از صلح تا تحریم

‌شرق: رئیس‌جمهور آمریکا پس از تحولات اخیر در جنگ اوکراین و «دیوانه» خطاب‌کردن همتای روسی خود، در حال بررسی اعمال تحریم‌های جدید علیه مسکو است. او از حملات مداوم ولادیمیر پوتین به اوکراین و روند کند مذاکرات صلح به ستوه آمده است. این خبر را افرادی که با دیدگاه‌های ترامپ آشنایی دارند، تأیید کرده‌اند. یکی از این منابع می‌گوید تحریم‌های احتمالی شامل محدودیت‌های بانکی نخواهد بود، اما گزینه‌های دیگری روی میز است تا پوتین را به دادن امتیاز در مذاکرات وادار کند؛ از‌جمله آتش‌بسی 30‌روزه که اوکراین از آن حمایت می‌کند و روسیه مدت‌هاست آن را رد کرده است. با این حال، ممکن است ترامپ در نهایت از اعمال تحریم‌های جدید صرف‌نظر کند. ترامپ درباره احتمال تحریم‌ها صراحتا گفت: «کاملا به آن فکر می‌کنم». او درباره پوتین افزود: «او آدم‌های زیادی را می‌کشد. نمی‌دانم چه مشکلی دارد. چه بلایی سرش آمده؟».

آیا مذاکرات صلح به بن‌بست می‌رسد؟

ترامپ از روند مذاکرات صلح خسته شده و به گفته نزدیکانش، اگر تلاش‌های نهایی او نتیجه ندهد، ممکن است به‌کلی از آن دست بکشد. این تغییر مسیر برای رهبری که در کارزار انتخاباتی وعده داده بود در روز نخست ریاست‌جمهوری‌اش به جنگ پایان دهد، شگفت‌انگیز است. هنوز مشخص نیست که اگر آمریکا از فرایند صلح کنار بکشد، چه پیش خواهد آمد و آیا حمایت نظامی از اوکراین ادامه خواهد یافت یا نه. کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید، در بیانیه‌ای به وال‌استریت‌ژورنال گفت: «رئیس‌جمهور ترامپ روشن کرده که خواستار یک توافق صلح از طریق مذاکره است. او با هوشمندی همه گزینه‌ها را باز نگه داشته است».

این تحولات نشانه‌ای از وخامت جدید در روابط آمریکا و روسیه است؛ رابطه‌ای که در ماه‌های اخیر فراز‌و‌فرودهای بسیاری داشته. ترامپ با این باور به قدرت رسید که به دلیل رابطه شخصی قوی‌اش با پوتین، می‌تواند روابط دو کشور را بهبود ببخشد. اما او نتوانسته پوتین را به دادن امتیازهای بزرگ در مذاکرات صلح با اوکراین ترغیب کند و پوتین به‌تازگی جنگ را شدت بخشیده است. ساعاتی پس از سخنان یکشنبه ترامپ، روسیه بزرگ‌ترین حمله پهپادی و موشکی خود را از شب تا بامداد دوشنبه به اوکراین انجام داد. نیروی هوایی اوکراین گزارش داد که روسیه بیش از 350 پهپاد انفجاری و دست‌کم 9 موشک کروز شلیک کرده است.

روس‌ها این حملات را پاسخی به بمباران‌های اوکراین در خاک خودشان خواندند. روز دوشنبه، فردریش مرتس، صدراعظم آلمان، اعلام کرد آمریکا، آلمان، فرانسه و بریتانیا دیگر محدودیتی برای برد تسلیحات ارسالی به اوکراین اعمال نخواهند کرد. این یعنی اوکراین می‌تواند اهداف نظامی دورتری در خاک روسیه را نشانه بگیرد. تا پیش از این، اوکراین تنها اجازه داشت از موشک‌های دوربرد تأمین‌شده از سوی این کشورها در محدوده خاصی علیه نیروهای روس استفاده کند. دولت بایدن پیش‌تر با لغو این محدودیت‌ها مخالفت کرده بود، چون نگران تشدید جنگ بود. کاخ سفید درباره این موضوع اظهارنظری نکرد.

چرخش در نگاه ترامپ

در چند ماه نخست ریاست‌جمهوری‌ ترامپ، نگاه او درباره پوتین بارها تغییر کرده است. او هم به تحریم‌های جدید فکر کرده و سخنان تندی علیه پوتین گفته، هم از کاهش موانع تجاری با روسیه و باز‌کردن درها به روی سرمایه‌گذاری و معاملات آمریکایی سخن رانده است. اما سخنان اخیر او بسیار تند بود: «مدت‌هاست او را می‌شناسم و همیشه با هم کنار آمده‌ایم، اما او به شهرها موشک می‌فرستد و آدم‌ها را می‌کشد و من اصلا این را نمی‌پسندم. وسط مذاکره هستیم و او به کی‌یف و شهرهای دیگر موشک می‌زند. اصلا خوشم نمی‌آید». ویلیام تیلور، سفیر پیشین آمریکا در اوکراین، گفت: «از این حرف‌ها به نظر می‌رسد ترامپ دارد پوتین را می‌شناسد. سؤالم این است: آیا جدی است؟ آیا این برای برداشتن گام‌هایی مثل تحریم، کافی است؟».

او افزود: «به نظر می‌رسد ترامپ نزدیک است به این نتیجه برسد که پوتین مانع اصلی است». ترامپ هفته‌ها در برابر فشارها برای سرزنش پوتین به خاطر رد آتش‌بسی که اوکراین پذیرفته بود، مقاومت کرده بود. متحدانش مثل سناتور لیندزی گراهام (جمهوری‌خواه از کارولینای جنوبی) به او گفته بودند که پوتین به دنبال توافق نیست و فقط تنبیه می‌تواند او را به مذاکره جدی بکشاند. اما سه نگاه کلیدی بر تصمیمات ترامپ اثر گذاشته بود. اول، بی‌علاقگی او به ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، که به نظر ترامپ با فشار برای تحریم‌ها، درگیری را دامن می‌زند، هرچند زلنسکی با آتش‌بس موافق است. یکشنبه، در‌حالی‌که پوتین را نکوهش می‌کرد، در شبکه‌های اجتماعی به زلنسکی هم تاخت و نوشت: «او با حرف‌هایش به کشورش کمکی نمی‌کند». دوم، باور ترامپ به اینکه تحریم‌های بیشتر توان روسیه برای جنگ را کم نمی‌کند، بلکه تلاش برای بهبود روابط اقتصادی دو کشور را خراب می‌کند. سوم، این حس که پوتین را می‌شناسد و او به‌عنوان لطف شخصی جنگ را تمام خواهد کرد. امتناع پوتین از تغییر موضع، به‌ویژه پس از تماس تلفنی هفته گذشته که در آن آتش‌بس را نپذیرفت، نگاه ترامپ به او را تیره کرده است. ترامپ پس از آن، در گفت‌وگو با زلنسکی و رهبران اروپایی گفت که فکر نمی‌کند پوتین واقعا صلح بخواهد، همان‌طورکه وال‌استریت‌ژورنال پیش‌تر گزارش داده بود.

سنا وارد میدان می‌شود

هم‌زمان، سنای آمریکا هم فشار بر روسیه را بیشتر کرده است. گراهام و سناتور ریچارد بلومنتال (دموکرات از کنتیکت) طرحی برای تحریم‌های جدید علیه روسیه و تعرفه‌های سنگین بر کشورهایی که نفت، گاز و اورانیوم روسیه را می‌خرند، پیشنهاد داده‌اند که بیش از 80 سناتور از آن حمایت کرده‌اند.

ترامپ حالا در مسیری است که برای رؤسای‌جمهور پیشین آمریکا تکرار شده است؛ کسانی که گمان می‌کردند می‌توانند با پوتین کار کنند، اما ناکام ماندند. جورج بوش در سال 2001 گفت که «به چشم‌های پوتین نگاه کرده» و «حسی از روحش» گرفته و او را «صادق و قابل اعتماد» یافته بود. بعدتر، پوتین به گرجستان حمله کرد.

باراک اوباما و دولتش در سال 2009 به دنبال «بازتنظیم» روابط با پوتین بودند، اما او به اوکراین یورش برد و کریمه را گرفت. در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، روسیه از حملات جدایی‌طلبان در اوکراین پشتیبانی کرد و ترامپ به اوکراین سلاح تهاجمی داد.

ترامپ در کارزار انتخاباتی گفته بود اگر او در قدرت بود، روسیه به اوکراین حمله نمی‌کرد و بارها ادعا کرده که می‌تواند جنگ را سریع متوقف کند. او در جولای 2023 گفت: «پیش از آنکه به دفتر بیضی برسم، کمی پس از پیروزی در انتخابات، جنگ وحشتناک میان روسیه و اوکراین را حل خواهیم کرد».