جشنواره‌های خیابانی فرصتی برای انسجام ملی

‌جشنواره‌های خیابانی یا رویدادهای شهری در تمام کشورها قابل مشاهده هستند و ریشه آنها به تاریخ باستان یا علایق فرهنگی و مذهبی ملت‌ها برمی‌گردد. این روزها در کشورهای مختلف سعی شده بر خلق یک جور رویکرد و تعامل جمعی تأکید شود. در ایران هم مشابه آن را در برخی مواقع دیده‌ایم مثلا پیروزی تیم‌های ورزشی یا حضور موفق در عرصه‌های بین‌الملی که مردم با لباس‌های رنگی و آواز توانسته‌اند فضای شهر را شاد کنند. به نظر می‌رسد ما نیازمند چنین جشنواره‌هایی هستیم که هم می‌توانند انسجام ملی را به دنبال داشته باشند و هم اگر در سطح ملی برگزار شوند سبب نشاط و شادابی می‌شوند. اگر مدیریت شهری به این مسئله توجه کند و بتواند در هماهنگی با نهادهای مختلف از نیروی انتظامی تا وزارت ارشاد، آنها را برگزار کند، فرصتی برای همدلی پدید می‌آید. برای مثال جشن‌های نوروز یا جشن‌هایی که روز مشخصی داشته باشند یا نمونه آن جشن غدیر که به تازگی برگزار شد. اما پیش از برگزاری مهم بود که نهادهای مؤثر مانند شهرداری و... از نظر مسائل ترافیکی، امنیتی و... شرایط را بررسی می‌کردند. ما نیازمند جشنواره‌ها و آیین‌های خیابانی هستیم، این اتفاقات سبب شادی و نشاط می‌شود؛ مثلا در روز کودک که در مهرماه است می‌توانیم شرایط را برای حضورشان در شهر فراهم کنیم. تصور کنید چه اتفاقی برای شهر رخ خواهد داد اگر تعداد زیادی کودک با لباس‌های رنگی دست در دست همسالان یا پدر و مادرشان برای شادی و بازی و شنیدن موسیقی و دیدن نمایش به سطح شهر بیایند؟ هرچقدر تعداد جشن‌های شهری زیادتر باشد، میزان انسجام اجتماعی در درون شهر افزایش پیدا می‌کند. شهری که مدام شهروندانش در خیابان‌هایش حضور دارند، آن هم نه فقط برای رفت‌وآمد و رسیدن به مقصد، بلکه برای پیوندخوردن با دیگر همشهری‌ها. حتی این جشن‌ها می‌توانند رویکرد گردشگری در برخی شهرهای ما را هم افزایش دهند. ما جشنواره‌های گل و گیاه و پسته یا گلاب‌گیری را در برخی شهرها داریم اما اینکه قالب خیابانی برای حضور مردم تعریف بشود، فقط در هنگام عزاداری عاشورا و تاسوعا ممکن شده است. اگر بتوانیم موارد جشن‌ها را زیاد کنیم، بیشتر می‌توانیم برای هم‌گرایی و همدلی شهروندان فضا را فراهم کنیم. مثل استقبال از بهار، روز جوان، روز کودک و... می‌تواند سبب علاقه‌مندی کشورهای همسایه برای گردشگری و دیدار از ایران بشود. ما جشن‌های خیابانی داشتیم اما نتوانستیم چارچوب‌هایش را تعریف کنیم و به خوبی ادامه دهیم؛ مثلا قاشق‌زنی در چهارشنبه آخر سال یا جشن آب داشتیم. اگر بتوانیم از این ظرفیت‌های ملی، میهنی، آیینی و دینی خود بیشتر استفاده کنیم، تعامل بیشتری بین مردم با شهر و همشهریانشان رخ می‌دهد. در شرایط کنونی همه ما فقط شهر را برای رفت‌و‌آمد، استقرار و... می‌دانیم و نقش دیگری برای آن تعریف نمی‌کنیم. این باعث اتمیزه‌شدن شهروندان شده و پیامدش بی‌توجهی به شهر و عملکرد مسئولان شهری می‌شود. در نتیجه امکان درخواست تعامل از شهروندان وجود ندارد. اگر روند بین شهروندان و شهر تغییر کند، آنها می‌دانند که می‌توانند در شهر خود حضور داشته باشند، شادی کنند، ورزش کنند و... مشابه آن را می‌توان در عملکرد یک خانم شهردار در منطقه 10 شهرداری دانست که تصمیم گرفته بود ماهانه یکی از خیابان‌های مهم منطقه خود را در اختیار کودکان قرار دهد؛ هم گروه‌های هنری را دعوت کرده بود و هم وسایل بازی برایشان پیش‌بینی کرده بود و البته مسائل ترافیکی را هم در نظر گرفته بود. یک مورد دیگر هم یک شهردار خانم در منطقه 7 جشنواره شب چله را برگزار کرد و یک ظرفیت بسیار خوب محله‌ای را پدید آورد. تصور کنید اگر این در ابعاد یک شهر رخ دهد، مثلا همه بدانند که فلان روز در شهر، کارناوال کودک یا جشنواره نوجوانان و... است، فکر کنید چه اتفاق متفاوتی در سطح شهر رخ می‌دهد. اگر همه مسئولان بیایند و برای برگزاری جشن و جشنواره‌ همگام و همسو شوند، به توسعه نشاط در جامعه کمک می‌کند و در غیر این صورت مثل هر بخش جدا از هم در حال زندگی خواهیم بود. اگر بستری مناسب برای نشاط فراهم نشود، پویایی از شهر رخت می‌بندد و رخوت بر آن مستولی می‌‌شود.

چهار ویژگی برگزاری جشنوارهای شهری را می‌توان خلاصه کرد:

• ارتقای نشاط و شادی درون شهر  • تقویت انسجام • توسعه اقتصادی • بستری برای گسترش گردشگری و جلب مخاطب و به نمایش گذاشتن شهرهای ما که تمام شهرهای ما می‌توانند در این زمینه سرآمد باشند.

ما یک‌سری جشنواره‌های اتفاقی داریم اما نمی‌توانند نیازهای ما را برطرف کنند که در تقویم کشور و جهان بیاید و مشخص بشود که چه دستگاه‌ها و نهادهایی از آن حمایت کنند. هر شهری می‌تواند یکی از این جشنواره‌ها را داشته باشد و از قالب محلی و رویداد اتفاقی خارج شود.