توازن جدید در قدرت‌های هوایی
درگیری هوایی که در هفتم ماه می گذشته میان جنگنده‌های هندی و پاکستانی بر فراز کشمیر روی داد، فقط می‌توانست یکی دیگر از صحنه‌های یک منازعه ۷۵ساله باشد. اما ساقط‌شدن یک جنگنده رافال فرانسوی به وسیله یک جت جنگی چینی J-10C، این حادثه را به یک تلاطم استراتژیک تبدیل کرد. برای نخستین بار در نزدیک به یک قرن، یک هواپیمای پیشرفته غربی در نبرد واقعی به وسیله رقیبی آسیایی از میدان خارج شد.
درگیری هوایی که در هفتم ماه می گذشته میان جنگنده‌های هندی و پاکستانی بر فراز کشمیر روی داد، فقط می‌توانست یکی دیگر از صحنه‌های یک منازعه ۷۵ساله باشد. اما ساقط‌شدن یک جنگنده رافال فرانسوی به وسیله یک جت جنگی چینی J-10C، این حادثه را به یک تلاطم استراتژیک تبدیل کرد. برای نخستین بار در نزدیک به یک قرن، یک هواپیمای پیشرفته غربی در نبرد واقعی به وسیله رقیبی آسیایی از میدان خارج شد.
این رخداد نمادین نشانه ظهور جهانی چندقطبی در صنعت دفاعی و به چالش کشیده‌شدن برتری فناوری نظامی غربی‌هاست که سال‌ها امری مسلم تلقی می‌شد. افسانه شکست‌ناپذیری جنگنده‌های اروپایی زیر سؤال می‌رود. جنگنده رافال، افتخار شرکت هواپیماسازی فرانسوی داسو، نماد برتری هوافضای اروپا محسوب می‌شود. این هواپیما که به سامانه‌های هوانوردی پیشرفته و توانایی‌های چندمنظوره مجهز است، ازجمله ترسناک‌ترین جنگنده‌های دنیا به شمار می‌آید. اما آسیب‌پذیری آشکار آن در برابر J-10C، یک هواپیمای نسل ۴.۵ ساخت گروه صنعت هوانوردی چنگدو، باورهای ریشه‌دار در ستادهای فرماندهی غربی را دچار تزلزل کرده است.
جزئیات این درگیری همچنان محل اختلاف است: اسلام‌آباد مدعی است سه هواپیمای هندی، ازجمله یک فروند رافال را سرنگون کرده، در‌حالی‌که دهلی‌نو از تلفات خود کاسته و آن را کم‌اهمیت جلوه داده است. با این حال، تحلیل‌ها در یک نکته هم‌نظرند: موشک PL-15 با برد بیش از ۲۰۰ کیلومتر و رادار آرایه فازی فعال نصب‌‌شده بر جنگنده J-10C نقش تعیین‌کننده‌ای در این نبرد هوایی داشتند. نخستین آزمون عملیاتی این سامانه‌ها، اسطوره شکست‌ناپذیری جنگنده‌های غربی را به چالش کشیده است.
نمایش قدرت برای چین: این حادثه برای پکن یک نعمت غیرمنتظره بود. بنا بر داده‌های مؤسسه تحقیقات صلح استکهلم «سیپری»، 82 درصد واردات نظامی پاکستان از چین است، و اکنون چین به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده تسلیحات به پاکستان دارای ویترینی جهانی برای نمایش توانمندی‌های صنایع نظامی خود است. چینی‌ها که تا مدت‌ها به‌عنوان «کپی‌کار» فناوری‌های غربی شناخته می‌شدند، این بار ثابت کردند که می‌توانند به توسعه فناوری‌هایی دست یابند که نه‌تنها هم‌تراز غربی‌هاست، بلکه در برخی حوزه‌ها از آنها نیز پیشی گرفته است. جنگنده J-10C با قیمت پایین‌تر و بدون محدودیت‌های سیاسی، اکنون توجه کشورهای آفریقایی و خاورمیانه‌ای را به خود جلب کرده است. به‌همین‌دلیل بورس شانگهای در هفته پس از حادثه شاهد رشد هشت‌درصدی ارزش سهام شرکت هواپیماسازی چنگدو بود.
غرب، ناچار به واکنش: این حادثه در پاریس، بروکسل و واشنگتن شوک بزرگی ایجاد کرد. برتری هوایی غربی‌ها که یکی از ارکان دکترین ناتو محسوب می‌شود، اکنون مورد تردید قرار گرفته است. متحدان آمریکا در آسیا و اقیانوسیه ممکن است در تصمیمات خود برای خرید جنگنده‌ها تجدیدنظر کنند. عملکرد قدرتمند تجهیزات چینی، غرب را ناگزیر می‌کند تا برنامه‌های جنگ الکترونیک خود را با سرعت بیشتری پیش ببرد. پروژه نسل ششم جنگنده اروپا (سیستم هوایی رزمی آینده) ممکن است با تجدید ساختار روبه‌رو شود. هند که از این ماجرا احساس تحقیر کرده، احتمالا به خرید هواپیماهای هشدار زودهنگام (اواکس) آمریکایی و جنگنده‌های اف-۳۵ روی خواهد آورد تا تهدید فزاینده چین را مهار کند. این روند، فرصت مغتنمی برای ایالات متحده است تا در راهبرد مهار چین، جایگاه خود را تقویت کند.
به سوی توازن جدید در قدرت‌های هوایی: فراتر از جنبه‌های نظامی، این حادثه یک تغییر ژئوپلیتیکی را تثبیت می‌کند. روسیه جایگاه خود را در بازار هند از دست می‌دهد و این جایگاه به فرانسه و آمریکا منتقل می‌شود. چین نیز به‌عنوان قدرتی که قادر است تسلیحاتی رقابتی و اکنون آزموده‌شده در میدان نبرد را عرضه کند، جایگاه خود را تثبیت کرده است. پیام برای پکن روشن است: سلسله‌مراتب قدرت‌های هوافضا دیگر ثابت نیست. جهان در حال دگرگونی است... .
