رژیم صهیونیستی و بحران فراگیر

شرق: نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل، این روزها در حالی به دنبال انجام رایزنی و تعامل با دیگر اعضای کنست برای جلوگیری از استعفای بیشتر و فروپاشی ائتلاف کابینه خود است که بحران‌های امنیتی و همچنین اعتراضات گسترده در کل سرزمین‌های اشغالی در کنار فشار جریان‌های مقاومت فلسطینی به‌خصوص از سوی نوار غزه وضعیتی بسیار پیچیده و بحرانی را برای اسرائیل و کابینه فعلی رقم زده است. درعین‌حال تحرکات اردوگاه مخالفان ائتلاف دولتی رژیم صهیونیستی در پی استعفای عیدیت سیلمن و ازدست‌رفتن اکثریت پارلمان برای ائتلاف بنت حکایت از یک جنگ قدرت و بحران تمام‌عیار در سرزمین‌های اشغالی دارد؛ اما اینکه این بحران چه سرنوشتی را برای اسرائیل را رقم خواهد زد، محور گفت‌وگوی «شرق» با محسن پاک‌آیین، سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان، ازبکستان، تایلند، زامبیا و تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل است که در ادامه متن آن را از نظر می‌گذرانید.

‌‌‌ با توجه به مشکلات کنونی در سرزمین‌های اشغالی از ساختار شکننده کابینه و احتمال فروپاشی کابینه بنت تا مسائل امنیتی، اعتراضات و...، بحران فراگیری را برای اسرائیل رقم زده است. به باور شما این بحران فراگیر تا کجا می‌تواند ادامه پیدا کند؟

در پاسخ به این سؤال باید ارزیابی دقیقی از وضعیت کنونی در سرزمین‌های اشغالی داشته باشیم. کلیدواژه «بحران فراگیر» یک کلیدواژه کاملا درست است که می‌تواند حال و روز اسفبار صهیونیست‌ها را به خوبی عیان کند. چون علاوه بر چالش سقوط احتمالی کابینه فعلی صهیونیست‌ها ما با مسائل عمده دیگری مانند سلسله‌عملیات‌های استشهادی، آن هم در قلب سرزمین‌های اشغالی به موازات اعتراضات گسترده و سایه سنگین قدرت‌ محور مقاومت به عنوان یک عامل تهدیدزا برای حیات رژیم صهیونیستی مواجه هستیم. درباره نکته آخر باید این را هم یادآوری کنم که دیگر محور مقاومت فلسطینی به نوار غزه بازنمی‌گردد، بلکه کل فلسطینیان از سرزمین‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۴۸ و فلسطینیان ساکن در لبنان، سوریه و... به شکل گسترده و منسجم تقابل با اسرائیل را در دستور کار قرار داده‌اند. در عین حال ما با یک بحران جدی در حوزه سیاست خارجی رژیم صهیونیستی مواجهیم.

‌‌ از چه بابت معتقدید که اسرائیل با بحران در سیاست خارجی مواجه است؟

چون اکنون روسیه و ایالات متحده به عنوان دو ابرقدرت جهانی در یک اختلاف نظر جدی با اسرائیل در مسائل مختلف قرار دارند. از یک سو شدت اختلاف فعلی بین رژیم صهیونیستی و ایالات متحده به قدری زیاد است که حتی خود مقامات صهیونیست و شخص نخست‌وزیر هم به آن اعتراف کرده‌اند. در کنار آن مسئله وقوع جنگ اوکراین سبب شده است که گسل بی‌سابقه دیپلماتیک و تنش جدی بین روسیه و اسرائیل شکل بگیرد. از ابتدای جنگ اوکراین، رژیم صهیونیستی یکی از طرف‌هایی بود که در وضعیت بلاتکلیفی قرار گرفت و در فضای مبهم و یک بام و دو هوا قرار داشت؛ ازاین‌رو صهیونیست‌ها درعین‌حال هم می‌کوشیدند در این بحران، آمریکا را راضی نگه دارند و هم به‌دنبال برافروختن خشم روسیه نیز نبودند تا از پیامدها و تأثیرات منفی آن بر مناسبات با مسکو جلوگیری کنند؛ اما صهیونیست‌ها در نهایت با حمایت از اوکراین اکنون شرایطی را به وجود آورده‌اند که پوتین به یکی از منتقدان جدی سیاست خارجی اسرائیل بدل شده است. اقدامات رژیم صهیونیستی مانند اینکه چندین و چند بار حمله روسیه به اوکراین را محکوم کرده بود و در طرف دیگر از لغو عضویت روسیه در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد حمایت کرد یا مواضعی ضد کرملین داشت، در کنار دیگر عوامل موجب برافروخته‌شدن خشم روسیه و تیرگی در مناسبات میان مسکو و تل‌آویو شد. حتی کار به جایی رسید که وزارت امور خارجه روسیه اظهارات همتای اسرائیلی خود علیه مسکو و حمایت از لغو عضویت روسیه در شورای حقوق بشر سازمان ملل را در چارچوب تلاش برای تحریف افکار جهانیان از درگیری‌ها در فلسطین‌ اشغالی توصیف کرد. پس می‌بیند گسل در روابط روسیه و رژیم غاصب صهیونیستی تا کجا کشیده شده است؛ بنابراین علاوه بر چالش‌ها و مشکلات داخلی در سرزمین‌های اشغالی، سیاست خارجی رژیم غاصب صهیونیستی هم با بحران مواجه است؛ ازاین‌رو می‌توان وضعیت کنونی را یک بحران گسترده و فراگیر در همه ابعاد برای صهیونیست‌ها تلقی کرد. اینها علاوه بر آن است که اگر کابینه بنت سقوط کند و نهایتا کار به انتخابات زودهنگام پارلمانی کشیده شود با توجه به این میزان از چالش و بحران‌ در داخل سرزمین‌های اشغالی، خود برگزاری انتخابات هم می‌تواند به تعمیق و تشدید بحران‌ها دامن بزند.

‌‌ در چنین شرایطی پیمان ابراهیم تا چه اندازه می‌تواند وضعیت متزلزل و شکننده اسرائیل را قدری تعدیل ببخشد؛ چراکه برخی معتقدند حمایت کشورهای حاشیه خلیج فارس وضعیت شکننده اسرائیل را بهبود خواهد بخشید؟

مسئله پیمان ابراهیم اگرچه مربوط به دوره دونالد ترامپ است، اما این نفتالی بنت، نخست‌وزیر کنونی رژیم صهیونیستی بود که از آن بیشترین سود و بهره را برای تقابل با جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت برد و این‌گونه قلمداد کرد که این پیمان و گسترش روابط اقتصادی، سیاسی، دیپلماتیک، تجاری و حتی امنیتی با کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌تواند به‌عنوان یک عامل مهم در محدودکردن محور مقاومت و در صدر آن جمهوری اسلامی ایران عمل کند؛ اما اکنون با توجه به شرایطی که در خود سرزمین‌های اشغالی وجود دارد، از شکنندگی کابینه بنت تا بحران امنیتی و همچنین خیزش یکپارچه و منسجم کل جامعه فلسطین از نوار غزه تا اعراب ساکن در ۱۹۶۷ و ۱۹۴۸ و کرانه باختری و فلسطینیان ساکن در سوریه و لبنان به‌خوبی گویای آن است که پیمان ابراهیم نیز با تمام ادعاها و مانورهای دیپلماتیک نمی‌تواند کمکی به بهبود وضعیت داخلی این رژیم بکند. مضافا اینکه تداوم درگیری و تنش بین صهیونیست‌ها و فلسطینیان به‌خصوص در مسئله ورود شهرک‌نشینان تندرو به مسجدالاقصی و اعمال فشار و کشتار مسلمانان قطعا با افزایش حساسیت جهان اسلام می‌تواند کشورهایی مانند بحرین، امارات متحده عربی، مصر یا هر کشوری را که به دنبال برقراری و عادی‌سازی روابط با رژیم غاصب صهیونیستی است، وادار به تجدید نظر کند.

‌‌ عنوان داشتید که علاوه بر بحران‌های امنیتی در داخل کشور مسئله سقوط کابینه و احتمال برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی برای پنجمین بار می‌تواند این بحران‌ها را تعمیق ببخشد. به باور شما این مهم چگونه قابل ارزیابی است؟

وقتی ما در سرزمین‌های اشغالی با یک سیستم و رژیم امنیتی و در عین حال آپارتایدی مواجه هستیم، قطعا مشروعیت آن برای ساکنان سرزمین‌های اشغالی هم زیر سؤال خواهد رفت. این مسئله تنها به مسلمانان و اعراب ساکن در مرزهای ۱۹۶۷ و ۱۹۴۸ بازنمی‌گردد، بلکه شدت نگاه نژادپرستانه و در کنار آن فساد گسترده کسانی چون نتانیاهو و دیگر سران این رژیم، ناکارآمدی سیستم سیاسی، شدت‌یافتن اختلافات بین احزاب، درگیری و جنگ قدرت و دیگر عواملی از این دست سبب شده است که اگر شاهد سقوط کابینه فعلی در سرزمین‌های اشغالی و برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی باشیم، بحران‌های فعلی با عمق بیشتری ادامه پیدا خواهد کرد. به‌‌ویژه آنکه این انتخابات احتمالی، پنجمین انتخابات پارلمانی پی‌درپی، آن هم در فاصله زمانی حدود دو سال است؛ بنابراین انسداد سیاسی و ناکارآمدی سیستم اداری در سرزمین‌های اشغالی به خوبی عیان است.