تحولات جاری در قدس و انتفاضه سوم

شرق: ماه مبارک رمضان امسال با درگیری‌های چند‌هفته‌ای میان شهرک‌نشینان و فلسطینیان در قدس و مسجدالاقصی قرین شده است. تهاجمات سازماندهی‌شده گروه‌های افراطی راست‌گرای یهودی با محوریت گروه «الهیکل» یا معبد، دور جدیدی از تنش‌ها را به دنبال داشته است.

این تنش‌ها که کانون آن در مسجدالاقصی است، با آغاز عید پِسَح یهودیان در 26 فروردین/ 15 آوریل اوج گرفت و به نظر می‌رسد این شرایط همچنان ادامه داشته باشد؛ چرا‌که شهرک‌نشینان یهودی کماکان حمله به صحن‌های مسجدالاقصی را در دستور کار دارند و در مقابل نیز واکنش فلسطینیان نیز به قوت خود ادامه خواهد داشت. در کنار آن، نزدیک‌شدن به آخرین جمعه ماه مبارک رمضان که به نام روز جهانی قدس نام‌گذاری شده است، می‌تواند وضعیت حساس امنیتی فعلی در قدس را دو‌چندان کند.

افزون بر آنچه گفته شد، پیش از این، وقوع چهار عملیات از سوی فلسطینیان در بازه زمانی کمتر از یک ماه و گستردگی آن از جنوب سرزمین‌های اشغالی (بئرالسبع نقب) تا شمال (تل‌آویو)، الخضیره و دیزنکوف نیز بر شدت تنش‌های جاری افزوده‌؛ خصوصا که در سال‌های اخیر این حجم از عملیات در کنار تعداد تلفات جانی 14‌نفره آن، رویدادی بی‌سابقه‌ حداقل در یک دهه اخیر بوده است.

این سلسله عملیات‌ها پاشنه آشیل امنیت اسرائیل را به خوبی نمایان کرد. بنابراین کابینه نفتالی بنت را که از زمان تشکیل با مشکلات مختلفی مواجه بود، در وضعیت دشوارتری قرار داده است. کما‌اینکه به باور بسیاری، خودداری اسرائیل از انجام عملیات نظامی گسترده در جنین، کرانه باختری و اردوگاه آن، ناشی از افزایش نگرانی‌ها به واسطه پیامدهای این عملیات‌ها بوده است. اینها علاوه بر آن است که بعد از استعفای عیدیت سیلمن از حزب یمینا وابسته به نفتالی بنت و به دنبالش از‌دست‌رفتن اکثریت کنست، احتمال فروپاشی کابینه ائتلافی (بنت - لاپید) و برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی که پنجمین دور در بازه زمانی حدود سه‌ساله است، چندان دور از ذهن نخواهد بود. با این شوک سیاسی ناشی از خروج کلیدی یکی از اعضای کابینه ائتلافی، باید در هفته‌ها و ماه‌های آینده منتظر پیامدهای بحران سیاسی جدید اسرائیل و ورود دوباره آن به دور باطل انتخاباتی بود؛ دور باطلی که در یک طرفش نفتالی بنت، نخست‌وزیر فعلی اسرائیل برای بقا در قدرت دست‌و‌پا می‌زند و در آن سو بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق، برای بازگشت به قدرت خواهد جنگید. این امر سایه یک بحران امنیتی گسترده‌تر را در اراضی اشغالی پررنگ می‌کند.

در هر صورت، ادامه روند کنونی، به‌خصوص تشدید درگیری‌ها در قدس، وقوع انتفاضه جدید را امکان‌پذیر می‌کند تا جایی که می‌تواند دامنه قیام مردم فلسطین را از کرانه باختری تا سایر شهرها و مناطق اشغالی علاوه بر نوار غزه دربر بگیرد. با توجه به این واقعیت که در سرزمین‌های اشغالی تاکنون دو انتفاضه در سال‌های 1987 و 2000 میلادی رخ داده، از حدود یک دهه گذشته تاکنون پارامترها و شاخصه‌های مربوط به وقوع انتفاضه سوم همچنان در حال افزایش است.