معاون وزیر اقتصاد در گفت‌وگو با «شرق» تبعات نپیوستن ایران به FATF را توضیح داد
خطر حساب‌های اجاره‌ای برای امنیت کشور
در جریان جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل، هادی خانی، معاون وزیر اقتصاد و رئیس مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پول‌شویی خبر داد که نامه‌ای به FATF یا گروه ویژه اقدام مالی ارسال کرده و خواهان تعلیق عضویت آمریکا و اسرائیل به دلیل تجاوز به خاک ایران شده است. او توضیح می‌دهد که در صورت عضویت ایران در این نهاد می‌شد حمایت بین‌المللی را در جنگ برای ایران جلب کرد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
شرق: در جریان جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل، هادی خانی، معاون وزیر اقتصاد و رئیس مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پول‌شویی خبر داد که نامه‌ای به FATF یا گروه ویژه اقدام مالی ارسال کرده و خواهان تعلیق عضویت آمریکا و اسرائیل به دلیل تجاوز به خاک ایران شده است. او توضیح می‌دهد که در صورت عضویت ایران در این نهاد می‌شد حمایت بین‌المللی را در جنگ برای ایران جلب کرد. خانی همچنین به «شرق» توضیح می‌دهد که حساب‌های اجاره‌ای می‌توانست یکی از کانال‌های تأمین مالی تروریسم و به خطر انداختن امنیت کشور باشد و با پیوستن ایران به FATF می‌شد این قبیل نگرانی‌ها را برطرف کرد.
آقای خانی شما خبر دادید که نامه‌ای برای درخواست تعلیق عضویت آمریکا و اسرائیل به FATF زده‌اید و پاسخ گرفته‌اید. ماجرا چه بود؟
FATF هم در توصیه‌ها و هم در استانداردهایش بر رعایت معاهدات بین‌المللی تأکید دارد. وقتی جنگ روسیه و اوکراین اتفاق افتاد، اوکراین از شورای امنیت سازمان ملل متحد یک مصوبه به نفع خود گرفت و به استناد آن مصوبه از اعضای FATF درخواست تعلیق کرد. ما چنین مصوبه‌ای را از شورای امنیت نداریم اما با توجه به اینکه به هر حال معاهدات بین‌المللی در حمله آمریکا و اسرائیل به کشور ما نقض شده بود و در واقع استانداردهای بین‌المللی عملا کنار گذاشته شده بود، حالا چه خود NPT چه سایر قطع‌نامه‌ها و استانداردهای بین‌المللی مرتبط با موضوع ما، طی یک ایمیل از FATF درخواست کردیم نسبت به این قضیه موضع بگیرد و پیشنهاد تعلیق کردیم. این پیشنهاد را FATF می‌تواند رد کند یا نکند. با توجه به اینکه ما عضو هیچ‌یک از گروه‌های منطقه‌ای FATF نیستیم و با توجه به اینکه در لیست کشورهای پرخطر تأمین مالی تروریسم هستیم، این احتمال وجود دارد که اصلا درخواستمان رد شود.
با این حال من از ایمیلی که به FATF دادم، به کشورهای عضو بریکس هم رونوشت دادم و رئیس FATF هم در پاسخ به ایمیلی که داده بودم در دو، سه خط پاسخ داد که ما ایمیل شما را دریافت کردیم و تشکر می‌کنیم و درخواست شما را مورد توجه قرار می‌دهیم. همین جمله «درخواست شما را مورد توجه قرار می‌دهیم»، به هر حال برای ما یک موفقیت بود؛ چون ما عضو هیچ‌یک از گروه‌های منطقه‌ای FATF نیستیم و در لیست کشورهای پرخطر و سیاه هستیم. این یک موفقیت است که با این وجود درخواستمان بررسی می‌شود. اما اینکه آیا این درخواست پذیرش می‌شود یا نه به اجلاس بعدی FATF برمی‌گردد. ما در حال تلاش هستیم تا کشورهای عضو بریکس را که ما هم عضو آن هستیم و کشورهایی علاوه بر بریکس که عضو FATF هم هستند، ترغیب کنیم از این درخواست در اجلاس بعدی FATF حمایت کنند.
این حمایت چگونه به ما کمک می‌کند؟
این حمایت، اگر تعلیق هم به هر نحوی انجام نشد، حداقل کمک می‌کند تا FATF یک بیانیه نسبت به این موضوع صادر کند. متأسفانه تعلل و دست‌دست‌کردن‌های ما در گذشته برای خروج از لیست سیاه و عضویت در یکی از گروه‌های منطقه‌ای شاید عامل مهمی است که اینجاها نمی‌توانیم خیلی رسمی مطالبه‌گر شویم؛ چون در واقع عضویتی نداریم و در لیست سیاه هم هستیم. هدف من از این موضوع این بود که داخل کشور توجه داشته باشیم که نمی‌توانیم از معاهدات بین‌المللی و در واقع گروه‌های منطقه‌ای و نهادهای منطقه‌ای و نهادهای بین‌المللی فاصله داشته باشیم و در شرایط بحران، مشابه جنگ ۱۲روزه، از این کشورها انتظار واکنش هم داشته باشیم.
اگر ما عضو یکی از گروه‌های منطقه‌ای FATF بودیم، الان وضعیت چگونه بود و با درخواستمان چه برخوردی می‌شد؟
قطعا اگر ما عضو گروه‌های منطقه‌ای FATF بودیم، الان حداقل می‌توانستیم گروه منطقه‌ای خود را ملزم کنیم که واکنش رسمی نشان دهند. FATF معادل ۹ گروه منطقه‌ای دارد که اگر عضو یکی از گروه‌هایش بودیم، که الان نیستیم و تنها عضو ناظر هستیم، می‌توانستیم به عنوان عضو اصلی درخواست نشست فوق‌العاده کرده و موضوع را تبیین کنیم تا یک مصوبه از گروه منطقه‌ای نسبت به خودمان و اتفاقی که برایمان افتاده، بگیریم و توسط آن به صورت رسمی به عنوان یکی از اعضای یکی از گروه‌های منطقه‌ای FATF از این گروه مالی درخواست می‌کردیم به نفع ما موضع بگیرد.
با این حال همین حالا هم پاسخی که گرفتیم با توجه به وضعیتمان خوب بود، ولی متأسفانه برخی از رسانه‌ها تفسیرهای شخصی را طبق معمول به آن اضافه کردند و گفتند این درخواست تأیید شده، درحالی‌که در پاسخ فقط آمده که درخواست ما مورد توجه قرار گرفته است. اینکه درخواست پذیرفته می‌شود یا نه برمی‌گردد به اینکه ما لابی و پیگیری و تلاش کنیم که حداقل یک بیانیه به نفع کشور ما صادر شود.
ممکن است توضیح دهید با وجود عدم عضویت ما در گروه‌های منطقه‌ای، این تلاش‌ها برای لابی و گرفتن همراهی کشورهای دیگر از چه طریقی در حال انجام است؟ ما در طول جنگ همراهی و حمایت لازم را از این کشورها نگرفتیم.
در حال حاضر استفاده از ظرفیت نهادهایی مثل بریکس یا شانگهای که در آن عضو هستیم، تنها راه ماست. به دلیل عضویت در این گروه‌ها می‌توانیم از کشورهای عضو درخواست کنیم در نبود ما در جلسات اصلی FATF یا گروه‌های منطقه‌ای FATF منافع ما را پیگیری کنند، چون خودمان در این جلسات حضور نداریم. اگر خودمان حضور داشتیم، خودمان می‌توانستیم پیگیری کنیم، اما چون عضو گروه‌های منطقه‌ای FATF نیستیم به ناچار باید از سایر کشورها کمک بگیریم. الان شاید بهترین ظرفیتی که در دسترس‌مان هست، بریکس و شانگهای است که اکثر کشورهایی هم که عضو این دو هستند، عضو اصلی FATF هم هستند نه صرفا عضو گروه‌های منطقه‌ای. این موضوع می‌تواند کمک کند تا در اجلاس بعدی این موضوع حمله اسرائیل و آمریکا به ما را که برخلاف معاهدات بین‌المللی بود، در FATF فریاد بزنند به جای جمهوری اسلامی ایران و در واقع به جای ما این موضوع را مطالبه کنند. البته بی‌تعارف بگویم همین الان وقتی از کشورها درخواست می‌کنیم، سؤالشان از ما این است که چرا خودتان عضو یکی از این گروه‌ها نمی‌شوید؟ آنها می‌خواهند بدانند چرا کنوانسیون‌ها را نمی‌پذیریم تا عضو شویم؟ و این همان چیزی است که در داخل باید پیگیری کنیم.
گذشته از دوران پساجنگ و پیگیری‌هایش، به نظرتان طی جنگ 12روزه‌ای که داشتیم، اگر در فهرست سیاه FATF نبودیم چه در داخل و چه در مجامع بین‌المللی چه مواردی می‌توانست به نفع ما اتفاق بیفتد؟
اولا این ایمیلی که من به رئیس FATF زدم دقیقا در وسط جنگ ۱۲روزه ارسال شد. درخواست ما از FATF دقیقا در دوره‌ای بود که مورد حمله بودیم. در کنار این، متأسفانه بسیاری از پول‌هایی که در داخل کشور ما تزریق شد و با آن اقدامات تروریستی صورت گرفت، مثل ترور دانشمندان‌مان و کشتار مردم غیرنظامی، برخلاف کنوانسیون‌های مبارزه با تروریسم و تأمین مالی یا تروریسم سازمان ملل متحد و شورای امنیت سازمان ملل متحد بود. البته ما از هشت کنوانسیون تعریف اقدامات تروریستی، هفت مورد را ملحق شدیم و همین حالا هم می‌توانیم مطالبه کنیم و این کار را هم وزارت خارجه شروع کرده است و هم ما متناسب با چارچوبی که داریم دنبال می‌کنیم. اگر ما در لیست سیاه FATF نبودیم و عضو یکی از گروه‌های منطقه‌ای آن بودیم، می‌توانستیم موضوع تأمین مالی اقدامات تروریستی از خارج از کشور به داخل کشور را خیلی محکم‌تر پیگیری کنیم. به هر حال این پول‌هایی که برای اقدامات تروریستی وارد کشور شد و اشخاصی که فریب خورده بودند و همراهی می‌کردند، در خارج از مرزها هم قابل پیگیری بود، اما امروز در داخل کشور توسط دستگاه‌های امنیتی پیگیری می‌شود. اگر عضو فهرست سیاه نبودیم، می‌توانستیم کشته‌شدن زنان و کودکان غیرنظامی‌مان را با صدای بلندتری فریاد بزنیم و خیلی از کشورها را پاسخ‌گو کنیم و از آنان رسما مطالبه کنیم.
در طول جنگ اطلاعیه‌ای صادر کرده بودید در رابطه با بحث حساب‌های اجاره‌ای و نقشی که ممکن بود در جنگ ایفا کنند؛ لطفا توضیح دهید که این موضوع هم بازمی‌گردد به اینکه ما کاملا به لوایح FATF نپیوستیم؟ پیگیری‌هایتان درباره این حساب‌ها به کجا رسید؟
حساب‌های اجاره‌ای متأسفانه یک پدیده شوم کهنه است در کشور که هر زمانی به نحوی آزار و آسیب‌هایش ظهور و بروز پیدا کرده؛ یک زمانی در قالب‌های مالیاتی ظهور کرد که یک‌سری افراد بی‌بضاعت هویتشان را اجاره می‌دادند به یک‌سری افرادی که سوداگری‌های اقتصادی می‌کردند، یک زمانی در قالب شرکت‌های صوری و کاغذی ظهور و بروز پیدا کرد، زمانی هم در قالب کلاهبرداری‌ها و مباحثی مثل سایر جرائم منشأ پول‌شویی از‌جمله قاچاق کالا، مواد مخدر، ارز و... و متأسفانه در قالب تأمین مالی اقدامات تروریستی هم رد‌پاهایش مشخص است. این موضوع را نه‌فقط در طول جنگ بلکه همواره به عنوان یکی از بحث‌های کلیدی مرکز اطلاعات مالی در مبارزه با جرائم منشأ پول‌شویی، نه صرفا جرم پول‌شویی بلکه جرائم منشأ پول‌شویی از‌جمله قاچاق، ارتشا، فرار مالیاتی و... در دستور کار مالی داشتیم، اما در جنگ ۱۲روزه مقداری نوع ورود متفاوت شد تا فرهنگ‌سازی کنیم.
با توجه به این تجربیات، آینده مواجهه کشور با FATF را چطور ارزیابی می‌کنید؟ فکر می‌کنید نگاه‌ها تغییر کرده است؟
این یک واقعیت است که در کشور مدیریت چالش‌ها، تقسیم کار ملی و داخلی می‌خواهد و مدیریت چالش‌های بین‌المللی هم تیم‌سازی و شبکه‌سازی بین‌المللی نیاز دارد. تمام کشورها برای اینکه بتوانند منافع خودشان را خارج از مرزها دنبال کنند نیاز دارند تریبون‌های رسمی برای مطالبه‌گری داشته باشند. نیاز دارند سایر کشورها را به نحوی پاسخ‌گو و متعهد به خودشان کنند. البته هیچ‌کدام هم بدون تهدید نیستند؛ قطعا همه این حرکت‌ها، همه این نهادها، همه این گروه‌ها و تیم‌ها تهدیداتی دارند و منافع حداکثری برای هیچ کشوری ندارند، اما اینکه ما به بهانه اینکه ممکن است از اینها چیزی حاصل نشود و خروجی نداشته باشد کل صورت‌مسئله را پاک کنیم و خودمان را به صورت یک کشور کناره‌گیر در دنیا قرار دهیم، مردود است.
در نهایت اینکه شما هفته پیش اعلام کردید تصویب کنوانسیون پالرمو هنوز به FATF گزارش نشده، این گزارش انجام شد؟ الان در چه مرحله‌ای است؟
خبر دقیقی ندارم. کمیسیون در مجمع تصویب شد و باید در گام بعدی وزارت خارجه کنوانسیون را به سازمان ملل متحد تودیع کند و مراحل الحاق و عضویت به سطح رسمی طی شود. الان اطلاع دقیقی ندارم ولی آخرین خبری که تا هفته قبل داشتم هنوز مراحلش کامل انجام نشده بود؛ البته طبیعی هم هست به خاطر شرایط جنگی که به آن دچار شدیم و اینکه ظرفیت وزارت خارجه درگیر مطالبه‌گری‌های بین‌المللی از جنس دیگری شده است.
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
