تلاش برای حفظ خانه اندیشمندان

شرق: جمعه‌شب چهارمین شبی بود که برخی از مدیران خانه اندیشمندان علوم انسانی برای نگه‌داشتن خانه پارک ورشو شب را در ساختمان صبح کردند. یکی از مدیران در صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام نوشته بود: «چهارمین شب مقاومت».

از زمانی که مدیران شهرداری به ساختمان آمدند و از کارکنان این ساختمان خواستند وسایل شخصی‌شان را بردارند و قفل برخی از اتاق‌ها را عوض کردند، این نگرانی وجود دارد که بازگشت دوباره به این ساختمان سخت باشد. حالا اتاق‌هایی که قفل‌های‌شان تغییر کرده، درهایشان بسته است.

معاون فرهنگی و اجتماعی شهردار تهران تأکید دارد که هدف ورود آنها به این ساختمان پلمب نبوده و می‌خواهند فضاهایی از این ساختمان را که به اعتقاد آنها بی‌استفاده مانده و رها شده است، در اختیار سایر انجمن‌ها و گروه‌های فعال در این حوزه قرار دهند.

او در نامه‌ای به بخش حقوقی شهرداری درخواست کرده از رسانه‌هایی که خبر پلمب را داده‌اند، شکایت کند؛ اما مشخص نیست چرا از همان ابتدا از راه قانون برای بازپس‌گیری این ملک استفاده نکرده‌اند. او در نامه‌اش به مرکز حقوقی، حضور مدیر دفتر مطالعات را در راستای بازدید‌های دوره‌ای توصیف کرده؛ اما به گفته کارکنان خانه اندیشمندان، مدیر این دفتر چند روزی است که در این ساختمان حضور دارد و حتی حکم قانونی و حضور پلیس 110 هم سبب خروج او و نیروهای شهرداری از این ساختمان نشده است.

مدیران خانه اندیشمندان در این چند روز واکنشی رسمی درباره اتفاقات اخیر نشان نداده بودند؛ اما روز گذشته روابط‌عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، در پی مشکلات پیش‌آمده اخیر که از طرف عوامل شهرداری تهران برای این مجموعه ایجاد شده، بیانیه‌ای صادر کرد.

در ابتدای این بیانیه از حمایت‌های گسترده فرهیختگان و صاحب‌نظران عرصه‌های علمی و فرهنگی و اصحاب رسانه قدردانی شده و در ادامه تأکید شده خانه اندیشمندان علوم انسانی در طول 12 سال فعالیت خود از هیچ کوششی برای ایجاد زمینه مناسب گفت‌وگو، نقد و نظر و تعامل منطقی و عالمانه از طریق برگزاری برنامه‌های علمی و فرهنگی به‌ویژه تجلیل و تکریم مقام شامخ پیش‌کسوتان و صاحب‌نظران و استادان برجسته علوم انسانی دریغ نکرده و مفتخر است در این سال‌ها حدود سه هزار برنامه علمی و فرهنگی برای مخاطبان فرهیخته خود طراحی و اجرا کرده است.

در ادامه این بیانیه آمده: متأسفانه در روزهای اخیر با اقدام غیرمسئولانه و تعجب‌برانگیز مدیرانی از شهرداری تهران برای تصرف این مجموعه که با ورود نامتناسب با شأن خانه اندیشمندان و تغییر نگهبانان و تعویض قفل اتاق مدیریت و کارکنان آغاز شد، مسائل ناخوشایندی پیش آمد که لازم است برای تنویر افکار عمومی توضیحات مختصری داده‌ شود.

در ادامه توضیح داده شده است:‌ مؤسسه فرهنگی خانه اندیشمندان علوم انسانی دارای مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و هویت این شخصیت حقوقی از مکان و محل استقرار یعنی ساختمان واقع در بوستان ورشو که تحت مالکیت شهرداری تهران است، باید تفکیک شود؛ بنابراین ضمن تصریح بر بهره‌مندی خانه از حمایت‌های شورای شهر و شهرداری در طول سال‌های گذشته، اعلام می‌داریم شهرداری تهران مالک خانه اندیشمندان علوم انسانی نیست. همچنین خانه اندیشمندان علوم انسانی در ۱۲ سال گذشته و در دوره‌های مختلف مدیریت شهری، همواره برای رفع موانع و پیشبرد اهداف علمی‌اش با اعضای شورای شهر و مدیران ارشد شهرداری و دیگر نهادهای کشوری تعامل و تعاطی داشته و از ظرفیت عظیم و گسترده استادان و صاحب‌نظران علوم انسانی و اجتماعی برای کمک به حل مشکلات مبتلابه شهر تهران و ایران اسلامی استفاده کرده است.

در بند سه این بیانیه به جزئیات حادثه روز سه‌شنبه هفته گذشته اشاره شده و آمده است:‌ متأسفانه روز سه‌شنبه هفته گذشته، در کمال تعجب و ناباوری، مأموران شهرداری تهران با بهره‌گیری از عوامل انضباط شهری غافلگیرانه اقدام به تصرف غیرقانونی خانه اندیشمندان علوم انسانی کردند. در واکنش به این اقدام عجولانه پیگیری‌های گسترده‌ای برای حل مشکل به‌ عمل آمد؛ اما متأسفانه نتیجه‌ای حاصل نشد. به ‌همین‌ دلیل موضوع از طریق مراجع ذی‌صلاح قضائی پیگیری و منجر به صدور دستور موقت شد. با وجود صدور دستور موقت و حضور نیروهای انتظامی در خانه اندیشمندان، عوامل شهرداری از اجرای حکم استنکاف کرده و تا این لحظه وضعیت به روال سابق برنگشته است.

همچنین در روزهای گذشته برخی اتهامات غیرمنصفانه و به دور از واقعیت به خانه اندیشمندان علوم انسانی نسبت داده شد که در چند روز آینده به تفصیل به تک‌تک آنها پاسخ مستدل داده می‌شود. به‌طور هم‌زمان رایزنی با دلسوزان کشور و نیز پیگیری‌های حقوقی انجام می‌شود و نتایج متعاقبا به اطلاع خواهد رسید.

در ادامه از شورای شهر تهران و سایر شخصیت‌های حقوقی و حقیقی درخواست کمک و حمایت برای ادامه حیات علمی و فرهنگی این مجموعه شده است.

پیش ‌از این سخنگوی شهردار تهران در دفاع از برخورد شهرداری با خانه اندیشمندان به سایت خبری روابط‌عمومی شهرداری گفته بود: بر اساس مستندات و مشاهدات، بسیاری از اتاق‌ها و فضاهای این خانه خالی بوده و تبدیل به انباری و محل جمع‌آوری وسایل شده است و تنها از چند اتاق محدود استفاده می‌شده است. از سوی دیگر این ظرفیت در حقیقت تنها در اختیار یک جریان خاص قرار داشته است. این در حالی است که به‌سادگی و سهولت می‌توان این ظرفیت را با یک فرایند شفاف در اختیار دیگر گروه‌های دانشجویی و هیئت‌های اندیشه‌ورز قرار داد.

درحالی‌که بیشتر اعضای شورای شهر در جریان این حوادث هستند و حتی مهدی اقراریان در محل خانه اندیشمندان حاضر شده، تنها ناصر امانی در گفت‌وگو با برخی از رسانه‌ها تأکید کرده شهرداری روند قانونی بازپس‌گیری را طی نکرده و سایر اعضا ترجیح داده‌اند نسبت به این اتفاقات موضع‌گیری نکنند.

امانی گفته است که برابر روال عادی معمولا درباره این سری املاکی که در اختیار مؤسسات و مجموعه‌های فرهنگی قرار می‌گیرد، قراردادهایی وجود دارد. این قرارداد هم ظاهرا از دهه ۹۰ بین هیئت امنای خانه اندیشمندان و شهرداری تهران منعقد شده است. ظاهرا مدت این قرارداد هم نامحدود است؛ یعنی زمانی برای آن مشخص نشده است. حالا به هر دلیلی اگر شهرداری تصمیم گرفته است که این خانه را توسعه دهد تا دیگران هم حضور پیدا کنند یا مدیریت آن را جابه‌جا کند، طبعا باید در ابتدا اخطار کتبی صادر می‌کرد و همچنین مهلتی به مدیریت خانه داده می‌شد و اگر تمکین نمی‌کردند، باید از طریق مراجع قضائی نسبت به حکم تخلیه یا جابه‌جایی اقدام می‌کرد. این شکلی که شهرداری مستقیم بدون طی این مراحل به این مرکز مراجعه کرده، به نظر قابل دفاع نیست و ما این روش را نمی‌پسندیم.

اما مهدی صادقی‌کجانی، مدیرکل مطالعات اجتماعی-فرهنگی شهرداری تهران، در دفاع از عملکرد شهرداری به روزنامه همشهری گفته است: ظرفیت خانه اندیشمندان علوم انسانی در ۱۳ سال گذشته که در اختیار یک گروه خاص بوده، به‌خوبی استفاده نشده و گاهی صرفا از آن به‌عنوان مجلس ترحیم و بزرگداشت اندیشمندان استفاده شده است.

مدیرکل مطالعات اجتماعی-فرهنگی شهرداری تهران با اشاره به خالی‌بودن بسیاری از اتاق‌ها و فضاهای این مجموعه و تبدیل آنها به انباری و محل جمع‌آوری وسایل مازاد ادامه داد: این خانه متعلق به چند میلیون شهروند تهرانی است، نه صرفا چند نفر محدود انحصارگرا. طبق حکمی که قاضی پرونده اعلام کرده است، ۲۰ روز دیگر به دوستان برای تخلیه ملک مهلت می‌دهیم؛ اما در مجموع ما اساسا قصد تخلیه ملک و اخراج دوستان را نداشته‌ایم. به‌ دلیل احترام به حکم قاضی و تمکین از قانون، فعلا اقدام جدیدی در این مجموعه انجام نخواهیم داد و همچنان به حفظ و حراست از اموال عمومی شهروندان با حضور مدیرعامل و اعضای خانه اندیشمندان علوم انسانی و فعالیت مستمر آنها ادامه می‌دهیم.

احمد مسجدجامعی، عضو سابق شورای شهر تهران هم یکی از چهره‌هایی است که به خانه اندیشمندان رفته است؛ اولین مقصد بعد از بازگشت از سفر حج و تلاش کرده فضاهای گفت‌وگو را به صلح نزدیک کند.

او در یادداشتی هم تأکید کرده است «فلسفه خانه اندیشمندان علوم انسانی حائز اهمیت است. این خانه در دوره‌های مختلف شهرداری تهران با هر گرایش سیاسی فعال بوده است. در دوره‌هایی شهرداری و نهادهای فرهنگی به این خانه کمک می‌کردند و در دوره‌هایی حتی اگر کمکی هم نمی‌کردند اما هیچ‌گاه در روند حیات این خانه اختلالی ایجاد نشد و طی سال‌ها به فعالیت خود ادامه داد. هیچ‌گاه حاشیه‌ای نداشته و به دلیل استقلال در عمل نیز مورد توجه اندیشمندان و مردم قرار گرفته است. در واقع شاید بتوان گفت که فعالیت‌های فرهنگی همیشه مورد توجه و حمایت هر گروه سیاسی تا به امروز بوده است. آن‌طور که متوجه شدم، ایراد شهرداری فعلی تهران به خانه این است که تنها گروه‌های خاصی از اندیشمندان در این خانه حضور داشته و تمایل دارند از گروه‌های مدنظر خودشان نیز در این اندیشکده حضور داشته باشند و بنا بر تعطیلی نیست؛ اما نکته اینجاست که حوزه فرهنگ و هنر دستوری نیست و نمی‌شود دستور داد که افرادی باشند یا افرادی نباشند و بر این حوزه غلبه داشته باشند. دلیل موفقیت چنین نهادی، انتخابی‌بودن اعضای آن است و نه انتصابی‌بودن‌شان‌. به‌اضافه اینکه شهرداری تهران مراکز و سازمان‌های بسیار زیادی دارد که می‌تواند از حضور این افراد مد‌نظر خود در آنها استفاده کند».

نکته‌ای که محمد فاضلی، عضو هیئت علمی سابق دانشگاه شهید بهشتی، در گفت‌وگو با خبرآنلاین به آن اشاره کرده و گفته است: نماینده شهرداری گفتند نمی‌خواهند خانه اندیشمندان را تعطیل کنند، بلکه می‌خواهند استادان انقلابی و بسیجی در خانه اندیشمندان حضور پررنگ‌تری داشته باشند.

به نظر نمی‌رسد با واکنش‌های شهرداری به این زودی‌ها درباره خانه اندیشمندان توافقی صورت بگیرد؛ هرچند چهره‌های بزرگ حوزه فرهنگ و اندیشه در این مدت پیام‌های مشابه زیادی به مدیران شهری داده‌اند.