سایه غزه بر‌ کن

جشنواره کن به پایان رسید اما کارگردانان و اهالی سینما در مدت برگزاری این جشنواره، تلاش‌های متعددی برای جلب توجه به جنگ غزه انجام دادند. خبرگزاری فرانسه یک گزارش درباره تلاش‌هایی که در طول جشنواره انجام شده، ارائه داده است.

روزی روزگاری در غزه

در‌حالی‌که جنگ در غزه همچنان ادامه دارد، فیلم‌سازان فلسطینی حاضر در جشنواره حال‌‌و‌‌هوای جشن‌گرفتن برای حضور پررنگ خود را ندارند. با این حال، فیلم‌هایی که در معتبرترین جشنواره سینمایی جهان به نمایش درآمده‌اند -ازجمله «روزی روزگاری در غزه» ساخته برادران ناصر (تارزان و عرب)- تجلی‌ درخشان تاب‌آوری هستند. نمایش ملی فلسطین در جشنواره و پخش دو فیلم تحسین‌شده، در شرایط عادی می‌توانست دلیلی برای جشن‌گرفتن باشد. اما در چادری که به پاویون فلسطین در نزدیکی کاخ جشنواره کن اختصاص دارد، کسی برای جشن و شادمانی نیامده است. رشید عبدالحمید، تهیه‌کننده فیلم‌ می‌گوید: «ما به‌وضوح برای میهمانی کن اینجا نیامده‌ایم». او که تهیه‌کننده فیلم تحسین‌شده «روزی روزگاری در غزه» است -فیلمی که با تشویق ممتد تماشاگران روبه‌رو شد- می‌افزاید: «ما جشن خودمان را داریم؛ جشن زندگی و تاب‌آوری». او ادامه می‌دهد: «می‌خواهیم نشان دهیم که ما اینجاییم، زنده‌ایم، می‌خواهیم زندگی کنیم، مثل بقیه مردم و اینکه سر جای خودمان می‌مانیم».

چیزی از غزه باقی نمانده

برادران دوقلوی عرب و تارزان ناصر، اهل غزه، ایده ساخت فیلم «روزی روزگاری در غزه» را پیش از آغاز جنگ اخیر مطرح کرده بودند؛ جنگی که حالا بیشتر سرزمین مادری‌شان را ویران کرده و عنوان فیلم را به طرز تلخی به‌روز کرده است. داستان فیلم در سال ۲۰۰۷ اتفاق می‌افتد؛ سالی که حماس کنترل نوار غزه را به دست گرفت و اسرائیل محاصره‌ای فلج‌کننده علیه این منطقه اعمال کرد. برادران ناصر از آن به‌عنوان «نقطه عطفی خشن» در تاریخ سرزمینی پرجمعیت یاد می‌کنند که زنجیره‌ای از حوادث را رقم زد که در نهایت به «ویرانی» غزه و مردم آن منتهی شد. طبق گزارش منابع بهداشتی، جنگ جاری در غزه تاکنون بیش از ۵۳ هزار کشته بر جای گذاشته که اکثر آنها زن و کودک بوده‌اند. اسرائیل وعده داده است «کنترل کامل» نوار غزه -سرزمینی با بیش از دو میلیون نفر جمعیت- را به‌ دست خواهد گرفت؛ جایی که سازمان‌های سازمان ملل هشدار داده‌اند پس از تشدید محاصره، خطر قحطی قریب‌الوقوع است. برادران ناصر که در سال ۲۰۱۱ از غزه خارج شدند و اکنون فیلم‌های خود را در اردن می‌سازند، فیلم جدیدشان را «سندی آرشیوی» توصیف می‌کنند برای ثبت مکانی که دیگر وجود ندارد. عرب ناصر می‌گوید: «هرچه درباره غزه گفته می‌شود، باید با فعل ماضی باشد؛ چون دیگر چیزی از غزه‌ای که می‌شناختیم، باقی نمانده است. اسرائیل آن را از شمال تا جنوب نابود کرده؛ خیابان‌ها، درخت‌ها و مردم؛ همه چیز از بین رفته است». همانند فیلم‌ قبلی‌شان یعنی «غزه عشق من» (۲۰۲۰)، برادران ناصر با تلفیق درام و طنز سیاه، تلاش می‌کنند رنج مردم زادگاه‌شان را به تصویر بکشند. در یکی از صحنه‌های سریال دست‌چندم درون فیلم، تهیه‌کننده می‌گوید: «ما در غزه جلوه‌های ویژه نداریم، ولی گلوله واقعی داریم». تارزان ناصر از دشواری ساخت این فیلم درحالی‌که جنگ در خانه‌شان جریان داشت می‌گوید؛ روزهایی که باید دائم به اقوام‌شان زنگ می‌زدند تا ببینند «هنوز زنده‌اند یا نه». اما او تأکید می‌کند که رهاکردن پروژه هرگز گزینه‌ای برای آنها نبوده است. او می‌گوید: «وظیفه ماست که داستان غزه را تعریف کنیم. نسل‌کشی مردم ما همین حالا در جریان است و جهان دست روی دست گذاشته است».

یافتن زندگی در میان مرگ

جشنواره کن امسال در حالی آغاز شد که خشم جهانی درباره ادامه جنگ بالا گرفته است. اکثر قربانیان غیرنظامی هستند. در آستانه جشنواره، رالف فاینس (بازیگر «فهرست شیندلر») و ریچارد گی‌یر، ستاره هالیوود، ازجمله بیش از ۳۸۰ چهره بودند که با امضای نامه‌ای سرگشاده، سکوت صنعت سینما درباره «نسل‌کشی در غزه» را محکوم کردند. این نامه که در نشریات لیبراسیون و ورایتی منتشر شد، به کشته‌شدن فاطمه حسونه، عکاس خبری، اشاره دارد؛ کسی که تلاش‌هایش برای ثبت و مستندسازی ویرانی غزه، موضوع یکی از مستندهای نمایش‌یافته در جشنواره کن بود.