خط‌و‌نشان برای چین، سکوت در قبال افغانستان

جو بایدن در دومین سخنرانی سالانه خود در کنگره آمریکا که اولین سخنرانی پس از انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره محسوب می‌شد، از کارنامه یک سال اخیر خود در احیای اقتصاد کشور دفاع کرد و به موضوعات مختلفی از‌جمله تشریح موضع آمریکا در قبال حمله روسیه به اوکراین و مسئله چین پرداخت. بایدن در این سخنرانی ۷۳‌دقیقه‌ای که همه‌ساله در نشست مشترک مجلس نمایندگان و سنا انجام می‌شود و بر سیاست‌های کلی دولت در بخش‌های داخلی و خارجی متمرکز است، تلاش کرد تصویری از آمریکا به دست بدهد که نسبت به دو سال پیش و آغاز کار او به‌عنوان رئیس‌‌جمهوری، به طرز چشمگیری بهبود یافته است.

رئیس‌‌‌جمهوری آمریکا در سخنرانی خود ۱۳ بار از عبارت «کار را تمام کنید» استفاده کرد و قانون‌گذاران کنگره از دو حزب را تشویق کرد تا از لوایح دولت برای محدودکردن هزینه‌های انسولین برای تمامی آمریکایی‌ها، مقابله با تغییرات آب‌و‌هوایی، افزایش مالیات بر ثروتمندان و شرکت‌ها و همین‌طور ممنوعیت سلاح‌های تهاجمی حمایت کنند. این در حالی است که جمهوری‌خواهان منتقد جدی سیاست‌های بایدن هستند و در تمامی جبهه‌های یاد‌شده، احتمال تصویب لوایح دولتی حتی کمتر از زمانی است که کنگره تحت کنترل انحصاری دموکرات‌ها بود. بایدن در سخنرانی خود به مسائل سیاست خارجی و از‌جمله رابطه با چین اشاره کرد. این سخنرانی سالانه تنها چند روز پس از آن انجام می‌شد که او به ارتش دستور داد یک بالن مظنون به جاسوسی چین را که بر فراز خاک این کشور پرواز می‌کرد، ساقط کند. رئیس‌جمهور آمریکا در کنگره گفت: «اشتباه نکنید؛ همان‌طور که هفته گذشته روشن کردیم، اگر چین حاکمیت ما را تهدید کند، برای محافظت از کشورمان اقدام خواهیم کرد و ما این کار را کردیم». بایدن گفت: «پیش از روی کار آمدن من، داستان این بود که جمهوری خلق چین دارد قدرتش را افزایش می‌دهد و آمریکا در جهان رو به شکست است. اما دیگر این‌طور نیست. امروز در رقابت با چین یا هر کشور دیگری در جهان، هر جای دیگری در جهان، قوی‌ترین جایگاه در دهه‌های اخیر را داریم. در مواردی که به پیشرفت منافع آمریکا منجر شود و به سود جهان باشد، به همکاری با چین متعهدم». این در شرایطی است که جمهوری‌خواهان در کنگره منتقد تأخیر بایدن در ساقط‌کردن بالن چینی هستند و می‌گویند چرا او برای اقدام علیه این بالن یک هفته صبر کرده است. تهاجم روسیه به اوکراین نیز یکی دیگر از محورهای اظهارات جو بایدن بود. سخنرانی سالانه رئیس‌‌جمهوری آمریکا در شرایطی انجام می‌شد که بایدن تلاش دارد ائتلاف داخلی و خارجی جاری را برای ارسال کمک‌های نظامی و اقتصادی به اوکراین حفظ کند. او گفت: «ما با هم کاری را انجام دادیم که آمریکا همیشه در بهترین حالت ممکن انجام می‌دهد. ما رهبری کردیم. ما ناتو را متحد کردیم و یک ائتلاف بین‌المللی ساختیم. ما در مقابل تجاوزات پوتین ایستادیم. ما در کنار مردم اوکراین ایستادیم». بایدن در این سخنرانی به مسائل خارجی دیگر نظیر بحران اتمی ایران اشاره‌ای نکرد. این اولین سخنرانی سالانه بایدن در کنگره پس از شکست دموکرات‌ها در انتخابات مجلس نمایندگان و از دست دادن اکثریت مجلس محسوب می‌شد. رئیس‌جمهور آمریکا با این حال گفت: «دلیلی وجود ندارد که ما نتوانیم با هم در این کنگره جدید کار کنیم». جو بایدن ۸۰‌ساله در حالی خود را برای نامزدی احتمالی در انتخابات ریاست‌جمهوری آماده می‌کند که بنا بر یک نظرسنجی تازه که توسط خبرگزاری فرانسه انجام شده است، تنها یک‌چهارم بزرگسالان آمریکایی می‌گویند همه‌ چیز در مسیر درست پیش می‌رود و حدود سه‌چهارم آمریکایی‌ها بر این نظر هستند که همه چیز در مسیر اشتباه است. اکثریت دموکرات‌ها نیز نمی‌خواهند بایدن به دنبال یک دوره دیگر ریاست‌جمهوری باشد.

عدم اشاره به افغانستان

رئیس‌جمهوری آمریکا در دومین سخنرانی سالانه خود پس از خروج فاجعه‌بار نیروهای آمریکایی از افغانستان، از این کشور تحت سلطه طالبان یاد نکرد. به نوشته ایندیپندنت، مایکل مک‌کال، عضو ارشد جمهوری‌‌خواه در مجلس نمایندگان آمریکا، ساعاتی پیش از سخنرانی بایدن، در مطلبی که در نشریه هیل منتشر کرد، نوشت که توقع دارد بایدن درباره اوضاع وخیم افغانستان، فرمان‌های محدودکننده طالبان علیه زنان و وضعیت ناگوار حقوق بشر در این کشور صحبت کند؛ اما بایدن هرچند درباره تعهدش مبنی بر حمایت از حقوق بشر و دموکراسی در سراسر جهان سخن گفت، به افغانستان و نقض گسترده حقوق بشر در آن کشور هیچ اشاره‌ای نکرد.

لیندزی گراهام، سناتور ایالت کارولینای جنوبی، پس از سخنرانی بایدن در توییتی نوشت: «رئیس‌جمهوری بایدن ظاهرا افغانستان را فراموش کرده، اما می‌توانم به شما اطمینان دهم که دنیا فراموش نکرده است». گراهام افزود که متحدان آمریکا هنوز از خروج فاجعه‌بار بایدن از افغانستان متزلزل‌ هستند و این عقب‌نشینی دشمنان آمریکا را جسورتر کرده است. لیندزی گراهام افزود: «حتی یک کلمه درباره افغانستان گفته نشد». مارشا بلک‌برن، سناتور ایالت تنسی هم در توییتی نوشت: جو بایدن آمریکایی‌ها را در افغانستان جا گذاشت و آنها هنوز آنجا هستند. او افزود این عملکرد بایدن هرگز فراموش نخواهد شد. این نماینده سنای آمریکا توضیح بیشتری نداد اما ظاهرا منظور او رها‌شدن شماری از شهروندان آمریکا و دیگر کشورها در جریان عملیات تخلیه نظامی کابل است که دونالد ترامپ نیز بارها از آن انتقاد کرده است. مایک پنس، معاون دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری پیشین ایالات متحده، هم درباره سیاست خارجی دولت بایدن نوشت: خروج فاجعه‌بار نیروهای آمریکایی از افغانستان از شکست‌های دولت بایدن است. پنس تهاجم روسیه به اوکراین، تلاش برای احیای توافق هسته‌ای با ایران و شلیک دوباره موشک‌های کره‌شمالی را از دیگر ناکامی‌های دولت بایدن در سیاست خارجی برشمرد.