بازیگری تازه در معادله قدیمی

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

در ماه‌های اخیر، جمهوری عربی مصر به‌ویژه با هدایت «بدر عبدالعاطی»، وزیر امور خارجه این کشور، نقشی پررنگ و رو به گسترش در یافتن راه‌حلی برای بحران هسته‌ای ایران ایفا کرده است؛ نقشی که از جنبه‌ای دیپلماتیک و میانجیگرانه، بی‌سابقه‌ترین موقعیت قاهره در چهار دهه گذشته را رقم زده است.

تماس‌های هدفمند برای کاهش تنش

در تازه‌ترین اقدام، وزیر خارجه مصر تماس‌های جداگانه‌ای با ‌سیدعباس عراقچی‌، وزیر امور خارجه ایران‌ و ‌رافائل گروسی‌، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برقرار کرد. به گفته وزارت خارجه مصر، این تماس‌ها در چارچوب سیاست قاهره برای تحکیم ثبات منطقه‌ای، کاهش تنش‌ها و ترویج راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز انجام شده است. عبدالعاطی در گفت‌وگوی خود با طرف ایرانی، بر ضرورت پایبندی به دیپلماسی و ازسرگیری همکاری مؤثر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأکید کرده است؛ پیامی که به‌صراحت نشان‌دهنده تلاش مصر برای بازگرداندن پرونده هسته‌ای به ریل گفت‌وگو و مذاکره است.

دیپلماسی فعال و چندجانبه‌گرایانه قاهره

این تحرکات فقط به تماس با تهران و آژانس محدود نمی‌شود؛ عبدالعاطی از ابتدای ژوئن 2025 با مقامات کلیدی دیگر همچون استیو ویتکاف‌‌ نماینده ویژه آمریکا‌، وزرای خارجه کشورهای اروپایی (E3)‌ و همچنین ‌مقامات عمانی که همواره نقشی کلیدی در مذاکرات ایران و آمریکا داشته‌اند، وارد گفت‌وگو شده است. در شرایطی که تهدید فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» توسط اروپا بار دیگر مطرح شده است، مصر تلاش دارد از مسیر دیپلماسی و با اتکا بر جایگاه بی‌طرف خود، مانع از تشدید بحران شود. قاهره همچنین به‌وضوح اعلام کرده: ‌«هیچ راه‌حل نظامی‌ای برای بحران هسته‌ای یا سایر چالش‌های منطقه‌ای وجود ندارد‌».

تغییر در موازنه روابط ایران و مصر

تحولات اخیر، نقطه‌ عطفی را در روابط تهران و قاهره رقم زده‌اند. سفر ‌سید‌عباس عراقچی‌ به قاهره و دیدارهای او با مقامات بلندپایه مصری از‌ جمله عبدالفتاح السیسی،‌ رئیس‌جمهور مصر‌ و شام مشترک او با دیپلمات‌های پیشین این کشور، نشانه‌ای از گرم‌شدن روابطی است که از زمان انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ تا امروز با بی‌اعتمادی تاریخی همراه بوده‌اند. تغییر نام خیابان «خالد اسلامبولی» به «شهید سید‌حسن نصرالله» توسط تهران نیز حرکتی راهبردی و نمادین تلقی شد که مصر آن را «گامی مثبت» برای بازگرداندن روابط به مسیر درست دانست. این تغییر، گویی «آخرین مانع روانی» برای بازسازی روابط دوجانبه را برداشت و راه را برای گفت‌وگوهای رسمی هموار کرد.

از بحران دریای سرخ تا نقش میانجی در جنگ اخیر

روند گسترش نقش مصر فقط به مناسبات دو‌جانبه خلاصه نمی‌شود؛ در میانه حملات تجاوزکارانه اسرائیل و آمریکا به ایران، عبدالفتاح السیسی به‌طور مستقیم‌ با ‌مسعود پزشکیان‌، رئیس‌جمهور ایران، تماس گرفت و به‌‌صراحت گسترش تنش‌ها از سوی اسرائیل را محکوم کرد. این موضع‌گیری کم‌سابقه، مصر را در موقعیتی ویژه در میان کشورهای عربی قرار داد. از آن زمان، دیپلماسی مصر به‌ویژه توسط عبدالعاطی وارد فاز تازه‌ای شد. او تماس‌هایی هم‌زمان با گروسی، نماینده آمریکا‌ و عمان برقرار کرد‌ و تلاش‌هایی برق‌آسا برای احیای روند گفت‌وگوهای هسته‌ای در پیش گرفت.

جایگاه ژئوپلیتیک و فرصت‌های تازه

نزدیکی ایران و مصر، در سایه تحولات گسترده منطقه‌ای ممکن شده است. میانجیگری چین برای آشتی میان تهران و ریاض، یکی از مهم‌ترین موانع در برابر روابط ایران و مصر را از میان برداشت. اکنون قاهره می‌تواند بدون واهمه از واکنش شرکای عرب خود، وارد فاز همکاری مستقیم با تهران شود. افزون بر آن، چالش‌های اقتصادی جدی در دو کشور، ‌از‌ جمله بدهی‌های گسترده دولت مصر و تحریم‌های سنگین علیه ایران، آنها را به سوی همکاری‌های عملی در حوزه تجارت و گردشگری مذهبی سوق داده است.

بازتعریف نقش مصر در منطقه

تحرکات اخیر مصر نه‌تنها نشانه‌ای از احیای یک رابطه فراموش‌شده میان دو قدرت مهم خاورمیانه است، بلکه گویای بازتعریف جایگاه قاهره در ترتیبات امنیتی منطقه‌ای نیز هست. ورود فعال مصر به پرونده هسته‌ای ایران، آن‌هم در جایگاه یک میانجی بی‌طرف و مورد اعتماد طرف‌های غربی و شرقی، موقعیتی بی‌سابقه است که می‌تواند نقش منطقه‌ای این کشور را به ‌طور چشمگیری ارتقا دهد. در‌حالی‌که تهدید جنگ و بن‌بست دیپلماتیک همچنان پابرجاست، دیپلماسی مصر، با تمرکز بر گفت‌وگو، کاهش تنش و پیشبرد راه‌حل‌های صلح‌آمیز، می‌تواند دریچه‌ای تازه در حل یکی از پیچیده‌ترین بحران‌های امنیتی جهان بگشاید.