنی هیچ‌گاه کاملا بی‌هزینه و راحت نبوده‌اند، اما استفاده از نهادهای قانونی موجود و منافذی مثل انتخابات این نهادها یکی از اصول جنبش‌های مدنی است.

انتخاب‌کنندگان در چنین انتخاباتی از انتخاب‌شوندگان اهمیت بیشتری دارند و کم و کیف رأی انتخاب‌کنندگان است که بر رفتار انتخاب‌شدگان تأثیر می‌گذارد. اعلام روشن درخواست‌ها و درخواست تعهد و سوگند داوطلبان به این درخواست‌ها نه‌تنها رفتار سازمان را تعیین می‌کند، بلکه خود نقطه اتصال مهمی خواهد شد بین همه آنها که آن‌طور می‌اندیشند. تبدیل سازمان نظام پزشکی از یک سازمان نیمه‌دولتی به سازمانی که مسئولانه سندیکای پزشکان در تخصص‌های مختلف هم باشد، بی‌تردید با فرمان هیچ دولتی حتی دولت پزشکیان که به نوعی دولت پزشکان است رخ نخواهد داد و چنین فرمانی نقض غرض است و سازمان همچنان دولتی خواهد ماند. جامعه پزشکی ایران که به شکل اجتناب‌ناپذیر به دلیل نبود بستر مناسب‌تر فعالیت صنفی خود را هم در انجمن‌های «علمی» پی گرفته است، چاره ندارد جز آنکه این بستر استیجاری خود را با تمام تجاربی که در آن در این زمینه اندوخته به سندیکای قانونی خود منتقل کند.

انبوه پزشکانی که با انجمن‌های خود بیش از نظام پزشکی در ارتباط هستند می‌توانند از همین حالا با همین تعداد قلیلی که کاندید شده‌اند برای تحقق آمال صنفی خود که در نهایت چیزی به‌جز روزآمد‌کردن سیستم سلامت کشور نیست وارد گفت‌وگو شده و به کسانی که متعهد به تغییر ماهیت و رفتار سازمان هستند و آن را اولویت اصلی خود می‌دانند رأی بدهند. تغییر ماهیت سازمان بیش از هر چیز اولا در تلاش برای تصویب قانون حق فروشنده در نفروختن خدمات، طبق قانون متبلور می‌شود و ثانیا در توان نظارت اخلاقی آن بر رفتار همه پزشکان، شامل پزشکانی که از آموزش استاندارد خود فراتر رفته و بر شبه‌علم نظر می‌دهند و مسئولان پزشکی که قوانین ضد مصالح سلامت و حقوق انسانی پزشکان را تصویب‌ یا اجرا می‌کنند. چنین فعالیت مدنی و چنین معاملات و معاهداتی در شرایط فعلی و روحیات موجود در جامعه پزشکی شاید به شکل وسیع رخ ندهند یا در صورت رخ‌دادن هم منجر به وفای به عهد و تغییر ساختار این سازمان پیچ‌درپیچ سنگین و ناکار‌آمد نشوند، اما واقعیت آن است که راهی به‌جز این وجود ندارد و از انفعال به طور قطع هیچ‌چیز‌ پدید نخواهد آمد. تردید ندارم روزی فرا خواهد رسید که این نسل پر‌جوش‌و‌خروش دریابد راهی به‌جز اصلاح که پیشاپیش محکوم و مقید به آن است ندارد. ستاره او تنها بر آسمان همین کویر می‌درخشد.