خروج احتمالی حماس از قطر و چشم‌انداز آزادی گروگا‌ن‌ها

نخست‌وزیر قطر اوایل هفته جاری اعلام کرد که این کشور قصد دارد در جایگاهش به‌عنوان واسطه بین اسرائیل و حماس بازنگری کند. روزنامه وال‌استریت‌ژورنال هم اخیرا گزارش داد با وجود اخباری مبنی بر اینکه قطر قصد دارد به ایفای نقش میانجی بین حماس و اسرائیل ادامه دهد، رهبران حماس در حال تصمیم‌گیری برای خروج از این کشورند. بر اساس گزارش وال‌استریت‌ژورنال، منابعی در جهان عرب اعلام کردند که حماس در روزهای اخیر با دو کشور عربی مذاکراتی داشته که یکی از آنها عمان است. در سال‌های اخیر با پیوستن کشورهای عربی به پیمان ابراهیم، اسرائیل با عمان هم تماس‌هایی داشت و مسقط در سال ۲۰۲۳ به پروازهای اسرائیلی اجازه داد از حریم هوایی این کشور عبور کنند، مجوزی که با شروع جنگ از هفتم اکتبر لغو شد. از طرف دیگر با سفر اخیر رهبران حماس به ترکیه و دیدار آنها با رجب طیب اردوغان، متحد قدیمی این گروه گمانه‌هایی درباره حضور رهبران حماس در ترکیه هم مطرح شده است.

در همین حال، این سؤال مطرح شده است که آیا خروج رهبران حماس از قطر می‌تواند بر آزادی گروگان‌های اسرائیلی تأثیر بگذارد؟ به نوشته ایندیپندنت، اگر رهبران حماس قطر را ترک کنند، بیم آن می‌رود که مذاکرات برای آزادی گروگان‌ها از اسارت حماس بی‌نتیجه بماند، زیرا قطر تاکنون به‌عنوان میانجی مرکزی در این مسئله عمل می‌کرد.

اوایل هفته جاری، محمد آل ثانی، نخست‌وزیر قطر، اعلام کرد که کشورش در حال بررسی مجدد موقعیت این کشور به عنوان میانجی بین اسرائیل و غزه است زیرا به نظر می‌رسد «برخی سیاست‌مداران از این موقعیت برای اهداف شخصی سوءاستفاده می‌کنند».

نخست‌وزیر قطر تأکید کرد: «ما با تهران و واشنگتن برای جلوگیری از هر گونه تشدید تنش تماس‌های گسترده‌ای داشتیم و از همه طرف‌ها در منطقه می‌شنویم که آنها خواهان جنگ نیستند».

این سخنان او چند روز پس از آن بیان شد که حماس بار دیگر اعلام کرد طرح کنونی توافق برای آزادی گروگان‌ها را نمی‌پذیرد و از خواسته‌هایش مبنی بر توقف کامل جنگ و خروج ارتش اسرائیل از نوار غزه دست برنمی‌دارد.

یک مقام اسرائیلی هم گفت که پاسخ حماس به پیشنهاد میانجی‌ها، موافقت با آزادی تنها حدود ۲۰ گروگان در ازای یک آتش‌بس شش‌هفته‌ای است؛ در حالی که این رقم حدود نصف تعداد گروگان‌هایی است که در طرح اولیه، آزادی آنها درخواست شده بود.

این مقام اسرائیلی گفت که حماس «با بهانه‌های عجیب» تلاش می‌کند تعداد گروگان‌ها را کاهش دهد. به عنوان مثال می‌گوید برخی ربوده‌شدگان مشمول این بخش از معامله‌ــ زنان و مردان بالای ۵۰ سال و بیماران‌ــ یا زنده نیستند یا در اسارت گروه‌های دیگرند.

وال‌استریت‌ژورنال پیش‌تر نیز به نقل از مقام‌های حماس و مصر گزارش داده بود که قطر رهبران حماس را تهدید کرده است که اگر با توافق آزادی گروگان‌ها و آتش‌بس در غزه موافقت نکنند، آنها را از این کشور اخراج خواهد کرد.

قطر سال ۲۰۱۲ به گروه حماس اجازه داد در دوحه دفتر سیاسی‌ تأسیس کند. روابط با حماس، قطر را به یک میانجی مهم در طول درگیری‌های حماس و اسرائیل تبدیل کرد. به گزارش رویترز، قطر علاوه بر تأمین بخشی از کمک‌هزینه ماهانه ۳۰ میلیون دلاری برای خانواده‌ها و سوخت برای تأمین برق، حقوق بخش دولتی نوار غزه را نیز پرداخت می‌کند.

هم‌زمان با انتشار این گزارش‌ها، اسماعیل هنیه،‌ رئیس دفتر سیاسی گروه حماس، با رجب طیب اردوغان،‌ رئیس‌جمهوری ترکیه، در استانبول دیدار و گفت‌وگو کرد. این دو مقام درباره تحولات غزه مذاکره کردند. خبرگزاری فرانسه به نقل از دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه گزارش داد که اردوغان پس از این دیدار دو ساعت و نیمه، با صدور بیانیه‌ای، خواستار «اتحاد فلسطینی‌ها» شد. در این بیانیه به نقل از رئیس‌جمهوری ترکیه آمده است: «قوی‌ترین پاسخ به اسرائیل و راه پیروزی، وحدت و یکپارچگی است».